Trải qua 80 năm kể từ mùa Thu Cách mạng Tháng Tám 1945 lịch sử, dân tộc Việt Nam đã đoàn kết đấu tranh, đứng lên đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành độc lập, thống nhất non sông, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày càng hùng cường. Đồng hành cùng chặng đường vẻ vang ấy là tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc thấm sâu trong hàng triệu trái tim. Trong suốt dòng chảy lịch sử, âm nhạc cũng góp phần khơi dậy tinh thần ấy qua nhiều ca khúc bất hủ, mỗi lần vang lên lại làm dâng trào niềm xúc động, tự hào về đất nước Việt Nam.
Nhắc đến những ca khúc khơi dậy tình yêu Tổ quốc mãnh liệt, có lẽ không bài nào vượt qua được Tiến quân ca. Mỗi khi giai điệu hùng tráng ấy vang lên, lòng người Việt Nam lại dâng trào niềm tự hào mãnh liệt. Qua bao thế hệ, giữa những chặng đường gian khó và vinh quang của lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc và dựng xây đất nước, Tiến quân ca luôn là khúc nhạc thiêng liêng, gắn bó máu thịt với mảnh đất hình chữ S kiên cường, dấu yêu. “Đoàn quân Việt Nam đi, chung lòng cứu quốc, bước chân dồn vang trên đường gập ghềnh xa…”, những ca từ mạnh mẽ, hào sảng đã trở thành tiếng gọi thiêng liêng trong giờ phút sinh tử, trong các sự kiện trọng đại dưới cờ đỏ sao vàng. Từng nốt nhạc, từng lời ca như chất xúc tác chảy trong huyết quản quân dân ta ra trận với “cờ in máu chiến thắng mang hồn nước, súng ngoài xa chen khúc quân hành xa”, đã hun đúc tinh thần quật cường để đi đến những chiến thắng huy hoàng, để “nước non Việt Nam ta vững bền”.
Trong những năm tháng đất nước còn chia cắt, giai điệu tự hào của nhiều ca khúc cách mạng đã trở thành nguồn động viên tinh thần, hun đúc tình yêu nước, niềm lạc quan và niềm tin vào ngày toàn thắng, Bắc Nam sum họp. Nổi bật trong đó là Việt Nam quê hương tôi (Đỗ Nhuận) sáng tác năm 1960, một tác phẩm vừa đẹp về giai điệu, vừa giàu hình ảnh trong ca từ, vẽ nên bức tranh đất nước tươi đẹp, từ đó khơi dậy tình yêu quê hương và niềm tự hào dân tộc. Đây không chỉ là một “tình ca cách mạng” mà còn là lời hiệu triệu nhân dân hai miền đồng lòng: miền Bắc xây dựng CNXH, miền Nam kiên cường đấu tranh giải phóng để tiến tới thống nhất non sông. Những câu hát về “biển xanh xa tít chân trời, sóng vỗ dạt dào bên bờ, rừng dừa xanh ngút ngàn…” vẫn vang lên dạt dào yêu thương, khiến người nghe rung động. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, Việt Nam quê hương tôi vẫn giữ nguyên giá trị, đồng hành cùng đất nước trên hành trình vươn mình vào kỷ nguyên mới.
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhiều ca khúc cách mạng đã trở thành ngọn lửa tinh thần, khơi dậy niềm tự hào và niềm tin sắt son vào thắng lợi. Một trong số đó là Đường chúng ta đi của nhạc Huy Du, lời thơ Xuân Sách. Ngay từ những câu hát đầu tiên, bức tranh quê hương Việt Nam hiện lên sống động: “Nghe gió thổi đồng xanh quê ta đó, nghe sóng biển ầm vang vang tận tới chân trời…”. Chất nhạc sâu lắng hòa cùng ca từ lạc quan, thôi thúc: “Đường ta đi ánh lửa soi đêm dài, đường ta về trong nắng sớm ban mai…”. Để rồi niềm tin mãnh liệt ngân vang: “Việt Nam, Việt Nam qua từng bước gian nan lớn lên rồi đẹp những mùa xuân”. Trong giai điệu ấy, bước chân người chiến sĩ ra trận mang theo hình bóng mẹ già, em thơ, trở thành biểu tượng đẹp của lý tưởng chiến đấu vì hòa bình Tổ quốc.
Không chỉ Đường chúng ta đi, giai đoạn này còn có nhiều ca khúc tiêu biểu như Dáng đứng Việt Nam (Nguyễn Chí Vũ, thơ Lê Anh Xuân, 1968), Ta tự hào đi lên ôi Việt Nam (Chu Minh, 1972), Tổ quốc tôi chưa đẹp thế bao giờ (Nguyễn Văn Thương, 1975), Tổ quốc yêu thương (Hồ Bắc, 1976)… Tất cả, mỗi lần vang lên, lại khơi dậy tình yêu và lòng tự hào tha thiết trong trái tim hàng triệu người Việt Nam.
Sau năm 1975, đặc biệt khi đất nước bước vào công cuộc đổi mới, bên cạnh những ca khúc của lớp nhạc sĩ “gạo cội”, thế hệ sáng tác trẻ 8X, 9X cũng mang đến những tác phẩm mới, tràn đầy niềm kiêu hãnh về Tổ quốc. Nổi bật trong số đó là Việt Nam ơi (Minh Beta), Một vòng Việt Nam (Đông Thiên Đức) và Viết tiếp câu chuyện hòa bình (Nguyễn Văn Chung).
Việt Nam ơi, sáng tác của Minh Beta (Bùi Quang Minh) ra đời trong khoảnh khắc xúc cảm. Ca khúc ra đời từ năm 2011, nhưng phải đến 2018, khi đội tuyển U23 Việt Nam giành ngôi Á quân Giải bóng đá U23 châu Á, bài hát mới thực sự vang xa khắp cả nước. Ngày đoàn quân chiến thắng trở về, Việt Nam ơi cất lên, trở thành tiếng hát chung đầy xúc động và tự hào. Từ đó, ca khúc gắn bó với những sự kiện cổ động, các giải đấu thể thao lớn, trở thành “bản nhạc của niềm tin và khát vọng Việt Nam” trong trái tim hàng triệu người hâm mộ.
Một trong những ca khúc được vang lên thường xuyên trên sóng phát thanh, truyền hình và tại nhiều sự kiện lớn nhỏ thời gian gần đây là Một vòng Việt Nam của nhạc sĩ trẻ Đông Thiên Đức (sinh năm 1987). Bài hát nhanh chóng đi vào lòng người nhờ giai điệu và ca từ cuốn hút: khi sôi động, mạnh mẽ; khi mượt mà, lắng sâu – tất cả hòa quyện để thể hiện trọn vẹn tình yêu quê hương đất nước.
Tác phẩm không chỉ phản ánh cái tâm và cái tầm của tác giả trong cách nhìn về lịch sử hào hùng, mà còn toát lên niềm tự hào dạt dào, khẳng định niềm tin vào tương lai. Đoạn kết ca khúc như một lời kêu gọi đồng lòng tiến bước, đồng thời gửi đi thông điệp tự tin với bạn bè quốc tế: “Hãy đến với đất nước tôi, cùng tôi đi hết một vòng Việt Nam để hiểu hơn, yêu hơn mảnh đất này”.
Trong lễ diễu binh kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước tại TP.HCM sáng 30/4/2025, một ca khúc vang lên đầy tự hào và nhanh chóng đi vào lòng người: Viết tiếp câu chuyện hòa bình của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung. Tác phẩm được sáng tác năm 2023, ra mắt nhân dịp kỷ niệm 79 năm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, nhưng thực sự tạo dấu ấn sâu đậm trong dịp kỷ niệm trọng đại này.
Với giai điệu tha thiết và ca từ giàu xúc cảm, bài hát như lan tỏa khắp núi rừng, sông biển, ngõ phố trên dải đất hình chữ S, khơi dậy lòng biết ơn cha ông, niềm tự hào về Bác Hồ, về các thế hệ chiến sĩ đã hy sinh để đất nước có ngày hòa bình hôm nay. Không chỉ vang vọng trong lễ kỷ niệm, Viết tiếp câu chuyện hòa bình còn nhanh chóng lan tỏa mạnh mẽ trên các nền tảng trực tuyến với hàng triệu lượt nghe, và thậm chí đã được nhiều trường phổ thông đưa vào đề thi năm học 2024–2025, khẳng định sức sống và giá trị lan tỏa của một ca khúc thời đại.
Có thể nói, dù ở bất cứ giai đoạn nào, từ những năm tháng khói lửa chiến tranh đến thời kỳ đất nước hòa bình, hội nhập và phát triển, âm nhạc Việt Nam luôn có những nhạc sĩ để lại dấu ấn bằng các tác phẩm chan chứa tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc. Điểm chung ở họ không phải là sự gò ép, khiên cưỡng trong ca từ, mà là tiếng nói chân thành từ trái tim, từ sự đồng điệu với hàng triệu con tim Việt Nam cùng hòa chung nhịp đập vì Tổ quốc.
Chính những ca khúc ấy đã trở thành một phần ký ức tập thể, đồng hành cùng dân tộc trong từng chặng đường, khơi dậy sức mạnh tinh thần, hun đúc ý chí, để mỗi người Việt Nam hôm nay và mai sau không bao giờ quên truyền thống anh hùng của cha ông, luôn nuôi dưỡng tình yêu đất nước và lạc quan tin tưởng vào một tương lai tươi sáng của dân tộc.
Dân Hùng