Qua gần 5 năm triển khai định hướng du lịch xanh và du lịch bền vững, tỉnh Quảng Nam cũ (trước khi sáp nhập với thành phố Đà Nẵng), đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhiều mô hình, sáng kiến du lịch xanh gắn với cộng đồng và bảo tồn thiên nhiên, được hình thành và lan tỏa, trở thành hình mẫu, các địa phương bạn đã đến học hỏi.
Chiều qua (ngày 23/12/2025) , Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch (DL) Đà Nẵng đã chủ trì, phối hợp với Dự án “Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam” /ST4SD”, các Hiệp hội, Hội chuyên ngành, tổ chức hội nghị “Du lịch xanh Đà Nẵng 2025 – Từ nền tảng đến tương lai”.
Trong bối cảnh thành phố Đà Nẵng mới sau hợp nhất, hội tụ đầy đủ các giá trị của một đô thị biển năng động, hiện đại cùng chiều sâu di sản văn hóa – lịch sử và hệ sinh thái phong phú, có đảo, bán đảo, có rừng, hội nghị là bước khởi động quan trọng, đặt ra yêu cầu tái định vị chiến lược phát triển du lịch, theo hướng cân bằng hài hòa giữa 3 trụ cột kinh tế – xã hội – môi trường.
Khởi xướng từ nền tảng du lịch xanh Quảng Nam
Vào năm 2022, tỉnh Quảng Nam được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch chọn đăng cai tổ chức Năm du lịch quốc gia, chủ đề “Quảng Nam – Điểm đến du lịch Xanh”, nhằm truyền tải thông điệp đến với bạn bè, du khách trong và ngoài nước về định hướng phát triển du lịch Quảng Nam (cũng như Việt nam), theo hướng xanh và bền vững. Trong bối cảnh Quảng Nam và Đà Nẵng về chung một nhà, mục tiêu và định hướng không thay đổi, phát triển du lịch Xanh, bền vững, càng trở thành mệnh lệnh hành động, chuyển đổi tăng trưởng theo mô hình chiều rộng truyền thống, sang chiều sâu, hướng đến chất lượng, hiệu quả và giá trị lâu dài.
TS. Nguyễn Thanh Hồng (nay là Giám đốc Sở Khoa học-Công nghệ), TP Đà Nẵng; khi còn đương nhiệm là Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam, đã sớm có kế hoạch hành động, đẩy mạnh các đề án, đáp ứng định hướng phát triển Du lịch xanh (theo Kế hoạch số 5177/KH-UBND ngày 10/8/2021 của UBND tỉnh Quảng Nam về Phát triển Du lịch Xanh đến năm 2025). Đặc biệt, coi đây là kim chỉ nam phục hồi và phát triển ngành du lịch tỉnh nhà, hậu đại dịch COVID-19, tạo nên một lợi thế cạnh tranh.
TS. Nguyễn Thanh Hồng đã quan tâm đến nhiều xu hướng vận hành, để Quảng Nam trở thành địa phương đi đầu trong phát triển du lịch xanh từ những năm 2021-2022. Ngành Du lịch tình đã triển khai và dần hoàn thiện các mô hình Green tourism tại Quảng Nam như Nông nghiệp hữu cơ (ở Thanh Đông, Cẩm Thanh, Hội An), tái chế rác (ở Gò Nổi), sản phẩm thân thiện môi trường – sản phẩm thảo mộc (An Farm), quà tặng tái chế từ rác biển (Coco Casa), tour tuần hoàn (Sea’lavie Resort), đáp ứng một xu hướng du lịch ngày một phổ biến ở phạm vi toàn cầu.
Ông luôn xem yêu cầu phát triển các mô hình du lịch xanh là nhiệm vụ trọng tâm của Ngành, và Quảng Nam.”Tôi còn đầy trăn trở khi nhìn nhận kết quả phát triển du lịch xanh của Quảng Nam , thực tế vẫn chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu tiêu chí xanh quốc tế và mong muốn của doanh nghiệp, người dân, du khách. Chặng đường phát triển du lịch xanh của chúng tôi vẫn còn lắm gian nan, trong bối cảnh chung về vị trí địa lý, cơ sở hạ tầng, sự đồng bộ trong nhận thức và hành động của các cấp, các ngành về tiêu chuẩn tăng trưởng xanh vẫn còn nhiều bất cập, thiếu cơ chế, chính sách”, TS. Nguyễn Thanh Hồng, Nguyên Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Nam từng chia sẻ.
Thạc sỹ Văn Bá Sơn (nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Nam, nay tiếp tục là Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Đà Nẵng), cùng TS. Nguyễn Thanh Hồng, cũng là những người đã đi tiên phong, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phát triển du lịch xanh tỉnh Quảng Nam trước đây. Hai ông được ghi nhận là có công rất lớn, trong đề xuất và bảo vệ, để Làng rau Trà Quế Hội An được Tổ chức Du lịch Liên hiệp quốc (UN Tourism, tên cũ: Tổ chức Du lịch Thế giới/UNWTO), được công nhận là Làng Du lịch (cộng đồng) tốt nhất năm 2024. Ngày 14/11/2024 tại Colombia, “Làng rau Trà Quế thuộc thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam” vinh dự được xướng danh và nhận giải thưởng này từ UN Tourism.
Làng rau Trà Quế trở thành mô hình du lịch dựa vào cộng đồng tiêu biểu, khi gắn với giá trị văn hóa bản địa, di sản và sinh kế bền vững đã góp phần khẳng định cách tiếp cận “bảo tồn để phát triển – phát triển để bảo tồn”, người dân là trung tâm và là chủ thể của quá trình phát triển. Và đến nay, hầu hết các danh hiệu “Giải thưởng Du lịch ASEAN” mà tỉnh Quảng Nam thu hoạch được, phần lớn thuộc về Du lịch cộng đồng: Sớm nhất là những năm giai đoạn 2017 – 2019, Làng Du lịch cộng đồng Triêm Tây (phường Điện Phương, thị xã Điện Bàn, lúc đó) được Tổng Thư ký ASEAN, Bộ trưởng các quốc gia thành viên trao Chứng nhận “Du lịch dựa vào cộng đồng ASEAN” ; cộng đồng du lịch làng chài Tân Thành (phường Cẩm An, Hội An) và mới đây là Hợp tác xã Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu – Nam Giang.
TS. Nguyễn Thanh Hồng và Thạc sỹ Văn Bá Sơn còn đồng thời kiến tạo, đưa Hội nghị quốc tế về Du lịch Nông thôn (lần thứ nhất), cũng là lần đầu tiên tổ chức tại Việt Nam, diễn ra ngay tại tỉnh Quảng Nam (vào ngày 10/12/2024).
Theo ông Văn Bá Sơn, tỉnh Quảng Nam (cũ) đã có 33 doanh nghiệp được công nhận đạt chứng nhận Du lịch xanh – những “hạt nhân tiên phong” trong quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng bền vững.
Tỉnh Quảng Nam lúc đó, đã hình thành và lan tỏa nhiều mô hình “Thực hành Xanh” tiêu biểu. Đó là các sản phẩm gắn với nông nghiệp hữu cơ, làng nghề truyền thống như Kim Bồng (Cẩm Kim-Hội An), Chợ phiên Làng chài Tân Thành (Cẩm An-Hội An), Mạng lưới Vietnam Zero Waste Tourism Network, … từ nền tảng du lịch xanh Quảng Nam. Quảng Nam cũng là địa phương được Hiệp hội du lịch Việt Nam cùng Chương trình Tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường Toàn cầu, Chương trình Phát triển LHQ (UNDP/GEF-SGP) lựa chon thí điểm thực hiện dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam” trong 2 hai năm 2023-2024.
Để rồi, các địa phương bạn như Quảng Ninh, Hải Phòng tìm đến học hỏi cách làm. Gần đây, từ những mô hình, tiêu chí của Quảng Nam, tỉnh Khánh Hòa (mới) cũng đã công bố Bộ Tiêu chí Du lịch xanh.
Chung tầm nhìn Quảng Nam-Đà Nẵng về Du lịch Xanh
Thạc sỹ Văn Bá Sơn phân tích thêm: Cũng trên nền tảng Du lịch Xanh, Đà Nẵng (cũ) cũng có làng du lịch cộng đồng Hòa Bắc; các chương trình giáo dục và bảo tồn đa dạng sinh học như “Voọc ơi, mình đi đâu thế?”; nay đã có các sáng kiến mới, tập trung giảm rác thải nhựa, bảo vệ hệ sinh thái biển, như Chợ đêm xanh không rác thải nhựa tại Sơn Trà (do Tổ chức Môi trường Thái Bình Dương đề xuất và tài trợ), chương trình trồng cây “Rừng ơi, thở đi” được phối hợp triển khai tại Làng du lịch Tom Sara… ; các sáng kiến bảo vệ hệ sinh thái cho sông và rừng… với vai trò ngày càng rõ nét của cộng đồng địa phương, của doanh nghiệp trong phát triển du lịch xanh.
Những mô hình ấy, dù quy mô khác nhau, nhưng đã cùng nhau tạo dựng nên một hệ sinh thái thực hành du lịch xanh bước đầu vững chắc, khẳng định rằng du lịch xanh ở Đà Nẵng không chỉ nằm trên giấy tờ, mà đã hiện diện sinh động trong đời sống thực tiễn của doanh nghiệp và cộng đồng.
Trong bối cảnh ngành du lịch thế giới đang chuyển mạnh từ mô hình tăng trưởng dựa trên số lượng sang mô hình phát triển dựa trên chất lượng, trách nhiệm và giá trị bền vững, từ những thành quả kế hoạch phát triển du lịch xanh (của cả 2 địa phương) giai đoạn 2021–2025, với sự đồng hành của các chuyên gia quốc tế, đặc biệt là Dự án “Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam/ST4SD” trong chương “Du lịch bền vững Thụy Sĩ/SSTP”, thành phố Đà Nẵng đã bắt tay xây dựng và triển khai “Bộ Tiêu chí Du lịch xanh” với các nhóm tiêu chí cốt lõi cho 7 lĩnh vực về quản lý bền vững, môi trường, văn hóa – xã hội, lợi ích cộng đồng và hiệu quả kinh tế. Đến nay, Bộ tiêu chí đã hoàn thiện, tiếp thu góp ý các sở, ngành hữu quan, dự kiến sẽ trình UBND thành xem xét, ban hành trong tháng 1 năm 2026.
Trước đó, UBND tỉnh Quảng nam đã có (quyết định số 3061/QĐ-UBND ngày 19/12/2024), ban hành lại sau 3 năm tổ chức thực hiện (2021-2024), Bộ Tiêu chí du lịch Xanh (đã được điều chỉnh, bổ sung) gồm 7 lĩnh vực: Khu nghỉ dưỡng, Khách sạn, Homestay, Lữ hành, Điểm tham quan, Điểm du lịch cộng đồng và Cở sở dịch vụ ăn uống. “Bộ tiêu chí 3011” này tinh gọn nội dung, điều khoản, …dễ thực hiện, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, doanh nghiệp.
“Đây không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là sự cam kết của ngành du lịch Quảng Nam, nay là Đà Nẵng, về điều kiện phát triển, tăng trưởng: Không phải là bất chấp, bằng mọi giá; mà hài hòa giữa tăng trưởng với bảo tồn. Du lịch xanh không còn là lựa chọn mang tính xu hướng, mà đang trở thành yêu cầu tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng thương hiệu điểm đến trong dài hạn. Hội nghị lần này, được xem là diễn đàn quan trọng, vừa tổng kết chặng đường triển khai du lịch xanh thời gian qua, đồng thời xác lập rõ hơn tầm nhìn và định hướng phát triển cho giai đoạn tiếp theo”, ông Trần Quý Tấn – Trưởng Phòng Quản lý Lữ hành (Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Đà Nẵng), nhấn mạnh.
Trong giai đoạn phát triển mới, ngành du lịch Đà Nẵng mới, xác định sẽ tiếp nối và hoàn thiện Bộ Tiêu chí Du lịch xanh (được khởi nguồn từ tỉnh Quảng Nam cũ, nói trên), theo hướng tiệm cận các chuẩn mực quốc tế; đẩy mạnh đầu tư xanh; tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp và cộng đồng cơ sở; đa dạng hóa sản phẩm du lịch giá trị cao gắn với di sản, thiên nhiên và trải nghiệm bản địa; đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý, xúc tiến và phát triển du lịch xanh. Đây cũng là tư duy và phương châm hành động vừa nhất quán vừa xuyên suốt trong quản lý toàn ngành, đặt trên nền tảng du lịch bền vững.
“Du lịch xanh Đà Nẵng 2025 – Từ nền tảng đến tương lai”: Tiệm cận bộ khung GSTC
Phát triển du lịch bền vững là hành trình dài hơi, có sự chuẩn bị về nhận thức lẫn đầu tư, đòi hỏi sự đồng hành bền bỉ và trách nhiệm. Đây cũng là là nền tảng quan trọng để Đà Nẵng từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành điểm đến Du lịch Xanh đầy trách nhiệm và uy tín lâu bền trong khu vực và quốc tế. Các bên liên quan như cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng địa phương, mỗi du khách, đến các tổ chức quốc tế, đều cùng chung tay hành động.
Tại hội nghị chiều 23/12/2025, đại diện Dự án “Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam (gọi tắt là dự án ST4SD)”, ông Nguyễn Ngọc Bích, đã chia sẻ “Khung phát triển bền vững chiến lược cho các cơ sở lưu trú (CSLT) tại Đà Nẵng, do cơ quan quản lý nhà nước chủ trì”, cách tiếp cận bao gồm tổng hợp các chương trình chứng nhận hiện hành, trên cơ sở hợp tác chặt chẽ với Hội đồng Du lịch bền vững toàn cầu (GSTC), tiến tới đạt được sự công nhận quốc tế.
Ông Nguyễn Ngọc Bích cũng đề nghị, rà soát, điều chỉnh bộ tiêu chuẩn CSLT của Bộ tiêu chí Du lịch xanh Quảng Nam trước đây, phù hợp với các tiêu chí GSTC, cho khách sạn/ CSLT trên địa bàn hành chính mới. Và thí điểm đánh giá khoảng 10 khách sạn, nhà nghỉ, homestay, đại diện cho các phân khúc khác nhau.
Góp ý cho tổng thể chiến lược Du lịch Xanh, ông Nguyễn Ngọc Bích gợi ý “Thành phố Đà Nẵng cần học hỏi cách làm, cách áp dụng, và vận hành tương tự mô hình Swisstainable”.
Tại Thụy Sỹ, sáng kiến bền vững “Swisstainable” ra mắt vào năm 2021. Các điểm đến du lịch, khách sạn và nhà hàng tham gia vào phát triển bền vững được công nhận với nhãn hiệu “Swisstainable”, giúp khách du lịch dễ dàng tìm kiếm các sản phẩm và dịch vụ bền vững hơn.
Swisstainable hướng đến việc nắm bắt xu hướng du lịch tận hưởng tối đa trong khung cảnh thiên nhiên (trọn vẹn và trực tiếp), trải nghiệm văn hóa địa phương (chân thực nhất); tiêu thụ (sử dụng) các sản phẩm địa phương và (hãy) ở lại lâu hơn và tìm hiểu sâu hơn. Với suy nghĩ đó, Thụy Sĩ theo đuổi chiến lược bền vững riêng của mình: Swisstainable. Sáng kiến bền vững “Swisstainable” quan niệm rằng: Du lịch bền vững không nhất thiết có nghĩa là phải thiếu thốn. Du lịch bền vững có nghĩa là nâng cao nhận thức, hiểu biết sâu sắc hơn, tận hưởng nhiều hơn.
So với chương trình du lịch bền vững quốc gia mang tính bắt buộc, phù hợp với Tiêu chí của GSTC (2022) của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ (cũng hợp tác ở cấp quốc gia với GSTC) để phát triển ngành công nghiệp không khói ; “Swisstainable” có bộ khung tiêu chí được thiết kế linh hoạt, làm tăng khả năng tham gia của doanh nghiệp vừa và nhỏ. Lộ trình chứng chỉ này được kết hợp (ở) 3 cấp độ. Từ cấp độ II, cho phép doanh nghiệp nhỏ kết hợp nhiều biện pháp có thể xác minh thay vì buộc phải đạt được một chứng chỉ toàn diện duy nhất. Cấp độ II đối với CSLT, cũng xem như đã đạt tiêu chuẩn khách sạn xanh ASEAN, hay được gắn nhãn VITA Green (của Hiệp hội Du lịchViệt Nam).
“Chúng tôi sẽ tổ chức đào tạo và tập huấn về quản lý vận hành bền vững, bao gồm tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu rác thải, chuỗi cung ứng xanh và gắn kết cộng đồng. Phát triển nền tảng học trực tuyến và mạng lưới học tập giữa các CSLT trên địa bàn. Cũng như sẽ hỗ trợ Xây dựng bộ nhận diện thương hiệu “Chương trình CSLT bền vững Đà Nẵng” và chiến dịch truyền thông song ngữ Anh –Việt”- Chuyên gia Nguyễn Ngọc Bích cho biết.
Trong giai đoạn 2026 – 2027, chúng tôi sẽ ưu tiên nghiên cứu, phối hợp Dự án ST4SD, nghiên cứu nâng cấp bộ tiêu chí CSLT đạt công nhận các tiêu chí quốc tế. Thiết kế mô hình vận hành và tăng cường năng lực cho Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng, ưu tiên xây dựng Chương trình CSLT bền vững. Nâng cao năng lực vận hành cho CSLT, khu, điểm quản lý vận hành bền vững, bao gồm tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu rác thải, chuỗi cung ứng xanh và gắn kết cộng đồng… Đặc biệt, đẩy mạnh hơn khâu truyền thông, tiếp thị và huy động sự tham gia cộng đồng”, ông Trần Quý Tấn, Trưởng Phòng Quản lý Lữ hành (Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Đà Nẵng), xác định lộ trình và những việc cần làm của Du lịch xanh Đà Nẵng trong tương lai./.
Trần Ngọc