Meta bị cáo buộc thu hàng tỷ USD từ các quảng cáo lừa đảo tại Trung Quốc, bất chấp cảnh báo nội bộ về rủi ro. Động thái này không chỉ làm dấy lên làn sóng chỉ trích rằng tập đoàn công nghệ sẵn sàng đánh đổi an toàn người dùng để thu lợi nhuận, mà còn đặt Meta trước nguy cơ bị điều tra và truy cứu trách nhiệm pháp lý vì để các nội dung vi phạm tràn lan trên nền tảng. Vụ việc được cho là có thể trở thành tiền lệ cho việc siết chặt quản lý các nền tảng mạng xã hội toàn cầu về minh bạch quảng cáo và trách nhiệm bảo vệ người dùng.
Các tài liệu nội bộ cho thấy, Trung Quốc chiếm khoảng 25% số quảng cáo lừa đảo và sản phẩm bị cấm trên nền tảng của Meta toàn cầu. Hậu quả là người tiêu dùng tại vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc) bị dụ mua thực phẩm chức năng giả, trong khi nhà đầu tư ở Mỹ và Canada mất tiền tiết kiệm vào các trò lừa đảo.
Trong một báo cáo nội bộ tháng 4/2024, nhân viên Meta cảnh báo ban lãnh đạo về thiệt hại ngày càng gia tăng và đề nghị đầu tư mạnh mẽ hơn để ngăn chặn vi phạm. Tuy nhiên, các động thái thực tế của công ty lại cho thấy sự mâu thuẫn giữa cam kết an toàn người dùng và lợi ích tài chính.
Năm 2024, doanh thu quảng cáo của Meta tại Trung Quốc vượt 18 tỷ USD, chiếm hơn 10% tổng doanh thu toàn cầu. Trong đó, theo tính toán nội bộ, khoảng 19% — tương đương hơn 3 tỷ USD — đến từ quảng cáo cho các trò lừa đảo, cờ bạc, nội dung khiêu dâm và các hoạt động bị cấm khác.
Bộ tài liệu, được thu thập trong suốt bốn năm qua bởi các bộ phận tài chính, kỹ thuật, vận động hành lang và an toàn của Meta, tiết lộ nỗ lực kiểm soát lạm dụng quảng cáo đồng thời cũng phản ánh sự do dự của công ty trong việc thực thi các biện pháp có thể ảnh hưởng đến doanh thu.
Để đối phó chỉ trích, Meta từng thành lập đội đặc nhiệm chống gian lận quảng cáo từ Trung Quốc, giúp giảm một nửa lượng quảng cáo vi phạm trong nửa cuối năm 2024. Doanh thu từ quảng cáo sai phạm cũng giảm từ 19% xuống còn 9%.
Tuy nhiên, cuối năm 2024, nhóm này bất ngờ bị yêu cầu “tạm dừng hoạt động” do thay đổi chiến lược về tính liêm chính và chỉ đạo từ Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg. Meta sau đó giải tán đội chống lừa đảo, đồng thời gỡ bỏ lệnh hạn chế cấp quyền truy cập cho các nhà quảng cáo Trung Quốc mới. Một số biện pháp chống gian lận từng được chứng minh là hiệu quả cũng bị đình chỉ.
Trả lời Reuters, người phát ngôn Meta Andy Stone khẳng định nhóm đặc trách chống gian lận chỉ là “tạm thời”. Ông cho biết ông Zuckerberg yêu cầu các nhóm liên quan “tăng gấp đôi nỗ lực” nhằm giảm thiểu hành vi lừa đảo trên toàn cầu, bao gồm cả tại Trung Quốc.
Theo Meta, trong 18 tháng qua, hệ thống tự động của họ đã chặn hoặc gỡ bỏ 46 triệu quảng cáo đến từ các đối tác Trung Quốc, nhiều quảng cáo bị ngăn chặn trước khi xuất hiện với người dùng. Công ty cũng tuyên bố chấm dứt hợp tác với một số đối tác Trung Quốc vi phạm quy định và cắt hoa hồng đối với các đơn vị chạy nhiều quảng cáo sai phạm.
Việc để hàng tỷ USD doanh thu đến từ các quảng cáo lừa đảo không chỉ đặt ra câu hỏi về đạo đức kinh doanh của Meta, mà còn có thể kéo theo trách nhiệm pháp lý nghiêm trọng. Theo các chuyên gia, nếu nền tảng cố ý hoặc bỏ mặc việc phân phối quảng cáo vi phạm, Meta có thể bị coi là đồng phạm trong hành vi gian lận thương mại, chịu điều tra theo các quy định về bảo vệ người tiêu dùng và chống rửa tiền quốc tế.
Các cơ quan quản lý ở Mỹ, Canada và châu Âu hoàn toàn có quyền yêu cầu Meta cung cấp dữ liệu, truy trách nhiệm cá nhân lãnh đạo và phạt hành chính nếu phát hiện công ty thu lợi từ hành vi bất hợp pháp. Trong bối cảnh niềm tin người dùng và uy tín doanh nghiệp đang bị xói mòn, Meta buộc phải chứng minh rằng họ không đặt lợi nhuận lên trên sự an toàn của cộng đồng.
Hoàng Hạnh