Nếu có một biểu tượng nào vừa lãng mạn, vừa hùng vĩ, lại vừa chứa đựng tinh thần trường tồn của thủ đô Praha (Cộng hòa Séc), thì đó chính là những cây cầu bắc ngang qua dòng sông Vltava thơ mộng. Không chỉ là phương tiện giao thông nối liền hai bờ thành phố, những cây cầu này còn là chứng nhân của lịch sử, nghệ thuật và đời sống văn hóa tinh thần của người dân Séc suốt nhiều thế kỷ.
Vltava, dòng sông của thời gian
Sông Vltava, với chiều dài khoảng 430 km, là con sông dài nhất tại Cộng hòa Séc. Đoạn chảy qua Praha kéo dài khoảng 31 km, uốn lượn mềm mại như một dải lụa chia đôi thành phố cổ kính thành hai phần: Phía tây là khu vực lâu đài Prague Castle và khu phố Malá Strana; phía đông là khu phố cổ (Staré Město), khu phố mới (Nové Město) và quảng trường trung tâm.
Dọc theo khúc sông này, có 18 cây cầu lớn nhỏ bắc qua, mỗi cây cầu là một tác phẩm nghệ thuật mang dấu ấn của từng thời kỳ, từ Trung Cổ đến hiện đại, từ những khối đá cổ kính đến những nhịp vòm bằng thép sáng bóng.
Karlův most, Cầu Charles: Linh hồn của Praha
Không có cây cầu nào ở Praha mang tính biểu tượng mạnh mẽ như Karlův most (cầu Charles) – cây cầu cổ kính và nổi tiếng nhất của thành phố. Được khởi công vào năm 1357 dưới thời vua Charles IV và hoàn thành vào đầu thế kỷ 15, cầu Charles là một trong những cây cầu đá lâu đời nhất châu Âu còn tồn tại đến ngày nay.
Cầu dài 516 mét, rộng gần 10 mét, kết nối phố cổ Staré Město với khu Malá Strana, tạo nên một trục trung tâm văn hóa – du lịch của Praha. Được xây bằng đá sa thạch, cầu mang phong cách Gothic với 16 nhịp cầu và được gia cố bằng hỗn hợp vữa đặc biệt – tương truyền có trộn lòng trắng trứng – nhằm tăng độ bền.
Dọc thành cầu là 30 pho tượng đá mang phong cách Baroque, mô tả các vị thánh và nhân vật lịch sử. Đặc biệt nhất là tượng Thánh Jan Nepomuk – vị thánh bị ném xuống sông vì giữ bí mật xưng tội của hoàng hậu. Người dân tin rằng chạm tay vào bức phù điêu dưới chân tượng sẽ mang lại điều ước thành hiện thực – một truyền thuyết đầy màu sắc huyền bí. Có lẽ cũng vì vậy mà các bức tượng này trở nên sáng bóng, trơn nhẵn bởi bàn tay của hàng triệu du khách.
Những nhịp cầu nối tiếp thời gian
Sau cầu Charles, hàng loạt cây cầu hiện đại lần lượt ra đời, mỗi cây cầu là một trang viết thú vị trong cuốn biên niên sử kiến trúc của thành phố.
Cầu Mánes (Mánesův most) – hoàn thành năm 1914, cây cầu bê tông đầu tiên, mang tên danh họa Josef Mánes. Thiết kế đơn giản nhưng hài hòa, là điểm nối tinh tế giữa cổ điển và hiện đại.
Cầu Legií (Most Legií) – hoàn thành năm 1901, bằng đá granit, mang đậm phong cách Áo-Hung thời bấy giờ. Từ cầu có thể nhìn ra Nhà hát Quốc gia và đảo Slovanský, nơi diễn ra nhiều lễ hội văn hóa.
Cầu Palacký (Palackého most) – khánh thành năm 1876, từng là cầu lớn thứ hai sau cầu Charles. Ban đầu trang trí bằng các bức tượng đồng mô tả truyền thuyết Séc, nhưng đã được dời về công viên Vyšehrad để bảo tồn.
Cầu Hlávkův (Hlávkův most) – đầu thế kỷ 20, mang phong cách Art Nouveau, đặt theo tên kiến trúc sư Josef Hlávka, biểu tượng cho thời kỳ phát triển công nghiệp.
Cầu Troja (Trojský most) – hiện đại nhất, khánh thành năm 2014. Với nhịp cầu thép hình cung đầy táo bạo, đây là biểu tượng của tư duy thiết kế mới và tính năng động của Praha đương đại.
Từ Praha nhớ về những cây cầu trên sông Hương
Khi nhìn ngắm những cây cầu bắc qua Vltava, người Huế chắc không khỏi liên tưởng đến những cây cầu bắc ngang dòng Hương Giang ở Huế – một đô thị di sản nằm bên sông, cũng được dệt nên từ những nhịp cầu đầy tính biểu tượng.
Huế có cầu Trường Tiền – được khởi công năm 1899 dưới thời vua Thành Thái và hoàn thành năm 1900, do hãng Eiffel của Pháp thi công. Cầu dài 402,60 mét, gồm 6 nhịp vòm bằng thép, mang phong cách kiến trúc Pháp cổ, là chiếc cầu đầu tiên bắc qua sông Hương, nối liền hai bờ Nam Bắc, cũng là chiếc cầu biểu trưng cho sự kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Không giống như cầu Charles cổ kính bằng đá, Trường Tiền mang dáng vẻ thanh thoát, mềm mại như dải lụa thép nằm e ấp giữa dòng Hương. Dù không có tượng đá hay phù điêu, Trường Tiền lại gắn với bao kỷ niệm dân gian, từ câu ca “Trường Tiền sáu vài, mười hai nhịp”, câu thơ nổi tiếng của Thu Bồn “Nắng minh mang mấy nhịp Trường Tiền”, đến những mùa lễ hội áo dài rực rỡ trong festival đương đại của cố đô…
Cầu Dã Viên (bị gọi nhầm thành cầu Bạch Hổ) – hoàn thành năm 1908, cũng là cầu sắt dành riêng cho tàu hỏa, bắc từ phía ga Huế sang bờ bắc, ngang qua khu vực cồn Dã Viên, nơi xưa kia có khu vườn ngự uyển của vua Tự Đức. Dã Viên không đồ sộ như những cầu ở Praha nhưng lại có dáng dấp của sự trầm mặc, gợi nhắc những dòng hoài niệm về một cố đô lịch sử.
Trên sông Hương còn có cầu Phú Xuân, cầu Dã Viên đường bộ, cầu chợ Dinh và mới đây nhất là cầu Nguyễn Hoàng mang phong cách cung đình với thiết kế độc đáo. Tất cả đều là những điểm nhấn đặc biệt gắn liền với dòng sông xinh đẹp và để lại ấn tượng đáng nhớ với du khách và những người con xa quê hương.
Trong khi cầu ở Praha khoác lên mình vẻ hùng vĩ của nền văn minh trung cổ và kiến trúc Châu Âu đồ sộ, thì cầu ở Huế lại dịu dàng, mộc mạc, đậm chất phương Đông. Những cây cầu như Trường Tiền hay Dã Viên.. không chỉ phục vụ giao thông mà còn đi vào thơ ca, nhạc họa – là nơi chốn hẹn hò, nơi in dấu bao câu hò giọng Huế.
Cầu, nơi kết nối không chỉ không gian mà còn thời gian
Dù ở Praha hay Huế, dù bằng đá hay bằng thép, các cây cầu luôn là nơi giao thoa của không gian và thời gian. Chúng không chỉ nối liền hai bờ sông, mà còn kết nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa đời sống hàng ngày và ký ức lịch sử.
Tại Praha, vào mỗi buổi chiều tà, khi ánh nắng cuối ngày trải dài trên mặt nước Vltava, những cây cầu như Charles, Legií hay Palacký trở nên rực rỡ trong sắc vàng cổ tích. Ở Huế, cũng vào những khoảnh khắc ấy, Trường Tiền phản chiếu ánh hoàng hôn trên dòng Hương lặng lẽ, tạo thành một bức tranh thủy mặc mang âm hưởng thiền tịnh.
Hành trình qua những nhịp cầu
Tham quan các cây cầu trên sông Vltava là hành trình ngược dòng thời gian, khám phá những tầng sâu của lịch sử, nghệ thuật và văn hóa Séc. Nhưng nếu kết nối trải nghiệm ấy với những nhịp cầu thân thuộc của Huế – thành phố cổ phương Đông – thì du khách Việt Nam lại có thêm một lớp cảm xúc: sự giao hòa giữa hai nền văn hóa, hai cách tiếp cận với kiến trúc và ký ức.
Ở Praha, cầu là biểu tượng của hoài niệm Trung cổ. Ở Huế, cầu là sợi dây mềm mại nối liền hoàng thành xưa với phố thị nay. Và ở cả hai thành phố, phải chăng, những cây cầu chính là linh hồn của dòng sông, là bản giao hưởng của gạch đá, thép và thời gian…
Hương Bình