Ngày 10/7/2025, hãng thông tấn Reuters (Mỹ) đăng tải bài viết với tiêu đề “Rubio có chuyến thăm đầu tiên tới châu Á giữa lúc Trump đe dọa áp thuế”. Theo bài viết, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio sẽ có cuộc gặp với các đối tác Đông Nam Á vào thứ Năm (10/7). Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump gia tăng đe dọa áp thuế toàn cầu, bao gồm cả khu vực Đông Nam Á, buộc ông Rubio phải trấn an rằng, Washington vẫn coi khu vực này là ưu tiên trong chính sách đối ngoại.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết, Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ có cuộc gặp với đại diện 10 quốc gia thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia), nơi các bộ trưởng ASEAN nhóm họp trong tuần này. Dự kiến, ông cũng sẽ hội đàm với các quan chức cấp cao của Chính phủ Malaysia, đồng thời tham dự các cuộc họp mở rộng giữa ASEAN và các đối tác đối thoại của khối. Chuyến công du được xem là một phần trong nỗ lực của Washington nhằm tái khẳng định cam kết với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump đang phải chia sẻ sự chú ý cho các điểm nóng ở Trung Đông và châu Âu. Đáng chú ý, Ngoại trưởng Rubio hiện đảm nhiệm đồng thời vai trò Cố vấn An ninh Quốc gia.
Dù vậy, chuyến công du của Ngoại trưởng Rubio có thể sẽ bị phủ bóng bởi chiến lược thuế quan toàn cầu gây tranh cãi của Tổng thống Donald Trump. Theo đó, mức thuế cao mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8, áp dụng đối với sáu quốc gia thành viên ASEAN, bao gồm cả Malaysia cùng với hai đồng minh thân cận của Mỹ tại Đông Bắc Á là Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong bối cảnh đó, ông Rubio được cho là sẽ nỗ lực củng cố quan hệ với các đối tác và đồng minh đang lo ngại về chính sách thuế quan này, đồng thời có thể nhấn mạnh thông điệp rằng Hoa Kỳ vẫn là đối tác đáng tin cậy hơn so với Trung Quốc – đối thủ chiến lược hàng đầu của Washington, theo nhận định của các chuyên gia.
“Điều này rất quan trọng, và đó là một nỗ lực nhằm chống lại cuộc tấn công ngoại giao và kinh tế của Trung Quốc”, Victor Cha, chủ tịch bộ phận địa chính trị và chính sách đối ngoại tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Washington, cho biết.
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov cũng dự kiến sẽ tham dự từ thứ năm, nhưng không rõ liệu Rubio có gặp cả hai hay không.
‘Trễ còn hơn không bao giờ’
Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao đã nói với các phóng viên vào thứ Hai rằng một trong những ưu tiên của Rubio trong chuyến đi là tái khẳng định cam kết của Washington đối với khu vực, không chỉ vì lợi ích của khu vực mà còn vì nó thúc đẩy sự thịnh vượng và an ninh của Hoa Kỳ.
“Hơi muộn một chút, vì chúng tôi đã có bảy tháng trong chính quyền”, Cha nói về chuyến đi của Rubio. “Thông thường, những điều này xảy ra sớm hơn nhiều. Nhưng một lần nữa, đây là những hoàn cảnh đặc biệt. Nhưng tôi đoán thà muộn còn hơn không”.
Một quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ giấu tên cho biết, hợp tác an ninh sẽ là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của Ngoại trưởng Rubio, bao gồm các vấn đề chiến lược như Biển Đông, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, ma túy, các trung tâm lừa đảo và nạn buôn người. Bên cạnh lo ngại về chính sách thuế quan cứng rắn của Tổng thống Trump, nhiều quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương cũng bày tỏ sự nghi ngờ về mức độ cam kết thực chất của chính quyền theo đuổi khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết”, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại giao và kinh tế.
Trong tuần này, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp mức thuế 25% đối với Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời mở rộng mục tiêu sang các quốc gia Đông Nam Á. Cụ thể, Malaysia sẽ chịu mức thuế 25%, Indonesia 32%, Campuchia và Thái Lan 36%, trong khi Lào và Myanmar phải đối mặt với mức thuế lên tới 40%. Chính sách thuế quan cứng rắn này cũng làm gia tăng căng thẳng với một đồng minh quan trọng khác trong khu vực là Australia. Hôm thứ Tư, chính phủ Australia tuyên bố đang “khẩn trương tìm kiếm thêm chi tiết” liên quan đến đe dọa của ông Trump về việc tăng thuế tới 200% đối với dược phẩm nhập khẩu từ nước này.
Theo dự thảo thông cáo chung mà Reuters tiếp cận được, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN dự kiến sẽ bày tỏ “mối quan ngại về căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang và những bất ổn ngày càng tăng trong bối cảnh kinh tế quốc tế, đặc biệt là các hành động đơn phương liên quan đến thuế quan”.
Bản dự thảo thông cáo chung, được soạn thảo vào thứ Hai – trước thời điểm Mỹ công bố loạt thuế quan mới nhất – không nêu đích danh Hoa Kỳ và sử dụng ngôn ngữ tương tự như tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN hồi tháng Năm. Cả hai văn bản đều cảnh báo rằng các biện pháp thuế quan “phản tác dụng và có nguy cơ làm trầm trọng thêm sự phân mảnh kinh tế toàn cầu”.
Một quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết, Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ sẵn sàng thảo luận về các vấn đề thương mại tại hội nghị, đồng thời tái khẳng định tầm quan trọng của việc tái cân bằng các mối quan hệ thương mại giữa Hoa Kỳ và khu vực. ASEAN – nền kinh tế lớn thứ năm thế giới – phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, trong đó một số quốc gia đã hưởng lợi từ làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc. Trong số này, chỉ có Việt Nam đạt được thỏa thuận thương mại song phương với chính quyền Trump, theo đó mức thuế áp dụng được điều chỉnh giảm từ 46% xuống còn 20%.
Theo phân tích của Tạp chí Đông Nam Á, chuyến công du đầu tiên tới châu Á của Ngoại trưởng Marco Rubio diễn ra trong bối cảnh đầy biến động, khi chính sách thuế quan cứng rắn của Tổng thống Trump đang làm dấy lên những quan ngại sâu sắc trong khu vực. Dù đối mặt với nhiều thách thức, chuyến đi này của Ngoại trưởng Marco Rubio được kỳ vọng sẽ là cơ hội để Hoa Kỳ trấn an các đối tác chiến lược, tái khẳng định cam kết với Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, đồng thời tìm kiếm tiếng nói chung nhằm duy trì ổn định thương mại và an ninh khu vực. Thành công hay thất bại của chuyến thăm lần này có thể sẽ là chỉ dấu quan trọng cho tương lai quan hệ giữa Washington và một trong những khu vực năng động nhất thế giới.
Thế Nguyễn