Gần đây, trên mạng xã hội (Facebook) xuất hiện bài viết của nhà báo Thanh Hằng (Tạp chí Viettimes) với nhiều nội dung mang tính quy chụp, xúc phạm, nhằm bôi nhọ hình ảnh tập thể bộ đội Quân đoàn 3 (nay là Quân đoàn 34), gán ghép họ với những hành vi đồi bại, vô nhân tính, có tính hệ thống. Bài viết dựa trên những “ký ức cá nhân” mang tính suy diễn, thiếu căn cứ pháp lý, không có chứng cứ lịch sử, thêu dệt và xuyên tạc, xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của người lính cũng như uy tín của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Chúng tôi, những cựu chiến binh, tướng lĩnh đã từng trải qua chiến tranh bảo vệ Tổ quốc cực lực phản đối và kiên quyết lên án những bài viết có nội dung bịa đặt, vu khống, xuyên tạc trắng trợn, xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, uy tín và truyền thống vẻ vang của Bộ đội Cụ Hồ. Đặc biệt, việc gán ghép, bôi nhọ Quân đoàn 3 bằng những cáo buộc mang tính đê hèn, phản cảm và vô nhân tính là hành động không thể chấp nhận. Đây không phải là sự phản ánh hiện thực hay thể hiện quyền tự do ngôn luận, mà là hành vi vu khống có chủ ý, mang tính chính trị – tư tưởng nguy hiểm, trực tiếp đầu độc dư luận và làm xói mòn niềm tin của Nhân dân đối với Quân đội nhân dân Việt Nam.
Vu khống không chứng cứ là hành vi nguy hiểm và trái pháp luật
Mọi công dân đều có quyền tự do ngôn luận, song quyền này không đồng nghĩa với việc được phép bịa đặt, vu khống hay xúc phạm danh dự của tổ chức và cá nhân. Việc đưa ra những cáo buộc nghiêm trọng liên quan đến tội phạm hình sự mà không có chứng cứ xác thực, kết luận điều tra hoặc phán quyết tư pháp là hành vi vi phạm nghiêm trọng, có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Việc dựng chuyện của Thanh Hằng cho rằng bộ đội Quân đoàn 3 “ra ngoài doanh trại dâm ô, hiếp dâm phụ nữ, người già” là sự bịa đặt trắng trợn, vô căn cứ, không có bất kỳ chứng cứ pháp lý hay kết luận điều tra nào. Lấy câu chuyện truyền miệng, lấy cảm xúc cá nhân, lấy tin đồn không kiểm chứng; Ký ức cá nhân không phải là chứng cứ pháp lý; lời kể đơn phương không thể thay thế điều tra; truyền miệng không phải là kết luận lịch sử. Việc dựa vào cảm xúc chủ quan để đánh đồng cả một quân đoàn là phi khoa học, phi pháp lý, đi ngược chuẩn mực công lý.
Đây không phải là nghiên cứu lịch sử, mà là lối kể chuyện cảm tính, suy diễn, mang màu sắc kích động và định kiến, vi phạm nghiêm trọng đạo đức nghề nghiệp người cầm bút. Không ai phủ nhận rằng trong bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, ở bất kỳ xã hội nào, có thể xuất hiện cá nhân vi phạm kỷ luật. Nhưng không một cá nhân nào, không một lời đồn nào có quyền đại diện cho cả một quân đoàn.
Mọi sai phạm cá nhân (nếu có) đều đã và sẽ bị xử lý nghiêm minh theo kỷ luật sắt của Quân đội và pháp luật Nhà nước. Không một cá nhân nào, không một thế lực nào có quyền lấy hiện tượng cá biệt (thậm chí bịa đặt) để quy chụp, kết án cả một quân đoàn, cả hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ.
Bối cảnh lịch sử sau năm 1979 bị bóp méo có chủ ý
Sau chiến tranh biên giới và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc năm 1979, Quân đoàn 3 được bố trí đóng quân tại khu vực Đại Từ (Thái Nguyên). Khi đó, hàng vạn chiến sĩ từ các chiến trường ác liệt trở về trong điều kiện doanh trại còn thiếu thốn, cơ sở vật chất tạm bợ, bộ đội phải tạm thời sinh hoạt phân tán, hệ thống quản lý đang dần được củng cố và hoàn thiện.
Tuy nhiên, trong hoàn cảnh đóng quân dã ngoại, công tác quản lý, chỉ huy của Quân đoàn vẫn được duy trì nghiêm ngặt. Bộ đội đi đâu, làm gì đều có tổ chức, có chỉ huy chịu trách nhiệm; tuyệt đối không có chuyện “đi lại tự do”. Ở bất cứ nơi đâu, kỷ luật quân đội luôn là yếu tố hàng đầu. Môi trường quân ngũ là môi trường rèn luyện đặc biệt, kỷ luật sắt và tinh thần gắn bó máu thịt với nhân dân luôn được gìn giữ. Quân đoàn 3, cũng như các đơn vị khác của Quân đội nhân dân Việt Nam, luôn làm tốt công tác dân vận, chấp hành nghiêm điều lệnh, không bao giờ là một lực lượng “vô tổ chức, vô kỷ cương” như cách mô tả sai lệch của Thanh Hằng.
Vì vậy, việc “nghe đâu nói đó”, thu thập lời đồn rồi biến thành kết luận là biểu hiện của sự thiếu chuyên nghiệp trong nghề báo. Một bài viết chân chính đòi hỏi sự kiểm chứng thông tin, đối chiếu tư liệu, cùng trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp – những yếu tố mà bài viết của Thanh Hằng đã phớt lờ.
Bác bỏ tận gốc về yếu tố thời gian, nhận thức và tính cơ sở (Năm 1979 – 14 tuổi)
Cần khẳng định một sự thật không thể phủ nhận: năm 1979, Thanh Hằng mới dưới 14 tuổi. Ở độ tuổi đó, một người chưa phát triển đầy đủ về thể chất, chưa hoàn thiện về tâm lý và nhận thức xã hội, không có tư cách pháp lý, càng không thể có khả năng tiếp cận hồ sơ quản lý, kỷ luật hay điều tra hình sự, cũng như không đủ điều kiện để có cái nhìn toàn diện, khách quan về hoạt động của một đơn vị quân đội cấp quân đoàn.
Câu hỏi đặt ra là: Thanh Hằng “biết” những sự việc nghiêm trọng ấy bằng cách nào? Có chứng kiến trực tiếp, có nhân chứng, tài liệu, hồ sơ, bản án nào đi kèm hay không? Nếu chỉ nghe kể lại, thì đó không phải là sự thật, mà chỉ là truyền miệng. Những lời truyền miệng, cảm xúc hay ký ức cá nhân không thể dùng làm căn cứ kết tội một tập thể, càng không thể được xem là sự kiện lịch sử nếu thiếu hồ sơ pháp lý xác thực.
Ở tuổi dưới 14, nhận thức còn cảm tính, dễ bị chi phối bởi môi trường xung quanh, định kiến và cảm xúc của người lớn. Sau hơn 46 năm, những ký ức mơ hồ ấy (nếu có) chắc chắn đã bị biến dạng, thêu dệt hoặc phóng đại theo góc nhìn và tư tưởng hiện tại của người kể. Việc lấy những “ký ức” như vậy để vu khống một đơn vị quân đội là hành động phi khoa học, phản lịch sử và vô trách nhiệm.
Hơn nữa, nếu những hành vi mà Thanh Hằng mô tả thực sự tồn tại và có tính hệ thống, chắc chắn phải có dấu vết pháp lý: hồ sơ xử lý kỷ luật trong quân đội, vụ án hình sự tại địa phương hoặc tài liệu lưu trữ chính thống. Thực tế, không có bất kỳ bằng chứng nào được đưa ra ngoài lời kể cá nhân, điều này cho thấy các cáo buộc hoàn toàn không có cơ sở.
Việc khơi lại những câu chuyện mơ hồ từ khi bản thân còn ở độ tuổi thiếu niên, sau gần nửa thế kỷ, trong bối cảnh đất nước hòa bình và quân đội đang làm nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, cho thấy động cơ thiếu thiện chí. Đây không phải là nỗ lực làm sáng tỏ lịch sử, mà là hành vi lợi dụng khoảng cách thời gian, khi nhân chứng không còn và hồ sơ khó tiếp cận, để xuyên tạc, bôi nhọ tập thể và xúc phạm những người đã hy sinh vì Tổ quốc.
Tóm lại, một câu chuyện không có nhân chứng xác thực, không có chứng cứ pháp lý, lại được kể lại sau 46 năm bởi người không trực tiếp trải qua, tuyệt nhiên không thể được coi là sự thật lịch sử, càng không đủ cơ sở để kết tội một đơn vị quân đội anh hùng. Việc Thanh Hằng vẫn cố tình công bố những nội dung thiếu kiểm chứng như vậy chỉ càng cho thấy sự thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm và biểu hiện suy thoái trong đạo đức nghề nghiệp của người cầm bút.
Thủ đoạn “đánh tráo khái niệm”: từ cá nhân, tập thể đến bản chất
Điều nguy hiểm nhất trong bài viết của Thanh Hằng không nằm ở câu chuyện cụ thể (vốn không có chứng cứ), mà ở thủ đoạn đánh tráo khái niệm: từ vài lời kể mơ hồ, suy diễn thành hiện tượng phổ biến, rồi quy chụp thành bản chất của Quân đoàn 3. Đây là kiểu tư duy phản động đội lốt “kể chuyện đời thường”, tương tự như các luận điệu sai trái kiểu “Bộ đội cũng như thế thôi”, “Chiến tranh là nội chiến”, “Không ai cao thượng cả”. Những luận điệu đó không phải vô tình, mà nằm trong mưu đồ hạ thấp vai trò Quân đội, xóa nhòa ranh giới chính – tà, làm suy yếu nền tảng tư tưởng và niềm tin của xã hội.
Việc Thanh Hằng lôi các vụ án hình sự cá biệt trong đời sống xã hội để gán ghép cho Quân đội là một hình thức đánh tráo khái niệm hết sức nguy hiểm. Tội phạm xã hội không đồng nghĩa với Quân đội; hành vi phạm pháp của cá nhân không thể đại diện cho bản chất của lực lượng vũ trang. Nếu chấp nhận lối suy luận này, thì mọi ngành nghề, mọi tầng lớp đều có thể bị kết tội tập thể – một kiểu lập luận phản khoa học, phản đạo đức và đi ngược tinh thần pháp quyền.
Sự đối lập về lập trường: Cầm súng bảo vệ Tổ quốc – Cầm bút bôi nhọ người lính
Người lính là những người cầm súng chiến đấu chống kẻ thù xâm lược để bảo vệ nhân dân, bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Máu của họ đã đổ trên khắp các chiến trường, từ biên giới, hải đảo đến rừng sâu, núi cao để hôm nay đất nước được hòa bình, nhân dân được sống trong yên ổn.
Bộ đội cầm súng bắn vào giặc, còn Thanh Hằng lại dùng ngòi bút bắn vào chính những người lính đã bảo vệ Tổ quốc. Một bên chiến đấu vì non sông, một bên bôi nhọ lực lượng bảo vệ non sông, đó không còn là khác biệt về quan điểm, mà là sự đối lập về lập trường.
Không thể nhân danh “kể lại sự thật” để xuyên tạc, bôi nhọ Tổ quốc và những người đã hy sinh cho độc lập, tự do. Không ai có quyền dùng ngòi bút để “bắn vào lưng” người lính, phục vụ cho những định kiến, hằn thù hoặc mưu đồ chính trị đen tối. Chúng tôi kêu gọi Nhân dân tỉnh táo, cựu chiến binh lên tiếng và các cơ quan chức năng sớm vào cuộc. Sự thật lịch sử phải được bảo vệ, danh dự của người lính không thể bị chà đạp.
Lịch sử và xã hội sẽ không dung thứ cho những ai lợi dụng ngòi bút để phá hoại niềm tin, chia rẽ nhân dân với quân đội. Trước sau, những người đó cũng sẽ bị chính xã hội lên án và bị đào thải bởi những gì họ đã gieo rắc.
Kỷ luật thép và lý tưởng cao đẹp của người lính
Quân đội nhân dân Việt Nam được rèn luyện trong môi trường kỷ luật thép, sống và chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp, đặt danh dự, Tổ quốc và nhân dân lên trên lợi ích cá nhân. Với người lính, kỷ luật là sức mạnh, danh dự là điều thiêng liêng. Nếu có sai phạm, quân đội luôn xử lý nghiêm minh, tuyệt đối không dung túng. Vì vậy, việc cố tình lấy những hiện tượng cá biệt để quy chụp, bôi nhọ cả một tập thể là hành vi sai trái, mang động cơ chính trị xấu chứ không phải cách làm báo chí chân chính.
Thanh Hằng chưa từng trải qua những năm tháng gian khổ của chiến tranh, chưa từng đối mặt với bom đạn, đói rét hay kỷ luật quân ngũ nhưng lại ngồi giữa thời bình để gieo rắc hận thù, kích động định kiến và bóp méo lịch sử. Đó là biểu hiện của nhận thức lệch lạc, thậm chí mang dấu hiệu của tư tưởng thù địch, đi ngược lại lợi ích quốc gia và tinh thần hòa hợp, đoàn kết dân tộc.
Thước đo xã hội, phản ứng cộng đồng và tư cách người cầm bút
Thực tiễn xã hội luôn là thước đo khách quan và công bằng đối với giá trị của một tác phẩm cũng như tư cách của người cầm bút. Khi cả cộng đồng cùng lên tiếng phản bác, thì Thanh Hằng lại đứng tách khỏi xã hội, gần như đơn độc, sử dụng ngôn từ thô tục, thiếu văn hóa để công kích cựu chiến binh, bộ đội – những con người đã cầm súng chiến đấu, hy sinh, đổ máu để đất nước có hòa bình, để chính Thanh Hằng được sống, học tập và hành nghề trong môi trường yên ổn hôm nay.
Nghiêm trọng hơn, với tư cách từng là nhà báo của Báo Công an Nhân dân, Thanh Hằng không những không thể hiện sự trân trọng tối thiểu đối với những người đã khuất, mà còn cầm bút đánh thẳng vào nỗi đau của thân nhân liệt sĩ, những bà mẹ, người vợ, người con đã lặng lẽ chịu đựng mất mát suốt hàng chục năm. Đó không phải là phản biện, cũng không phải là thực hiện quyền tự do ngôn luận, mà là biểu hiện của sự vô cảm về đạo lý và sự suy thoái nghiêm trọng trong nhân cách, đạo đức nghề nghiệp của người làm báo.
Xã hội luôn phân định rất rõ ràng: một bài viết đúng đắn, nhân văn, tôn trọng sự thật lịch sử sẽ được đông đảo nhân dân ủng hộ, qua đó khẳng định giá trị tích cực của tác giả. Ngược lại, một bài viết mang tư tưởng lệch lạc, xuyên tạc, chống đối tất yếu sẽ bị dư luận phản bác, lên án. Đó không phải là sự đàn áp, mà là cơ chế sàng lọc tự nhiên của xã hội. Khi một người cầm bút tự đặt mình đối lập với lẽ phải, với lợi ích dân tộc và ký ức thiêng liêng của lịch sử, thì chính họ đã tự bộc lộ sự biến chất – và khi bị xã hội lên án, họ đã tự mình đứng ra ngoài dòng chảy của lịch sử, không cần ai “loại bỏ” thay.
Yêu cầu trách nhiệm và xử lý nghiêm
Trước tính chất nghiêm trọng của sự việc, chúng tôi trân trọng kiến nghị: Quân đoàn 34 cần chủ động rà soát, đối chiếu hồ sơ quản lý quân nhân trong giai đoạn được nêu, đồng thời có văn bản chính thức phản bác những thông tin sai lệch, nhằm bảo vệ danh dự và uy tín của đơn vị. Các cơ quan chức năng cần xem xét dấu hiệu vu khống, bôi nhọ lực lượng vũ trang; làm rõ động cơ, mục đích của việc đăng tải bài viết, xử lý nghiêm trước pháp luật nếu có vi phạm. Các tổ chức cựu chiến binh, nhân chứng lịch sử tại Đại Từ (Thái Nguyên) cần lên tiếng, góp phần làm sáng tỏ sự thật, không để lịch sử bị bóp méo bởi lời kể phiến diện, thiếu kiểm chứng.
Việc bảo vệ sự thật lịch sử và danh dự của người lính không chỉ là trách nhiệm của cơ quan, tổ chức mà còn là nghĩa vụ chung của mọi công dân yêu nước, nhằm giữ vững niềm tin của nhân dân đối với Quân đội nhân dân Việt Nam – lực lượng trung thành, kỷ luật và vì nhân dân mà chiến đấu.
Bảo vệ lịch sử – Bảo vệ danh dự người lính
Lịch sử không cho phép bất kỳ ai được bóp méo sự thật. Danh dự của người lính, những con người đã hy sinh tuổi trẻ, máu và nước mắt cho độc lập, tự do của Tổ quốc là điều thiêng liêng, bất khả xâm phạm. Mọi hành vi lợi dụng ngòi bút để xuyên tạc, bôi nhọ, phủ nhận những cống hiến ấy đều là hành động đi ngược lại đạo lý dân tộc, trái với chuẩn mực nghề báo và vi phạm pháp luật.
Quân đội nhân dân Việt Nam là đội quân từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Người lính đã anh dũng chiến đấu chống kẻ thù xâm lược, ngã xuống để Tổ quốc đứng lên. Không ai được phép cầm bút bắn vào người lính, bôi nhọ sự hy sinh, xúc phạm nỗi đau của thân nhân liệt sĩ rồi núp bóng “tự do ngôn luận” để chối bỏ trách nhiệm đạo lý.
Thực tế xã hội cho thấy một sự đối lập rất rõ ràng: đông đảo nhân dân, cựu chiến binh, các nhà nghiên cứu lịch sử và bạn đọc cả nước đã lên tiếng phản bác những quan điểm lệch lạc trong “Nỗi buồn chiến tranh”, cho rằng tác phẩm và những phát biểu liên quan đã xuyên tạc bản chất cuộc kháng chiến chính nghĩa của dân tộc, làm tổn thương hình ảnh người lính và ký ức thiêng liêng của lịch sử.
Trong bối cảnh đó, Thanh Hằng lại đứng tách khỏi cộng đồng, gần như đơn độc, sử dụng ngôn từ thô tục, xúc phạm cựu chiến binh, bộ đội, những con người đã chiến đấu, hy sinh, để lại một phần xương máu nơi chiến trường, để đất nước hôm nay được hòa bình, để chính Thanh Hằng được sống, học tập và hành nghề trong môi trường yên ổn.
Chúng tôi kiên quyết lên án và bác bỏ mọi luận điệu vu khống, xuyên tạc, xúc phạm Quân đội nhân dân Việt Nam – dù được ngụy trang dưới bất kỳ hình thức nào: hồi ức cá nhân, kể chuyện đời thường hay danh nghĩa báo chí. Lịch sử dân tộc được viết bằng máu và nước mắt, không phải là chất liệu cho những lời lẽ cay độc, kích động hằn thù. Ai xúc phạm người đã ngã xuống, người đó không chỉ xúc phạm quân đội, mà còn xúc phạm ký ức chung của dân tộc.
Xã hội có quyền và có trách nhiệm lên tiếng phản bác, để bảo vệ sự thật lịch sử, bảo vệ đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và bảo vệ danh dự thiêng liêng của những người đã hy sinh vì Tổ quốc.
Trung tướng Ngô Qúy Đức/Nguyên Cục trưởng, Cục Cứu hộ – Cứu nạn