Thiên Tân trở thành tâm điểm ngoại giao khu vực khi Tổng thống Nga Vladimir Putin đặt chân tới thành phố cảng phía bắc Trung Quốc ngày 31/8/2025 để tham dự hội nghị thượng đỉnh an ninh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Sự kiện này, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc và Nga, được Bắc Kinh kỳ vọng sẽ góp phần tái cân bằng ảnh hưởng của phương Tây trong các vấn đề toàn cầu.
Đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV khẳng định trong bản tin về chuyến thăm rằng quan hệ Trung–Nga hiện ở “giai đoạn tốt nhất trong lịch sử”, được nâng tầm thành “mối quan hệ ổn định, trưởng thành và mang ý nghĩa chiến lược hàng đầu giữa các cường quốc”.
Tại Thiên Tân, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ tiếp đón khoảng 20 nguyên thủ quốc gia và chính phủ, trong đó có Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, tham dự hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) – sự kiện lớn nhất kể từ khi khối an ninh này được thành lập năm 2001. Trong hai thập kỷ qua, SCO đã mở rộng thành 10 thành viên thường trực cùng 16 đối tác đối thoại và quan sát viên, với phạm vi hợp tác trải rộng từ chống khủng bố sang kinh tế và quân sự.
Theo giới phân tích, ông Tập kỳ vọng hội nghị sẽ thể hiện hình mẫu về một trật tự quốc tế hậu Mỹ, đồng thời là cơ hội ngoại giao quan trọng để Bắc Kinh hậu thuẫn Moscow giữa lúc Nga bị phương Tây trừng phạt vì chiến tranh ở Ukraine. Trước chuyến đi, Tổng thống Putin đã trả lời phỏng vấn hãng Tân Hoa Xã, chỉ trích các lệnh trừng phạt “phân biệt đối xử” và nhấn mạnh sự đồng thuận Trung–Nga trong nỗ lực xây dựng “một trật tự thế giới đa cực công bằng hơn”.
Sự kiện được truyền thông Trung Quốc mô tả là “hội nghị thượng đỉnh SCO lớn nhất trong lịch sử” quy tụ lãnh đạo từ Trung Á, Nam Á, Trung Đông, Đông Nam Á và châu Phi – chủ yếu thuộc nhóm các quốc gia đang phát triển, tạo nên bức tranh “thống nhất của Nam bán cầu”. Bên cạnh khoảng chục đối tác đối thoại và khách mời như Ai Cập, Nepal hay một số nước Đông Nam Á, hội nghị diễn ra chỉ ít ngày trước cuộc duyệt binh tại Bắc Kinh kỷ niệm 80 năm Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II, với sự tham dự của nhiều nguyên thủ, trong đó có lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.
Giới học giả nhận định SCO đang dịch chuyển từ một nền tảng đối thoại sang cơ chế hợp tác thực tiễn toàn diện. Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn còn đó: khối sẽ hành động “vì mục đích gì và bằng cách nào”? Theo chuyên gia June Teufel Dreyer (ĐH Miami), việc chủ trì hội nghị giúp ông Tập củng cố hình ảnh như một lãnh đạo của “trật tự thế giới mới” đang hình thành.
Hội nghị thượng đỉnh SCO tại Thiên Tân không chỉ là một sự kiện ngoại giao thường niên, mà còn phản ánh tham vọng của Trung Quốc và Nga trong việc định hình trật tự toàn cầu theo hướng đa cực. Dù còn nhiều nghi vấn về hiệu quả thực tiễn của khối, sự tập hợp đông đảo nguyên thủ lần này cho thấy SCO đang từng bước khẳng định vai trò như một đối trọng ngày càng rõ rệt với ảnh hưởng phương Tây.
Hồ Ngọc Thắng.