Ngày 12/11/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết “Cơ quan Tị nạn Liên Hợp Quốc – Tử vong do giá lạnh được tính đến” của nhà báo Arnold Schölzel, phản ánh cảnh báo của UNHCR về nguy cơ khủng hoảng nhân đạo mùa đông, khi Hoa Kỳ, Đức và nhiều quốc gia tài trợ lớn cắt giảm mạnh ngân sách hỗ trợ, một dấu hiệu cho thấy giới hạn của lòng nhân đạo quốc tế giữa bối cảnh phương Tây tái ưu tiên chi tiêu quốc phòng.
Hoa Kỳ dự kiến sẽ lần đầu tiên chi vượt mức 1 nghìn tỷ USD cho quốc phòng và vũ khí vào năm 2026, một con số kỷ lục phản ánh sự ưu tiên ngày càng rõ rệt cho quân sự trong ngân sách liên bang. Chính phủ Đức cũng đang đi theo hướng tương tự. Trái lại, Cơ quan Tị nạn Liên Hợp Quốc (UNHCR), cơ quan chỉ quản lý một phần nhỏ nguồn tài chính toàn cầu, đang rơi vào tình thế kiệt quệ sau khi hai nhà tài trợ chủ chốt này cắt giảm mạnh ngân sách hỗ trợ.
Hôm thứ Ba, UNHCR cảnh báo về một “mùa đông thảm khốc” đối với hàng triệu người tị nạn ở Bắc Bán cầu. Tại Ukraine, Syria và Afghanistan, nhiều gia đình đang phải chống chọi trong “nhiệt độ đóng băng” mà không có nguồn viện trợ cần thiết, theo lời Dominique Hyde, Đại diện Đặc biệt của UNHCR về Quan hệ Đối ngoại, tại Geneva. Bà nhấn mạnh: “Ngân sách viện trợ nhân đạo đã chạm giới hạn tuyệt đối, và hỗ trợ mùa đông sẽ bị cắt giảm đáng kể trong năm nay.”
UNHCR dự báo nhiệt độ ở Ukraine có thể xuống dưới –20°C, đồng thời cảnh báo nguy cơ lớn đối với khoảng một triệu người hồi hương tại Syria, trong đó 750.000 người có thể mất hoàn toàn “sự hỗ trợ thiết yếu”. Ở Afghanistan, hơn 2,2 triệu người đã trở về từ Pakistan và Iran trong năm nay. Để ứng phó, cơ quan này đã phát động chiến dịch cứu trợ mùa đông toàn cầu, kêu gọi ít nhất 35 triệu USD (30,3 triệu euro).
Theo Liên Hợp Quốc, hiện có khoảng 300 triệu người trên toàn thế giới cần được hỗ trợ cơ bản, nhưng chỉ 114 triệu người trong số đó nhận được viện trợ. UNHCR đang chăm sóc cho khoảng 36 triệu người, song bị ảnh hưởng nặng nề bởi chính sách cắt giảm viện trợ đối ngoại của Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Trước đây, Mỹ đóng góp tới 40% kinh phí cho cơ quan này. Đức, nhà tài trợ lớn thứ hai, cũng thu hẹp đáng kể nguồn hỗ trợ: từ 332 triệu USD năm 2024 xuống còn 150 triệu USD theo ngân sách liên bang mới của liên minh CDU/CSU–SPD.
UNHCR cho biết họ cần 11 tỷ USD tài trợ cho năm 2025 nhưng chỉ hy vọng nhận được khoảng 4 tỷ. Điều này buộc cơ quan phải giới hạn khả năng tiếp nhận còn khoảng 25 triệu người trong tương lai. Hiện UNHCR vận hành gần 400 trại tị nạn tại 42 quốc gia, song đã phải cắt giảm nhân sự từ 20.000 xuống 12.000 người.
Tại Đức, chính sách thắt chặt ngân sách viện trợ đang vấp phải làn sóng phản đối. Hôm thứ Hai, 16 tổ chức phi chính phủ, trong đó có Welthungerhilfe, Brot für die Welt, Caritas International, Diakonie Katastrophenhilfe, Misereor và Terre des Hommes đã biểu tình trước Bundestag ở Berlin, phản đối kế hoạch cắt giảm trong ngân sách liên bang 2026.
Theo họ, ngân sách Bộ Hợp tác và Phát triển Kinh tế Liên bang (BMZ) đã giảm từ 13,8 tỷ euro (2022) xuống 10,3 tỷ euro (2025), và dự kiến còn 9,94 tỷ euro cho năm 2026. Viện trợ nhân đạo của Bộ Ngoại giao Liên bang cũng giảm hơn 50%, từ 2,49 tỷ euro xuống 1,05 tỷ euro. Các tổ chức kêu gọi phục hồi ngân sách về mức năm 2024, 2,5 tỷ euro cho viện trợ nhân đạo và 11,2 tỷ euro cho BMZ với khẩu hiệu: “Cắt giảm hôm nay là khủng hoảng ngày mai.”
Trong bối cảnh các cường quốc phương Tây tái ưu tiên chi tiêu quân sự và thu hẹp ngân sách phát triển, khoảng cách nhân đạo toàn cầu đang ngày càng mở rộng. Với UNHCR, một trong những trụ cột của hệ thống viện trợ quốc tế sự thiếu hụt nguồn lực không chỉ là vấn đề tài chính, mà còn là thước đo về mức độ cam kết của thế giới đối với nhân phẩm con người. Khi những quyết định ngân sách ở Washington hay Berlin được đưa ra, hệ quả của chúng không dừng lại trong biên giới quốc gia, mà lan tới những trại tị nạn lạnh giá ở Ukraine, Syria hay Afghanistan, nơi hàng triệu người đang chờ một tia ấm của lòng nhân đạo quốc tế.
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/512126.un-fl%C3%BCchtlingswerk-k%C3%A4ltetod-einkalkuliert.html