Ngày 18/11/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết có tựa đề “Xuất khẩu vũ khí sang Israel – Vẫn vì lợi ích quốc gia”. Theo nhà báo David Siegmund-Schultze, Chính phủ Đức đang từng bước dỡ bỏ một phần lệnh cấm xuất khẩu vũ khí sang Israel, đánh dấu sự đảo ngược của một quyết định mang tính biểu tượng trước đó.
Israel sẽ tiếp tục nhận các lô hàng vũ khí không bị hạn chế từ Đức.
Theo người phát ngôn Chính phủ Đức Stefan Kornelius, lệnh ngừng bắn tại Gaza, có hiệu lực từ ngày 10/10 đã “ổn định trong những tuần gần đây”. Ông cho biết với Hãng thông tấn Đức (dpa) hôm thứ Hai rằng Berlin sẽ dỡ bỏ một phần lệnh ngừng xuất khẩu vũ khí sang Israel vào tuần tới.
Phản hồi trước động thái này, Bộ trưởng Ngoại giao Israel Gideon Saar ra tuyên bố hoan nghênh quyết định “dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận”, đồng thời kêu gọi “các chính phủ khác noi gương Đức và đưa ra quyết định tương tự”. Theo giới phân tích, việc Saar đặt từ “cấm vận” trong dấu ngoặc kép là nhằm nhấn mạnh thông điệp rằng Israel không hề bị cô lập, trái với nhận định phổ biến trong các tuyên bố của nhiều chính phủ EU.
Trên thực tế, từ ngày 8/8, khi Thủ tướng Friedrich Merz tuyên bố tạm dừng một phần xuất khẩu, đến ngày 22/9, Đức vẫn phê duyệt các hợp đồng xuất khẩu vũ khí sang Tel Aviv trị giá 2,46 triệu euro, theo kết quả điều tra của nhóm nghị sĩ Đảng Cánh tả. Ông Merz cho biết biện pháp tạm dừng chỉ áp dụng đối với các loại vũ khí có khả năng được sử dụng ở Gaza, trong khi các hạng mục phục vụ mục đích phòng thủ vẫn được phép xuất khẩu. Tuy nhiên, chi tiết cụ thể về các mặt hàng bị ảnh hưởng hiện vẫn chưa được công bố.
Tất cả các hợp đồng vũ khí đã được phê duyệt vẫn tiếp tục được chuyển giao bất chấp lệnh tạm dừng. Theo Đạo luật Kiểm soát Vũ khí Chiến tranh, giấy phép xuất khẩu phải bị thu hồi nếu có nguy cơ vũ khí được sử dụng vi phạm luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, luật sư Beate Bahnweg cho biết với Thế Giới Trẻ rằng điều này “đáng ra phải được thực hiện muộn nhất là từ khi Dải Gaza bị phong tỏa hoàn toàn vào tháng 3, đặc biệt liên quan đến giấy phép cho tàu ngầm.”
Tuần trước, một nhóm người Palestine đã thất bại trong vụ kiện chống lại Chính phủ Đức tại Tòa án Hành chính Berlin. Họ yêu cầu tòa cấm cấp phép xuất khẩu vũ khí cho Israel, viện dẫn các tội ác chiến tranh đang diễn ra ở Gaza, cho đến khi quân đội Israel rút hoàn toàn khỏi lãnh thổ này. Tòa án cho rằng chính phủ đã tạm dừng “giấy phép xuất khẩu vũ khí chiến tranh” và rằng “tình hình ở Gaza đã thay đổi đáng kể.” Kết luận của tòa nêu rõ không có cơ sở để lo ngại rằng Đức sẽ phê duyệt việc cung cấp vũ khí “trong tương lai gần trong cùng hoàn cảnh.” Yêu cầu kháng cáo bị bác bỏ do đơn kiện nộp quá muộn.
Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, việc thiếu minh bạch trong công khai thông tin về các hợp đồng cung cấp vũ khí khiến việc kiện tụng gần như bất khả thi. Luật sư Bahnweg, người đại diện cho nhóm nguyên đơn Palestine, nhận định rằng việc Thủ tướng Merz dỡ bỏ lệnh tạm dừng vào thời điểm này không phải là ngẫu nhiên. Bà cho biết:
“Chính phủ Đức rõ ràng đã không phê duyệt bất kỳ loại vũ khí chiến tranh nào kể từ tháng 2/2024, khi chúng tôi nộp đơn kiện ban đầu. Giờ đây, khi các vụ kiện đã được giải quyết, họ có thể bãi bỏ các hạn chế.”
Vấn đề then chốt, theo bà Bahnweg, là nhiều loại vũ khí và linh kiện không được định nghĩa là ‘vũ khí chiến tranh’, mà chỉ được xếp vào “trang thiết bị quân sự thông thường”, nên không chịu sự điều chỉnh của Đạo luật Kiểm soát Vũ khí Chiến tranh. Ví dụ, động cơ do công ty Renk (Đức) sản xuất – thành phần thiết yếu giúp xe tăng chiến đấu Merkava của Israel vận hành – không nằm trong danh mục bị hạn chế.
Từ phía chính trị, Đảng Cánh tả (Die Linke) đã chỉ trích mạnh mẽ quyết định nối lại việc cung cấp vũ khí. Lea Reisner, phát ngôn viên phụ trách quan hệ quốc tế của đảng, phát biểu với Thế Giới Trẻ:
“Đây là một quyết định hoàn toàn vô trách nhiệm. Trong khi bạo lực của người định cư và chính sách phân biệt chủng tộc tiếp tục leo thang ở Bờ Tây, và người dân Gaza vẫn bị sát hại bất chấp lệnh ngừng bắn, Berlin lại tiếp tục cung cấp thiết bị quân sự cho một lực lượng bị cáo buộc vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế và tội ác diệt chủng.”
Quyết định của Chính phủ Đức dỡ bỏ một phần lệnh cấm xuất khẩu vũ khí sang Israel đánh dấu bước ngoặt đáng chú ý trong chính sách đối ngoại của Berlin giữa bối cảnh xung đột Trung Đông vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong khi chính phủ khẳng định hành động này dựa trên “lợi ích quốc gia” và sự ổn định tương đối của lệnh ngừng bắn ở Gaza, giới quan sát cho rằng động thái này có thể làm gia tăng tranh cãi về trách nhiệm đạo đức và pháp lý của Đức – quốc gia vốn luôn nhấn mạnh cam kết tuân thủ luật nhân đạo quốc tế. Câu hỏi đặt ra hiện nay là: liệu Berlin có thể duy trì hình ảnh một “đối tác trung gian đáng tin cậy” tại Trung Đông, khi lợi ích chiến lược và giá trị nhân đạo đang dần đi theo hai hướng khác nhau?
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/512467.waffenexporte-nach-israel-staatsr%C3%A4son-rollt-weiter.html