Ngày 19/9/2025, tờ The Guardian đưa tin về kế hoạch tổ chức một cuộc biểu tình quy mô lớn tại thủ đô Manila, Philippines, dự kiến diễn ra vào ngày 21/9. Sự kiện này trùng với kỷ niệm ngày ban hành thiết quân luật năm 1972, một dấu mốc lịch sử gây nhiều tranh cãi và diễn ra trong bối cảnh dư luận phẫn nộ trước các cáo buộc tham nhũng liên quan đến những dự án của chính phủ. Đáng chú ý, tổng thống hiện tại bày tỏ ủng hộ cuộc tuần hành, được xem như một động thái nhằm xoa dịu làn sóng bất bình trong xã hội.
Dự kiến hàng nghìn người dự kiến xuống đường tại thủ đô Manila vào Chủ nhật (21/9) trong một cuộc biểu tình quy mô lớn nhằm phản đối các cáo buộc tham nhũng liên quan đến những dự án kiểm soát lũ lụt do chính phủ tài trợ. Sự kiện diễn ra đúng dịp kỷ niệm ngày ban hành thiết quân luật năm 1972, một dấu mốc lịch sử gây nhiều tranh cãi và lần này còn được tổng thống công khai ủng hộ, động thái được cho là nhằm xoa dịu làn sóng phẫn nộ đang dâng cao trong xã hội Philippines.
Được mệnh danh là “Cuộc diễu hành Nghìn Tỷ Peso”, phong trào dự kiến diễn ra ngày 21/9 tại Manila được đặt tên theo ước tính của Greenpeace, tổ chức cáo buộc khoảng 17,6 tỷ USD đã bị biển thủ từ các dự án khí hậu năm 2023. Cuộc biểu tình không chỉ phản ánh sự phẫn nộ trước tham nhũng mà còn mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt, trùng với ngày 21/9/1972 khi Tổng thống Ferdinand Marcos ban hành thiết quân luật – một quyết định mở đầu cho chế độ cai trị kéo dài hàng thập kỷ, trước khi ông buộc phải lưu vong năm 1989 giữa làn sóng phản đối và cáo buộc tham nhũng. Trong bối cảnh đó, Tổng thống đương nhiệm Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., con trai của cố lãnh đạo, đã tuyên bố ủng hộ các cuộc tuần hành như một động thái nhằm xoa dịu công chúng đang giận dữ.
“Các bạn có trách họ vì đã xuống đường không?” ông nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo tuần này. “Nếu tôi không phải là tổng thống, tôi có thể sẽ xuống đường cùng họ.
“Tất nhiên, họ đang tức giận. Họ tức giận, tôi cũng tức giận. Tất cả chúng ta nên tức giận, vì những gì đang xảy ra là không đúng.”
Xã hội dân sự và các tổ chức tôn giáo nằm trong số những lực lượng kêu gọi biểu tình tại Philippines, phản ánh làn sóng bất bình rộng lớn trước các cáo buộc tham nhũng và đặc quyền chính trị đang bùng phát trên toàn khu vực. Chỉ trong tháng này, một phong trào do thế hệ Z dẫn dắt đã lật đổ chính phủ Nepal; tại Indonesia, hàng loạt cuộc xuống đường phản đối đặc quyền của các nhà lập pháp đã buộc chính phủ phải rút lại chính sách; còn ở Đông Timor, giới trẻ phẫn nộ đã khiến kế hoạch phân phát xe SUV miễn phí cho nghị sĩ phải bị hủy bỏ. Trong bối cảnh đó, sự giận dữ tại Philippines ngày càng dâng cao quanh các dự án cơ sở hạ tầng bị gọi là “ma”, vốn được Tổng thống Marcos Jr. đặt ở vị trí trung tâm trong thông điệp quốc gia hồi tháng 7, ngay sau những tuần lễ ngập lụt gây chết người.
Trong một diễn biến gây chấn động chính trường Philippines, Martin Romualdez – anh họ của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. và đồng thời là Chủ tịch Hạ viện – đã đệ đơn từ chức hôm thứ Tư. Phát biểu trước phiên họp toàn thể, ông thừa nhận những tranh cãi xung quanh các dự án cơ sở hạ tầng “không chỉ đè nặng lên cá nhân tôi mà còn lên cả thể chế”, đồng thời khẳng định rời chức với “một trái tim trọn vẹn và lương tâm trong sáng”. Romualdez cho biết quyết định này nhằm tạo điều kiện cho ủy ban độc lập về cơ sở hạ tầng hoạt động “không nghi ngờ, không can thiệp, không chịu ảnh hưởng”. Sự từ chức diễn ra chỉ vài ngày sau khi một doanh nhân ngành xây dựng cáo buộc gần 30 nghị sĩ cùng quan chức Bộ Công trình Công cộng nhận tiền mặt, khiến chính quyền Marcos buộc phải thành lập một ủy ban ba người do cựu thẩm phán Tòa án Tối cao Andres Reyes dẫn dắt để rà soát toàn bộ các dự án kiểm soát lũ lụt trong thập kỷ qua.
Cuộc khủng hoảng hiện nay tại Philippines, từ làn sóng biểu tình “Nghìn Tỷ Peso” cho đến sự từ chức của Chủ tịch Hạ viện Romualdez, phản ánh áp lực ngày càng gia tăng đối với chính quyền Marcos Jr. trong việc đối phó với nạn tham nhũng và tình trạng bất bình xã hội. Việc các tổ chức xã hội dân sự, tôn giáo và đặc biệt là thế hệ trẻ đóng vai trò dẫn dắt cho thấy sự trỗi dậy của một lực lượng chính trị – xã hội mới đòi hỏi minh bạch và trách nhiệm giải trình. Trong bối cảnh khu vực đang chứng kiến nhiều phong trào phản kháng chống đặc quyền và tham nhũng, Philippines dường như trở thành điểm nóng cho một cuộc đối thoại rộng lớn hơn về dân chủ, công bằng và niềm tin vào thể chế. Thách thức đối với Tổng thống Marcos Jr. không chỉ là xoa dịu sự phẫn nộ tức thời, mà còn là chứng minh khả năng lãnh đạo đủ để đưa đất nước thoát khỏi vòng xoáy bất ổn mang tính lịch sử.
Thế Nguyễn