Nằm giữa lòng cố đô Gyeongju, nơi được mệnh danh là “Một bảo tàng ngoài trời khổng lồ của Hàn Quốc” từng tồn tại một công trình khiến bao thế hệ phải trầm trồ thán phục: chùa Hoàng Long (Hwangnyongsa).
Được xây dựng từ thế kỷ VI, dưới triều đại Silla hùng mạnh, ngôi chùa không chỉ là trung tâm Phật giáo lớn nhất mà còn là biểu tượng quyền lực, khát vọng thống nhất đất nước và niềm tin tôn giáo của dân tộc Triều Tiên từ thời kỳ lập quốc.
Nổi bật nhất giữa quần thể ấy chính là ngọn tháp bằng gỗ 9 tầng, khởi dựng năm 645 theo lời khuyên của cao tăng Jajang và ý chỉ của vua Jinpyeong. Cao gần 80 mét, tháp được coi là kỳ quan kiến trúc gỗ lớn nhất Đông Á thời trung đại. Tương truyền, mỗi tầng tháp tượng trưng cho sức mạnh tinh thần của Silla trong việc trấn áp ngoại bang và mở rộng tầm vóc quốc gia.
Thế nhưng, số phận lịch sử khắc nghiệt đã không giữ được kỳ quan này. Cuộc xâm lược của quân Mông Cổ vào thế kỷ XIII đã thiêu rụi ngọn tháp cùng phần lớn ngôi chùa (năm 1238). Hơn bảy trăm năm qua, Hoàng Long Tự chỉ còn là nền móng đá nằm lặng lẽ, để lại khoảng trống trong ký ức văn hóa của người Hàn Quốc
Công nghệ số, nhịp cầu nối quá khứ và hiện tại
Không cam chịu để di tích chỉ còn trong sách sử, nhiều thế hệ học giả, nhà khảo cổ và chuyên gia công nghệ Hàn Quốc đã dồn tâm huyết cho một hành trình hồi sinh đặc biệt: phục dựng Hoàng Long Tự bằng kỹ thuật số.
Trên nền tảng những ghi chép trong Samguk Sagi (Tam quốc sử ký), Samguk Yusa (Tam quốc di sự) cùng kết quả khai quật khảo cổ quy mô lớn tại Gyeongju bắt đầu từ năm 1976, Viện Di sản Văn hóa Quốc gia Hàn Quốc đã tái hiện từng chi tiết kiến trúc qua công nghệ quét laser 3D, mô hình số hóa và thực tế ảo tăng cường (AR). Ngọn tháp gỗ 9 tầng nay hiện ra sống động trên màn hình tương tác, trong không gian thực tế ảo VR, nơi du khách có thể bước đi giữa những hành lang gỗ, ngước nhìn lên tháp cao uy nghi như bảy thế kỷ trước.
Điều đáng chú ý là các chuyên gia không chỉ dựng lại hình dáng công trình, mà còn mô phỏng cả chất liệu gỗ, màu sắc sơn son thếp vàng, hệ kết cấu chịu lực phức tạp, những yếu tố từng khiến công trình trở thành kỳ quan. Nhờ vậy, Hoàng Long Tự không chỉ “tái sinh” cho khách tham quan hôm nay, mà còn trở thành một phòng thí nghiệm học thuật số cho giới nghiên cứu kiến trúc, khảo cổ và lịch sử.
Ý nghĩa vượt lên ngoài biên giới
Hành trình phục dựng Hoàng Long Tự là minh chứng sinh động cho cách một quốc gia sử dụng công nghệ để kết nối ký ức quá khứ với trải nghiệm hiện tại. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khi du khách tìm đến cố đô Gyeongju, họ không chỉ thấy nền móng di tích, mà còn có thể bước vào thế giới số để hình dung trọn vẹn dáng dấp của một công trình đã mất.
Đây là cách mà Hàn Quốc vừa gìn giữ di sản, vừa làm giàu thêm sức hút du lịch. Du khách không đến chỉ để ngắm phế tích, mà để trải nghiệm, để học hỏi, để được truyền cảm hứng từ một nền văn minh cổ xưa. Đồng thời, công nghệ số hóa còn giúp bảo tồn lâu dài thông tin di tích, tránh những mất mát tiếp theo do thiên tai hay biến đổi khí hậu.
Gợi mở cho Huế: Hồi sinh di sản bằng công nghệ
Câu chuyện Hoàng Long Tự cũng đặt ra cho chúng ta, những người đang nỗ lực giữ gìn và phát huy giá trị Cố đô Huế một hướng đi nhiều triển vọng. Huế là kho tàng di sản đồ sộ với quần thể cung đình, đền đài, lăng tẩm triều Nguyễn cùng hệ thống chùa chiền, làng nghề, âm nhạc, ẩm thực… Thế nhưng, nhiều công trình qua thời gian đã bị hư hại, mất mát, thậm chí chỉ còn dấu tích trong tư liệu.
Trong hàng chục năm qua, Huế đã có sự hợp tác khá tốt với nhiều đối tác của Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản… để số hóa một số di sản quan trọng như hoàng cung, lăng Khải Định, lăng Tự Đức, Hổ Quyền, hệ thống bảo vật quốc gia… và bước đầu cũng đã tạo nên một số sản phẩm số để phục vụ du khách. Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn chưa xứng tầm, chưa được như kỳ vọng.
Nếu Huế có sự đầu tư lớn hơn và tận dụng hiệu quả tối đa công nghệ số – từ quét 3D, xây dựng mô hình thực tế ảo, đến triển khai bảo tàng số – thì di sản của chúng ta không chỉ được lưu giữ bền vững mà còn được giới thiệu sinh động hơn với thế giới. Hãy thử hình dung: du khách đến Đại Nội không chỉ tham quan những cung điện hiện còn, mà còn có thể đeo kính VR để thấy điện Cần Chánh, điện Càn Thành tráng lệ như thế nào trong lễ thiết triều; hay khi đến đàn Nam Giao, họ được chứng kiến toàn cảnh đại lễ tế Giao qua mô phỏng kỹ thuật số.
Đó sẽ là cách Huế biến giá trị di sản thành nguồn lực sáng tạo, để di sản không chỉ là “kỷ vật quá khứ” mà là “sức sống hiện tại”, góp phần vào mục tiêu xây dựng Huế thành Thành phố Di sản – Văn hóa – Du lịch thông minh của Việt Nam và khu vực.
Từ nền móng đổ nát ở Gyeongju, Hoàng Long Tự đã được hồi sinh qua công nghệ số như một biểu tượng của ý chí bảo tồn ký ức dân tộc. Điều này cho thấy: mất mát vật chất không đồng nghĩa với lãng quên, nếu chúng ta biết tận dụng sức mạnh công nghệ và niềm đam mê di sản.
Thành phố Huế hôm nay, trên hành trình trở thành một trung tâm văn hóa du lịch lớn và đặc sắc của cả nước và khu vực, hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm từ Gyeongju. Bởi cũng giống như Hàn Quốc, chúng ta có một quá khứ vàng son, một kho tàng di sản quý giá, và hơn hết, có trách nhiệm trao truyền ký ức ấy cho thế hệ mai sau bằng những phương tiện hiện đại nhất.
Hồi sinh ký ức không chỉ là một hành động tri ân quá khứ, mà còn là con đường để di sản tỏa sáng trong hiện tại và tương lai.
Hương Bình