Ngày 13/11/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết “Phúc lợi Trẻ em trong Chủ nghĩa Tư bản – 5, 6, 7… vẫn nghèo” của nhà báo Luca von Ludwig, phản ánh bức tranh đáng lo ngại về tình trạng trẻ em tại Đức. Dẫn báo cáo mới nhất của UNICEF, cứ bảy trẻ em thì có một em sống trong cảnh nghèo đói, trong khi chênh lệch về giáo dục và y tế ngày càng gia tăng, đặt ra nhiều câu hỏi về hiệu quả của chính sách phúc lợi xã hội trong nền kinh tế phát triển hàng đầu châu Âu này.
Trẻ em ở Đức đang sống ra sao?
Theo Báo cáo về Tình hình Trẻ em tại Đức năm 2025 do UNICEF Đức công bố hôm thứ Tư, thực tế cho thấy cuộc sống của trẻ em nước này đang ở trong tình trạng đáng lo ngại và ngày càng tệ hơn. “Chúng ta đang làm quá ít cho trẻ em”, ông Georg Graf Waldersee, Chủ tịch Hội đồng Quản trị UNICEF Đức, nhận định tại buổi công bố báo cáo, nhấn mạnh tình trạng nghèo đói vật chất gia tăng trong nhóm trẻ em và thanh thiếu niên.
Báo cáo, do Viện Thanh thiếu niên Đức (DJI) thực hiện, đánh giá đời sống trẻ em dựa trên sáu khía cạnh, trong đó nổi bật là điều kiện vật chất, giáo dục và sức khỏe. Theo đó, một xu hướng tiêu cực rõ rệt đang diễn ra trên tất cả các lĩnh vực này.
Cụ thể, 14% trẻ vị thành niên, tương đương cứ bảy trẻ thì có một trẻ đang có nguy cơ nghèo đói. Cứ tám trẻ thì có một trẻ sống dựa vào trợ cấp cơ bản, chiếm khoảng một phần ba tổng số người nhận trợ cấp tại Đức. Khoảng 1,3 triệu trẻ em (9%) rơi vào tình trạng thiếu thốn nghiêm trọng về vật chất và xã hội, không đủ khả năng đáp ứng những nhu cầu cơ bản như nhà ở đủ ấm, giày dép thay đổi hay tham gia các hoạt động giải trí định kỳ.
Khi so sánh với 12 quốc gia châu Âu khác trong nghiên cứu, Đức chỉ xếp trên Tây Ban Nha, Slovakia và Hungary về mức độ nghèo đói trẻ em, một con số được đánh giá là đáng báo động đối với một nền kinh tế hàng đầu châu Âu.
Khoảng cách phúc lợi và bất bình đẳng ngày càng rõ nét
Phát biểu hôm thứ Tư, bà Sabine Walper, Giám đốc Viện Thanh thiếu niên Đức (DJI), cho rằng mặc dù hệ thống phúc lợi xã hội của Đức được thiết kế tương đối toàn diện trên lý thuyết, nhưng trên thực tế, các chế độ hỗ trợ hiếm khi được tiếp cận và sử dụng hiệu quả. Nhiều gia đình không biết đến các khoản hỗ trợ hiện có, trong khi rào cản hành chính quá phức tạp khiến họ khó tiếp cận. Theo bà Walper, một số quốc gia có nền kinh tế yếu hơn lại đạt kết quả tốt hơn trong việc thu hẹp bất bình đẳng xã hội vì họ đầu tư trực tiếp vào trẻ em và thanh thiếu niên.
Báo cáo của UNICEF Đức nhấn mạnh, lớn lên trong nghèo đói để lại những hậu quả sâu sắc cho cuộc sống sau này. Thành công trong học tập, chẳng hạn, phụ thuộc mạnh mẽ vào hoàn cảnh xã hội: khoảng 25% trẻ em và thanh thiếu niên ở Đức gặp khó khăn trong việc đọc, nhưng tỷ lệ này tăng lên 39% ở trẻ em từ hộ nghèo, trong khi ở các gia đình khá giả chỉ là 8%.
Sự thiếu công bằng trong tiếp cận dịch vụ chăm sóc trẻ em cũng là một vấn đề nổi bật. Walper cho biết, điều này làm hạn chế khả năng tham gia lao động của phụ huynh, đặc biệt là các bà mẹ. Hiện 11% trẻ em ở Đức sống trong những gia đình mà cha mẹ hầu như không có việc làm, mức cao nhất trong toàn Liên minh châu Âu.
Bức tranh về sức khỏe trẻ vị thành niên cũng không mấy khả quan. Báo cáo chỉ ra rằng đại dịch COVID-19 đã khiến tỷ lệ trẻ gặp vấn đề sức khỏe tái phát tăng vọt: năm 2022, 40% thanh thiếu niên cho biết thường xuyên gặp các vấn đề sức khỏe, so với 26% vào năm 2018. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu hụt bác sĩ nhi khoa, đặc biệt ở vùng nông thôn và khu vực nghèo, đang khiến việc chăm sóc sức khỏe trẻ em trở nên ngày càng đáng lo ngại.
“Mọi thứ đều ổn”, thật vậy sao?
Trùng hợp trong cùng ngày, Hội đồng Chuyên gia Kinh tế Đức cũng công bố báo cáo thường niên về tình hình kinh tế quốc gia. Trong buổi họp báo, Veronika Grimm, thành viên hội đồng, đã tìm cách trấn an dư luận trước những lo ngại về khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, khi khẳng định rằng hệ thống an sinh xã hội của Đức vẫn đủ rộng để bảo vệ mọi người dân.
Một thông điệp nghe có vẻ an lòng, nếu không tính đến những con số vừa được UNICEF công bố về 14% trẻ em đang sống trong nghèo đói, hay hàng triệu em nhỏ phải đối mặt với thiếu thốn vật chất, cơ hội học tập và chăm sóc y tế.
Vậy nên, như người ta thường nói với con trẻ: “Mọi thứ đều ổn”. Chỉ có điều, điều đó dường như đúng, trừ khi bạn là một đứa trẻ nghèo ở Đức.
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/512183.kindeswohl-im-kapitalismus-5-6-7-arm-geblieben.html