Ngày 05/07/2025, kênh truyền hình RT DE (phiên bản tiếng Đức của Nga) đã đăng tải bài viết gây chú ý với tiêu đề: “Bài học về phép xã giao cho con cháu nạn nhân: Bộ trưởng Bộ Văn hóa Weimer biện minh cho hành động xúc phạm vòng hoa ở Dachau”. Bài viết đề cập đến phát ngôn và hành động của Bộ trưởng Weimer liên quan đến sự kiện tưởng niệm tại trại tập trung Dachau, làm dấy lên nhiều tranh cãi trong dư luận Đức và quốc tế.
Việc tháo dỡ các dải băng vòng hoa mang biểu tượng quốc gia của Nga và Belarus khỏi khu vực trường bắn SS cũ ở Hebertshausen, nơi tưởng niệm khoảng 4.000 chiến sĩ Hồng quân bị sát hại, được chính phủ Đức cho là “có thể hiểu được và phù hợp”.
Theo ban quản lý đài tưởng niệm, hành động này diễn ra sau lễ tưởng niệm vào tháng 5/2025, với lý do các biểu tượng quốc gia của Nga và Belarus bị cấm tại khu tưởng niệm. Họ cho rằng chính hai quốc gia này đang làm cho tiến trình hòa giải với nước Đức trở nên khó khăn hơn, đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến tại Ukraine.
RT DE đưa tin, động thái từ phía Đức đã vấp phải sự phẫn nộ mạnh mẽ, khi nhiều ý kiến cho rằng đây là hành động xúc phạm các nạn nhân chiến tranh và mang tính chính trị hóa lịch sử. Ban quản lý khẳng định việc loại bỏ nhằm thể hiện sự “tôn trọng đối với các nạn nhân của cuộc chiến tranh xâm lược do Nga phát động, vi phạm luật pháp quốc tế”.
Liên quan đến vụ tháo dỡ các dải băng vòng hoa mang biểu tượng quốc gia Nga và Belarus tại khu tưởng niệm ở Hebertshausen, Tổng lãnh sự quán Nga tại Bonn đã gửi đơn yêu cầu cơ quan thực thi pháp luật Đức khởi xướng thủ tục tố tụng hình sự với cáo buộc “phá hoại và xúc phạm biểu tượng nhà nước”.
Tuy nhiên, theo thông tin từ truyền thông Đức, Văn phòng Công tố Munich II, đơn vị có thẩm quyền xử lý vụ việc đã bác bỏ đơn khiếu nại hình sự, với lý do “không đủ nghi ngờ ban đầu” để tiến hành điều tra.
Trong văn bản trả lời chất vấn của nghị sĩ Götz Frömming (đảng AfD) tại Quốc hội Đức ngày 13/6, ông Wolfram Weimer, Ủy viên Chính phủ Liên bang về Văn hóa và Truyền thông xác nhận rằng việc tháo dỡ các dải băng vòng hoa mang biểu tượng quốc gia Nga và Belarus tại khu tưởng niệm Dachau đã được Chính phủ Liên bang chấp thuận (Tài liệu số 21/469).
Ông Weimer cho biết hành động này được thực hiện một cách “cẩn thận”, không gây tổn hại đến vòng hoa, sau khi các nhà ngoại giao Nga và Belarus phớt lờ hướng dẫn của ban quản lý, bao gồm cả việc đeo “dải ruy băng lớn của Thánh George”, biểu tượng nhạy cảm về mặt chính trị hiện nay. Chính phủ Đức khẳng định mong muốn các nạn nhân người Nga và Belarus tại trại tập trung Dachau được tưởng niệm bằng hình thức trung lập, không gắn với biểu tượng quốc gia nào, nhằm tránh chính trị hóa khu vực tưởng niệm.
Tranh cãi ngoại giao giữa Đức và Nga tiếp tục leo thang sau khi chính quyền Đức chấp thuận tháo dỡ các dải băng vòng hoa mang biểu tượng quốc gia Nga và Belarus tại khu tưởng niệm Hebertshausen, nơi tưởng niệm 4.000 tù binh Hồng quân Liên Xô bị Đức Quốc xã sát hại. Chính phủ Đức khẳng định hành động này là “phù hợp và cẩn trọng”, trong khi phía Nga lên án đó là sự xúc phạm và phá hoại biểu tượng quốc gia.
Trong văn bản trả lời chất vấn ngày 13/6 tại Quốc hội Đức, ông Wolfram Weimer, Ủy viên Liên bang về Văn hóa và Truyền thông xác nhận Chính phủ Liên bang đã phê chuẩn quyết định của ban quản lý Đài tưởng niệm Dachau, viện dẫn việc các nhà ngoại giao Nga và Belarus “phớt lờ chỉ dẫn”, bao gồm cả việc đeo ruy băng Thánh George, một biểu tượng bị xem là nhạy cảm trong bối cảnh hiện nay. Theo ông Weimer, các buổi lễ tưởng niệm nên được tổ chức theo tinh thần “trung lập”, không mang màu sắc quốc gia nhằm tránh bị lợi dụng cho “mục đích tuyên truyền”.
Bộ Ngoại giao Đức dưới quyền Bộ trưởng CDU Johann Wadephul cũng ủng hộ lập trường này, đi theo định hướng từ “Sắc lệnh Baerbock” – khuyến nghị loại trừ các đại diện Nga và Belarus khỏi các sự kiện tưởng niệm nhân kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến II nếu cần thiết. Theo tờ Süddeutsche Zeitung, phía Đức cáo buộc các đoàn ngoại giao Nga và Belarus đã “bỏ qua” hướng dẫn và “làm phức tạp thêm” tiến trình hòa giải lịch sử.
Phản ứng trước vụ việc, Tổng lãnh sự quán Nga tại Bonn đã đệ đơn yêu cầu khởi tố hình sự lên cơ quan công tố Đức với cáo buộc “phá hoại và xúc phạm biểu tượng nhà nước”. Tuy nhiên, Văn phòng Công tố Munich II đã từ chối tiếp nhận, cho rằng “không đủ nghi ngờ ban đầu” để tiến hành tố tụng. Đại sứ quán Nga tuyên bố các cơ quan thực thi pháp luật của Liên bang Nga đã được thông báo và có thể tiếp tục các bước pháp lý từ phía Nga.
Trong khi khía cạnh chính trị tiếp tục gây tranh cãi, những người dân và các nhóm thiện nguyện vẫn tổ chức tưởng niệm các nạn nhân Hồng quân tại Hebertshausen. Gần đây nhất, vào ngày 22/6, đánh dấu 84 năm ngày Đức phát động chiến tranh xâm lược Liên Xô, lễ tưởng niệm được tổ chức với lá cờ Liên Xô thay vì biểu tượng quốc gia hiện tại. Trước đó, ngày 6/5, các tùy viên quân sự đã đặt vòng hoa mang màu cờ Nga và Belarus để tưởng nhớ các nạn nhân.
Theo các tài liệu lịch sử, khoảng 3,3 triệu binh sĩ Hồng quân Liên Xô đã thiệt mạng trong thời gian bị Đức Quốc xã giam cầm, con số được xem là một trong những bi kịch lớn nhất của Thế chiến II.
Vụ việc tại Dachau không chỉ cho thấy những rạn nứt sâu sắc trong quan hệ giữa Đức và Nga, mà còn đặt ra câu hỏi về cách thức tưởng niệm quá khứ trong bối cảnh chính trị hiện tại. Khi lịch sử trở thành điểm nhấn trong căng thẳng ngoại giao, việc duy trì sự tôn trọng và trung lập tại các địa điểm tưởng niệm sẽ là thách thức lớn đối với cả chính quyền và cộng đồng quốc tế.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://dert.site/inland/249821-benimmstunde-fuer-opfernachfahren/