Năm 2025, đánh dấu cột mốc 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam-Đức (23/9/1975 – 23/9/2025), đồng thời ghi nhận cột mốc 30 năm thành lập của Hiệp hội Doanh nghiệp Đức (GBA) – một trong những hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài đầu tiên tại Việt Nam. Việt Nam và Đức chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1975. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, giữa hai dân tộc đã sớm có mối quan tâm về nhau.
Quốc gia duy nhất ở khu vực Đông Nam Á sớm bang giao với cộng đồng Đức
Việt Nam là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á có mối nhịp cầu nhân văn đặc biệt gắn kết với Đức. Trong hành trình tìm đường cứu nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dừng chân tại Đức và sau này đã gieo mầm, vun đắp cho tình hữu nghị truyền thống giữa hai dân tộc. Từ giữa thế kỷ XIX, những sứ thần đầu tiên của Đức cũng đã đặt chân đến Sài Gòn, mở ra những kết nối bang giao đầu tiên giữa hai quốc gia.
Mặc dù Việt Nam và Đức có hoàn cảnh lịch sử khác nhau, nhưng hai nước luôn có sự thấu hiểu, chia sẻ với nhau. Trong thế kỷ XX, khi nhân dân Việt Nam đang tiến hành kháng chiến (chống Mỹ), giành lại độc lập, thống nhất và tự do, ở châu Âu xa xôi, những người bạn Đức (Đông Đức và Tây Đức) đã liên tục bày tỏ sự ủng hộ. Năm 1950, Việt Nam(1) thiết lập quan hệ ngoại giao với Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức). Vào thời điểm đó, Cộng hòa Dân chủ Đức không chỉ hỗ trợ về vật chất, mà còn là chỗ dựa tinh thần có ý nghĩa quan trọng đối với Việt Nam.
“Đoàn kết với Việt Nam là sự nghiệp của trái tim. Tình đoàn kết, hữu nghị của Đảng, Nhà nước và nhân dân nước Cộng hòa Dân chủ Đức luôn luôn đứng về phía các đồng chí và các bạn, nguyện làm hết sức mình để giúp đỡ và ủng hộ một cách xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của nhân dân Việt Nam anh em” – phát biểu của Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Xã hội chủ nghĩa thống nhất Đức Erich Honecker vào năm 1972, đến nay vẫn luôn in đậm trong trái tim của hàng triệu người dân Việt Nam, sử sách vẫn còn ghi.
Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức), dù trước năm 1975, không có quan hệ ngoại giao chính thức với Việt Nam (1), nhưng những phong trào đoàn kết, ủng hộ nhân dân Việt Nam trong đấu tranh thống nhất đất nước, như phong trào “Giúp đỡ Việt Nam” (Hilfsaktion Vietnam) vẫn diễn ra mạnh mẽ, mang ý nghĩa nhân văn thiết thực. Các tổ chức hữu nghị của Cộng hòa Liên bang Đức với Việt Nam luôn hoạt động tích cực, như: Sáng kiến đoàn kết quốc tế với Việt Nam (năm 1969), Terre des hommes (năm 1967), Làng hòa bình quốc tế (năm 1967).
Sau khi Việt Nam thống nhất đất nước, hoạt động hữu nghị Việt Nam – Đức ngày càng đa dạng. Năm 1975, Việt Nam và Cộng hòa Liên bang Đức chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong giai đoạn này, những dự án mà Cộng hòa Liên bang Đức thực hiện ở Việt Nam tập trung chủ yếu vào nông nghiệp. Đối với Cộng hòa Dân chủ Đức, xuất khẩu lao động là hình thức hợp tác nổi bật mà hai bên thực hiện trong giai đoạn này.
Kể từ khi nước Đức thống nhất vào năm 1990, quan hệ Việt Nam – Đức phát triển và chuyển biến nhanh chóng, sâu sắc. Năm 1991, Hội hữu nghị Việt Nam – Đức được hợp nhất từ Hội hữu nghị Việt Nam với Cộng hòa Liên bang Đức và Cộng hòa Dân chủ Đức trước đây. Sự tin cậy, hiểu biết lẫn nhau giữa Việt Nam và Đức ngày càng được tăng cường khi hai nước thiết lập cơ chế tham vấn chính trị vào năm 2008.
Giai đoạn phát triển mới của quan hệ Việt Nam – Đức được ghi nhận vào năm 2011 nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Đức Angela Merkel. Tuyên bố chung Hà Nội về “Việt Nam và Đức – Đối tác chiến lược vì tương lai” trở thành khuôn khổ cho quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước và là nền tảng vững chắc cho quan hệ Việt Nam – Đức trong tương lai. Hai nước cam kết, thống nhất nhiều dự án cụ thể, nhằm đẩy mạnh hợp tác cùng có lợi trên nhiều lĩnh vực, như: đối thoại chính trị chiến lược, kinh tế – thương mại – đầu tư, tư pháp – pháp luật, hợp tác phát triển và bảo vệ môi trường, giáo dục, khoa học – công nghệ, văn hóa, truyền thông và xã hội. Thời điểm đó, Đức là một trong số ít các nước có quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam. Điều này cho thấy tính chất đặc biệt và tầm vóc của quan hệ Việt Nam – Đức.(2)
Cột mốc 50 năm (23/9/1975 – 23/9/2025) và những dấu ấn văn hóa
Vào các năm 2022, 2024, Thủ tướng Đức Olaf Scholz rồi Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier đều đã có chuyến thăm cấp nhà nước đến Việt Nam.
Phát biểu tại buổi họp báo kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Đức tại Hà Nội (vào ngày 14/2/2025), Đại sứ Đức tại Việt Nam, bà Helga Margarete Barth bày tỏ tăng mong muốn hai nước tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an ninh mạng và trí tuệ nhân tạo, đồng thời nhấn mạnh, ở Việt Nam, Đức xác định đang có nhiều doanh nghiệp đang hoạt động tích cực trong lĩnh vực này. Đại sứ Helga Margarete Barth cũng chia sẻ rằng, Đại sứ quán Đức tại Hà Nội và Tổng Lãnh sự quán Đức tại Thành phố Hồ Chí Minh sẽ phối hợp với các tổ chức liên quan của Đức tại Việt Nam, xây dựng một chương trình đa dạng và hấp dẫn nhằm quảng bá những nét văn hóa truyền thống của đất nước với người dân Việt Nam, đồng thời thúc đẩy và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hai nước trong thời gian tới.
Còn Tổng Lãnh sự Đức tại TPHCM, Ngài Josefine Wallat cho biết, năm 2025 cả Việt Nam và Đức đều đánh dấu những cột mốc ý nghĩa trong tiến trình lịch sử. Trong đó, 2 nước cũng kỷ niệm 50 năm chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều hoạt động ngoại giao cấp cao lẫn ngoại giao nhân dân sẽ tổ chức ở cả 2 nước. Mở đầu là chuỗi sự kiện kỷ niệm là Gala hòa nhạc “Berlin rực sáng” tại Hà Nội (21/2/2025), Thành phố Hồ Chí Minh (28/2/2025) với sự góp mặt của danh ca giọng nữ cao Katharine Mehrling, đã chính thức khởi động chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt – Đức.
Tổng Lãnh sự Đức tại TP.HCM, bà Josefine Wallat cho biết năm 2025 sẽ là dấu mốc quan trọng trong tiến trình lịch sử của cả Việt Nam và Đức. Hai nước cùng kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều hoạt động giao lưu cấp cao và ngoại giao nhân dân diễn ra tại cả Việt Nam và Đức. Mở đầu cho chuỗi sự kiện này là Gala hòa nhạc “Berlin rực sáng”, tổ chức tại Hà Nội (21/2/2025) và TP.HCM (28/2/2025), với sự tham gia của danh ca soprano Katharine Mehrling, chính thức khởi động các hoạt động kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt – Đức.
Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sau đó đã có hàng loạt sự kiện như ra mắt trang web chính thức của năm kỷ niệm (www.50vietduc.de); chương trình “Chuyến xe hướng nghiệp Đức” từ Bắc vào Nam đi xuyên Việt, giới thiệu cơ hội học tập và nghề nghiệp tại Đức, dành cho các bạn trẻ Việt Nam có mong muốn đi du học, làm việc và sinh sống tại Đức ; tọa đàm về biến đổi khí hậu và tương lai của đồng bằng sông Cửu Long; chương trình Lễ hội Đức; Liên hoan phim Đức KinoFest; chương trình “Từ nhà đến nhà: Những tiếng nói của văn học di dân Đức – Việt” trong khuôn khổ Những ngày Văn học Châu Âu 2025 (tháng 5/2025)…
Tại Hà Nội, vào dịp từ ngày 19 đến 21/9/2025 sắp đến, tại không gian hồ Hoàn Kiếm, người dân Việt Nam và du khách quốc tế, có cơ hội thưởng thức ẩm thực Đức tại Lễ hội Đức (German Festival). Trong dịp này, một số cá nhân người Đức gốc Việt tiêu biểu sẽ được giới thiệu trên nền tảng trực tuyến và dọc bức tường bên ngoài của Đại sứ quán Đức.
Tại Đức, vào tối ngày 9/6/2025 tại Trung tâm Văn hoá Đồng Xuân, thủ đô Berlin, Hội người Hải Phòng tại CHLB Đức đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm giải phòng thành phố Hải Phòng (1955-2025) và 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Đức.
Tiếp nối, tại Lễ hội đa văn hóa lớn nhất thành phố Augsburg (Sommerfest), bang Bavaria (Bayern, Đức), trong hai ngày 28 và 29/6/2025, “Tạp chí Hương Việt” phối hợp với Hội Việt – Đức vùng Schwaben đã tổ chức chương trình văn hóa đặc biệt mang tên “Hương Sắc Việt” nhằm tôn vinh sự đa dạng văn hóa và tạo cơ hội cho các thế hệ người Việt thứ hai, thứ ba tìm hiểu thêm về đất nước và con người Việt Nam. Nhiều hoạt động giao lưu văn hóa sôi nổi đã diễn ra như các tiết mục nghệ thuật dân gian, múa sạp, cũng như phần giới thiệu ẩm thực Việt Nam.Các gian hàng Việt Nam thu hút rất đông khách Đức và quốc tế đến trải nghiệm, thưởng thức và chụp ảnh lưu niệm. Các giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam đã lan tỏa, góp phần làm giàu thêm sự đa dạng bản sắc của thành phố Augsburg, bang Bavaria. “Hương Sắc Việt”, với ý nghĩa đó, trở thành biểu tượng sống động cho tình hữu nghị Việt – Đức.
Lễ hội GBA Oktoberfest lớn nhất Đông Nam Á diễn ra ở 3 miền đất nước
Ngày 22/8/2025 vừa qua, Hiệp hội Doanh nghiệp Đức (GBA) tại Việt Nam cùng Furama Resort Đà Nẵng, đã có buổi họp báo giới thiệu Lễ hội Bia GBA Oktoberfest Việt Nam 2025 – Lễ hội Oktoberfest – Đức lớn nhất Đông Nam Á, diễn ra tại 3 trung tâm kinh tế – văn hóa lớn của Việt Nam: Mở màn tại JW Marriott Hà Nội vào các ngày 25, 26, 27/9, tiếp nối bằng đêm hội duy nhất tại Furama Resort Đà Nẵng vào ngày 3/10, khép lại mùa lễ hội tại Khách sạn Nikko Sài Gòn trong ba đêm 9, 10, 11/10/2025.
“GBA Oktoberfest không chỉ là một lễ hội mà còn là một sân khấu sống động nơi văn hóa và kinh doanh giao thoa, thể hiện niềm tin, sự hợp tác và tình hữu nghị giữa Việt Nam và Đức. Ngoài hương vị, âm nhạc và bầu không khí Đức đích thực, sự kiện còn là nền tảng để thúc đẩy hợp tác trong thương mại, đầu tư, đào tạo nghề, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Khi kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao và 30 năm đồng hành cùng GBA, chúng tôi muốn cùng nhau viết nên chương tiếp theo – mạnh mẽ hơn, sáng tạo hơn và mang nhiều tác động tích cực hơn cho cả hai quốc gia, đồng thời đưa tinh hoa nước Đức đến gần hơn với người dân Đà Nẵng và khu vực miền Trung”, ông Peter Kompalla, Trưởng Đại Diện Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức tại Việt Nam (AHK Vietnam) chia sẻ.
Oktoberfest 2025 kỳ vọng mang đến bầu không khí sôi động nhất trong dịp kỷ niệm 30 năm thành lập Hiệp hội Doanh nghiệp Đức tại Việt Nam (GBA) mà còn hòa chung niềm vui đánh dấu 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Đức. Với GBA, hoạt động từ năm 1995 đến nay, GBA đã trở thành một trong những tổ chức đại diện doanh nghiệp lớn mạnh và có ảnh hưởng sâu rộng với gần 400 hội viên, đóng vai trò là cầu nối chiến lược giữa doanh nghiệp Đức và các cơ quan Chính phủ Việt Nam.
Tại lễ hội GBA Oktoberfest, khách đến tham dự được tận hưởng không gian văn hóa Đức không giới hạn: Các món ăn đậm phong cách Bavaria, ẩm thực Đức truyền thống được chế biến bởi các đầu bếp quốc tế giàu kinh nghiệm; hương vị của những loại bia thủ công, bia tươi độc đáo từ Đức. Trải nghiệm với màn biểu diễn ban nhạc Đức–Áo O’zapft.
Ông Alexander Ziehe, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đức (GBA) nhấn mạnh rằng: GBA Oktoberfest không chỉ là một lễ hội. Đây là chiếc cầu năng động kết nối và củng cố tình hữu nghị lâu bền giữa Đức và Việt Nam, đồng thời tạo ra những mối liên kết ý nghĩa giữa cộng đồng, doanh nghiệp và bạn bè. Năm nay đặc biệt hơn khi chúng tôi kỷ niệm 30 năm thành lập GBA và tự hào mang trải nghiệm Oktoberfest đích thực đến Đà Nẵng – trung tâm sôi động của miền Trung.
Năm 2024, khi lễ hội Oktoberfest diễn ra (cũng tại Furama Resort Đà Nẵng) Đà Nẵng, đã có hơn 10.500 khách đến tham dự. Dưới sự bảo trợ của Đại sứ quán Đức và Tổng Lãnh sự Đức tại Thành phố Hồ Chí Minh, Lễ hội “GBA Oktoberfest” được tổ chức tại Việt Nam kể từ năm 1992. Hơn 30 năm qua, “GBA Oktoberfest” đã trở thành cầu nối văn hóa giữa Đức và Việt Nam và thắt chặt hơn mối quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước. Không chỉ là mang lại những trải nghiệm văn hóa, đưa bản sắc Đức đến gần hơn với Việt Nam, lễ hội là dịp để các doanh nghiệp gửi lời cảm ơn sâu sắc đến những đối tác, cộng sự chủ chốt vì sự cộng tác tốt đẹp.
“Việc mở rộng các hoạt động đến khu vực miền Trung thể hiện cam kết của GBA trong việc kết nối và gắn kết hội viên trên khắp cả nước, đồng thời tạo cơ hội giao lưu văn hóa, hợp tác thương mại và xây dựng quan hệ đối tác bền vững”, ông Alexander Ziehe chia sẻ thêm.
Hướng đến tương lai là “Đối tác chiến lược của nhau”
Kỷ niệm 50 năm quan hệ Việt – Đức, Trưởng đại diện AHK (Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức) tại Việt Nam, ông Peter Kompalla phân tích rằng, Thời gian qua, thương mại toàn cầu của Đức đã giảm 2% nhưng hợp tác với riêng Việt Nam lại đạt tăng trưởng 2%, giao dịch thương mại tăng 10%.
Qua đó, củng cố mạnh mẽ quan hệ giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Đức trong môi trường thách thức hiện tại. Hiện, có 530 công ty, doanh nghiệp Đức đầu tư vào Việt Nam, đóng góp cho sự thịnh vượng chung. “Sự thành công của cộng đồng doanh nghiệp Đức tại Việt Nam cũng cần được chia sẻ nhiều hơn. Dịp kỷ niệm này là cơ hội thuận tiện. Ngoài ra, nhân dịp này, chúng ta cũng cần xem xét các cơ hội để đưa mối quan hệ giữa 2 bên lên tầm cao mới. Trong đó, các giải pháp kinh tế xanh, hoạt động giáo dục, đào tạo, huấn luyện, phát triển nhân tài trẻ tại Việt Nam, tự động hóa, số hóa… là những lĩnh vực ưu tiên quan tâm…”.
Trong khi đó, Đại sứ Helga Margarete Barth chia sẻ : “Các thế hệ người Việt Nam tại Đức đã trở thành một phần không thể thiếu của đất nước chúng tôi. Đức vẫn luôn là điểm đến yêu thích của của các bạn Việt Nam mong muốn học tập và làm việc ở nước ngoài. Viện Geothe Hà Nội cũng tổ chức các kỳ thi tiếng Đức cho khoảng 35.000 học viên. Khoảng 5.000 học viên đang tham gia đào tạo ngôn ngữ tại viện này, với mong muốn hiểu thêm về ngôn ngữ, văn hóa Đức cũng như tìm kiếm cơ hội du học và hướng nghiệp tại Đức”.
“Theo thống kê, hiện có khoảng 200.000 người Việt Nam đang sinh sống tại Đức. Con số này không ngừng tăng lên nhờ vào các chính sách mở cửa và thu hút nhân tài của quốc gia này. Với 250.000 du khách Đức đến Việt Nam, Đức cũng là quốc gia thứ hai ở châu Âu có nhiều khách du lịch lựa chọn tới thăm Việt Nam.
Trong lĩnh vực kinh tế, kể từ khi Việt Nam hội nhập sâu rộng vào thị trường thế giới, Đức luôn là một đối tác quan trọng. Năm 2011, hai nước nâng cấp quan hệ lên thành Đối tác chiến lược toàn diện. Hiện có khoảng 530 doanh nghiệp Đức đang hoạt động tại Việt Nam, tạo ra 50.000 việc làm với tổng đầu tư là hơn 3,6 tỉ USD. Quan hệ thương mại song phương tiếp tục phát triển tích cực kể từ khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) đi vào hiệu lực từ năm 2020, góp phần đưa kim ngạch thương mại song phương chạm mốc 8,8 tỷ EUR trong năm 2024”, Đại sứ Helga Margarete Barth phân tích./.
Trần Ngọc
1.Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
2.Theo Nguyễn Thanh Xuân – Nguyễn Mai Trang (Viện Nghiên cứu chiến lược, Học viện Ngoại giao). Xem: Những điều chỉnh trong chính sách đối ngoại của Đức và nhìn lại quan hệ Việt Nam – Đức thời gian qua.