Giữa những cung điện cổ kính, những quảng trường rực rỡ hay các con đường lát đá đặc trưng nơi trời Âu, hình ảnh tà áo dài Việt hiện lên như một dải lụa mềm mại, kết nối giữa hiện tại và cội nguồn. Mỗi bước đi, mỗi lời chia sẻ trở thành một nhịp cầu văn hóa, đưa nét đẹp Huế, vẻ đẹp Việt Nam đến gần hơn với bạn bè năm châu bằng sự chân thành và niềm kiêu hãnh từ chính gốc rễ dân tộc.
Trên những con phố cổ kính của Warsaw, những quảng trường mênh mông rợp nắng Praha hay trong không gian trầm mặc của các bảo tàng, cung điện ở Munnich, hình ảnh một người đàn ông Việt mặc áo dài truyền thống luôn thu hút ánh nhìn, không phải vì sự khác biệt đơn thuần, mà bởi khí chất đĩnh đạc, trầm tĩnh, nam tính rất Á Đông mà chiếc áo gấm Huế mang lại? Những bộ áo dài ngũ thân, loại trang phục truyền thống của người Việt vốn được sản sinh ra từ đất Huế đã cùng tôi trong suốt hành trình xúc tiến văn hóa – du lịch tại châu Âu như mang theo cả tâm hồn của quê hương bên mình.
Không chỉ đơn thuần là trang phục, áo dài đối với tôi là một tuyên ngôn về bản sắc, là cách tôi bày tỏ sự tự hào khi giới thiệu về Huế, về Việt Nam. Trong tất cả các hội nghị quảng bá du lịch, các buổi hội thảo văn hóa, những triển lãm nghệ thuật hay thậm chí trong lúc đi tham quan các công trình di sản nước bạn, tôi đều chọn mặc áo dài. Đó không chỉ là sự lựa chọn về hình thức, mà là sự dấn thân có chủ đích để đưa văn hóa Việt lan tỏa một cách nhẹ nhàng, sâu lắng mà hiệu quả.
Tôi mang theo nhiều mẫu áo dài nam của Huế, mỗi chiếc áo mang một sắc thái riêng nhưng đều toát lên vẻ sang trọng, chuẩn mực. Có chiếc áo gấm xanh lục thêu họa tiết “ngũ phúc”, biểu trưng cho năm điều phúc lành trong triết lý Á Đông: phú quý, trường thọ, khang ninh, hảo đức và thiện chung. Có chiếc áo nền ca-rô nhỏ gợi liên tưởng đến khăn rằn Nam bộ, vừa mạnh mẽ vừa mộc mạc, vừa truyền thống lại vừa gần gũi. Mỗi bộ áo đều được tôi chăm chút lựa chọn, từ chất liệu đến màu sắc, để có thể xuất hiện thật chỉn chu, đúng tinh thần văn hóa Huế, nơi cái đẹp luôn đi liền với lễ nghĩa và sự sâu lắng.
Không ít lần, tôi bắt gặp ánh mắt trầm trồ và những nụ cười thiện cảm từ bạn bè quốc tế. Có người đã tiến lại gần, tò mò hỏi về bộ trang phục, về ý nghĩa các họa tiết thêu, về nguồn gốc chiếc áo dài nam, điều mà không phải ai ở châu Âu cũng từng thấy. Nhiều người bất ngờ khi biết áo dài không chỉ dành cho phụ nữ, mà còn là biểu tượng trang nghiêm và lịch lãm cho người đàn ông Việt. Và thế là từ chiếc áo, câu chuyện về Huế, về lịch sử vương triều Nguyễn, về dòng chảy văn hóa Việt dần mở ra, một cách tự nhiên, không cần khuôn sáo.
Tôi nhớ một khoảnh khắc tại quảng trường Old Town ở Warsaw, trong buổi chiều nắng vàng, khi tôi mặc chiếc áo màu xanh lục bước đi cùng đoàn công tác, một nhóm bạn trẻ Ba Lan đến xin chụp ảnh cùng. Họ nói rằng bộ trang phục ấy khiến tôi trông giống như vừa bước ra từ một cuốn tiểu thuyết lịch sử, mang nét trầm mặc, kiêu hãnh và rất “châu Á”. Họ đặc biệt thích thú với chiếc khăn đóng màu đen tôi đội trên đầu, phụ kiện thường đi kèm với áo dài nam và gọi đó là “vương miện phương Đông”.
Có một hôm, tại thủ đô Praha của Cộng hòa Séc, khi tôi tham dự một hội nghị xúc tiến quảng bá văn hóa – du lịch với chiếc áo dài thêu họa tiết ngũ phúc, một nhiếp ảnh gia của Thời báo Praha dành lời khen đặc biệt, rằng: “Chiếc áo bạn đang mặc có sức mạnh hơn cả những đoạn clip quảng bá. Nó khiến chúng tôi nhớ đến Việt Nam bằng cảm xúc, chứ không chỉ qua thông tin.” Tôi lặng người trước câu nói ấy. Đó chính là điều tôi luôn tin rằng sức mạnh mềm không nằm ở sự phô trương, mà ở cảm xúc chân thành và bản sắc chân thực.
Áo dài ngũ thân với thiết kế năm thân, thường được xem là tượng trưng cho ngũ thường (nhân, lễ, nghĩa, trí, tín), cổ đứng, tay dài; năm chiếc khuy cài bằng đồng hoặc các vật liệu cứng, xếp hình chữ “quảng”, tượng trưng cho ngũ luân (5 mối quan hệ rường cột trong xã hội); và toàn bộ áo được may thêu hoàn toàn thủ công không chỉ thể hiện sự chuẩn mực của nam giới Việt trong quá khứ, mà còn mang vẻ đẹp bền vững vượt thời gian. Khi mặc nó giữa trời Âu, tôi cảm nhận được sự kết nối vô hình giữa hiện tại và truyền thống, giữa Huế và thế giới. Tôi thấy rõ hơn trách nhiệm của mình không chỉ là người tham gia xúc tiến văn hóa – du lịch, mà là một “sứ giả” tự thân mang trên mình hình ảnh một quốc gia, một vùng đất được xem là quê hương của áo dài.
Là người chủ trì đề án “Huế – Kinh đô áo dài Việt Nam” do UBND thành phố giao cho, tôi luôn xem trọng từng cơ hội để giới thiệu tà áo dài không chỉ là một sản phẩm thời trang truyền thống, mà còn là di sản văn hóa sống, gắn liền với đời sống, với mỹ học và đạo lý của người Việt. Từ nhiều năm qua, chúng tôi đã xây dựng chiến lược dài hơi để tái hiện không gian áo dài xưa, phục dựng các dòng áo dài ngũ thân chuẩn mực, khuyến khích nghệ nhân tham gia sáng tạo và tổ chức các tuần lễ áo dài cộng đồng. Tất cả những điều ấy không chỉ hướng về cộng đồng Huế mà còn nhằm tạo một thương hiệu văn hóa đặc sắc, có khả năng lan tỏa ra cả nước và vươn ra quốc tế.
Chính vì vậy, trong các chuyến công tác, bao gồm cả chuyến đi châu Âu lần này, tôi không đơn thuần là người tham dự sự kiện, mà mang trên vai sứ mệnh đưa thương hiệu “Huế – Kinh đô áo dài Việt Nam” đi xa hơn nữa, đến với bạn bè năm châu. Tôi đã giới thiệu áo dài Huế trong các cuộc gặp với các nhà văn hóa, các cơ quan báo chí, các chuyên gia du lịch quốc tế và nhận được rất nhiều phản hồi tích cực. Có chuyên gia từ Sec gợi ý rằng Huế hoàn toàn có thể tổ chức một “Tuần lễ áo dài Việt Nam tại châu Âu” với sự tham gia hỗ trợ của cộng đồng người Việt tại đây. Một giám đốc bảo tàng tại Ba Lan còn bày tỏ mong muốn trưng bày các mẫu áo dài ngũ thân Huế như một phần của triển lãm về văn hóa Đông Á. Và tôi biết, sợi chỉ kết nối ấy đã bắt đầu được xe dệt…
Có người từng hỏi tôi: “Đi xa như vậy, sao anh không chọn mặc âu phục cho tiện?” Tôi cười và đáp: “Dĩ nhiên là có. Nhưng tôi còn mang theo cả Huế trong vali của mình và Huế ở đây chính là những chiếc áo dài.” Bởi tôi tin, sự tinh tế và chiều sâu văn hóa của Việt Nam không cần phô bày lớn tiếng, chỉ cần một dáng áo chuẩn mực, một cách hành xử lễ độ, một ánh mắt biết lắng nghe và một câu chuyện kể bằng trái tim, bằng cảm xúc, cũng đủ khiến thế giới phải dừng lại và lắng nghe.
Chính trong hành trình ấy, tôi càng thấm thía rằng áo dài không chỉ là một trang phục, mà là hồn cốt văn hóa, là bản sắc dân tộc được dệt nên bằng lịch sử và tình yêu quê hương. Mỗi lần khoác lên mình chiếc áo dài giữa đất khách, tôi không chỉ mang theo hình ảnh Huế kinh đô xưa, mà còn mang theo niềm tự hào của cả một dân tộc luôn gìn giữ vẻ đẹp truyền thống bằng sự tinh tế, kín đáo và đầy bản lĩnh. Và tôi tin, từ những nhịp cầu nhỏ bé ấy, văn hóa Việt sẽ lặng lẽ lan tỏa, chạm vào trái tim thế giới một cách sâu sắc và bền lâu.
Hương Bình