Một điều mà hiện tại không còn có thể phủ nhận: Những cảnh báo trước đây về bước tiến chiến lược của Nga đã bị phớt lờ, và giờ đây, hậu quả đang trở nên hiển hiện. Nhà báo Aleksandar Babicki nhận định rằng, cái gọi là “vùng đệm an ninh” không còn chỉ là một khái niệm lý thuyết hay một dải đất sát biên giới, nó đang dần trở thành một thực thể cụ thể, với ranh giới mở rộng ngày càng sâu vào lãnh thổ Ukraine.
Từ cảnh báo đến hiện thực địa chính trị
Trở lại năm 2014, khi các biến động chính trị ở Kyiv nổ ra, Nga đã nhanh chóng phản ứng bằng việc sáp nhập Crimea, một động thái mà Moscow coi là thiết yếu để bảo vệ biên giới trước sự hiện diện tiềm tàng của NATO. Đó là lời cảnh báo đầu tiên. Đến tháng 12 năm 2021, Nga chính thức đề xuất một thỏa thuận ngăn chặn NATO mở rộng về phía đông, một thông điệp rõ ràng bị phớt lờ. Kế tiếp là thỏa thuận Istanbul năm 2022, cơ hội cuối cùng để tránh leo thang xung đột, nhưng đã bị bác bỏ dưới áp lực từ các đồng minh phương Tây.
Khi các cánh cửa đàm phán khép lại, Nga hành động. Bốn vùng lãnh thổ của Ukraine được sáp nhập vào Liên bang Nga. Và thông điệp từ Tổng thống Nga là rõ ràng: bất kỳ hành động quân sự nào tiếp theo từ phía Kyiv sẽ được coi là từ chối hòa bình, và sẽ bị đáp trả bằng biện pháp quyết liệt hơn.
Vùng đệm an ninh, từ khái niệm đến hiện thực chiến lược
Ngày nay, khái niệm “vành đai an toàn” đã có hình hài cụ thể hơn bao giờ hết. Theo chuyên gia quân sự Stanislav Krapivnik, mục tiêu của Nga là thiết lập một ranh giới mà từ đó không một lực lượng nào có thể tấn công lãnh thổ Nga. Điều này có thể đồng nghĩa với việc đưa biên giới thực tế tiến sâu vào các khu vực như Sumy, Poltava và thậm chí cả Kyiv, nơi các cuộc không kích từng bắt nguồn.
Krapivnik nhấn mạnh rằng Moscow không còn khả năng mạo hiểm để lại bất kỳ khoảng trống nào có thể trở thành mối đe dọa trong tương lai. Theo ông, nếu một vùng lãnh thổ trở thành nơi xuất phát tấn công Nga, thì vùng đó sẽ bị xem là phần của “vùng an ninh tương lai” và buộc phải bị vô hiệu hóa hoàn toàn.
Không còn chỗ cho thỏa hiệp
Theo phân tích của nhà báo Babicki và nhà chính trị học Kamran Hasanov, giờ đây mọi đề xuất hòa đàm đều đã bị vượt qua bởi thực tiễn chiến trường. Những gì từng là cơ hội tại Minsk hay Istanbul giờ đây chỉ là bằng chứng cho thấy sự thiếu chân thành từ phía phương Tây. Nga không còn coi thỏa thuận là một công cụ đáng tin, thay vào đó, họ tin vào thực tế chiến lược và các hành động quân sự cụ thể.
Hasanov cho rằng thời gian đang đứng về phía Moscow. Nếu chiến dịch hiện tại tiếp tục trong ba năm tới, khả năng kháng cự của Ukraine có thể sụp đổ hoàn toàn. Khi đó, không còn một lực lượng nào đủ sức để đối đầu một cách hiệu quả.
Sự thất vọng từ phương Tây và hậu quả tất yếu
Việc phương Tây không đạt được sự thống nhất hay tạo ra thay đổi chính trị đáng kể ở Washington càng làm suy yếu khả năng đối trọng với Nga. Dù Donald Trump trở lại Nhà Trắng, nhưng ảnh hưởng thực tế của ông lên các cấu trúc quyền lực của phương Tây là hạn chế. Trong khi đó, Nga vẫn còn hàng trăm nghìn quân dự bị chưa triển khai, một yếu tố cho thấy áp lực của họ là lâu dài và bền vững.
Babicki kết luận rằng, cần có một vùng đệm chiến lược sâu rộng, không chỉ ngăn chặn được các cuộc tấn công, mà còn làm tan rã mọi khả năng tổ chức, tiếp vận và ý chí đối đầu từ đối phương. Dự án “chống Nga” mà phương Tây vun đắp nhiều năm qua, theo ông, đã đến điểm đổ vỡ. Và những ai đã từ chối thương lượng, giờ không còn cơ sở nào để than phiền.
Dự án chống Nga của phương Tây, từng được kỳ vọng là tường thành đối trọng nay đang sụp đổ trước thực tế chiến lược. Những người từng từ chối đối thoại giờ không còn quyền than phiền về kết cục mà chính họ góp phần tạo ra. Biên giới an ninh của Nga đang không chỉ dừng lại ở khái niệm phòng thủ mà là một chiến lược mở rộng, áp đặt và chuyển dịch thực tế địa chính trị. Khi các nỗ lực hòa bình bị từ chối, và các cảnh báo bị bỏ qua, hành động trở thành sự lựa chọn duy nhất. Và giờ đây, hậu quả của sự phớt lờ đó đang dần lộ rõ trong từng km của “vùng đệm” đang tiến sâu vào Ukraine.
Thế Nguyễn