Ngày 9/8/2025, tại Nhà hát Lớn Hà Nội đã diễn ra một sự kiện văn hóa đặc biệt: lễ ra mắt Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam. Đây không chỉ là sự kiện mang tính thủ tục, mà còn là dấu mốc khởi đầu cho một hành trình lớn, hành trình quy tụ những con người yêu áo dài, những nghệ nhân, nhà thiết kế, học giả, doanh nhân, nghệ sĩ… cùng chung tay gìn giữ và lan tỏa vẻ đẹp của trang phục truyền thống đã gắn bó hàng trăm năm với tâm hồn người Việt.
Phát biểu tại buổi lễ, TS. Đặng Thị Bích Liên, Chủ tịch Hiệp hội, nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đã mở đầu bằng lời khẳng định đầy tự hào: “Áo dài không chỉ là trang phục truyền thống, mà còn là kết tinh của lịch sử, tinh thần, thẩm mỹ và giá trị Việt Nam.”
Tà áo dài – Di sản sống trong đời sống Việt
Từ bao đời nay, tà áo dài đã hiện diện khắp nẻo đường đất nước, gắn bó với mọi khía cạnh đời sống và văn hóa. Trong văn chương, áo dài bước ra từ những câu thơ duyên dáng; trong âm nhạc, áo dài hòa vào giai điệu thiết tha; trong hội họa và điêu khắc, áo dài là hình tượng nghệ thuật bất tận. Tà áo không chỉ lưu dấu trong ký ức những ngày hội làng, những dịp lễ tết, những buổi đến trường, mà còn gắn với hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh, trong lao động sản xuất và trong thời kỳ đổi mới.
Vượt ra khỏi biên giới, áo dài Việt Nam đã xuất hiện trong các tuần lễ thời trang quốc tế, các sự kiện văn hóa lớn ở nhiều quốc gia. Mỗi lần tà áo dài tung bay giữa những ánh đèn sân khấu hay giữa phố phường Paris, Tokyo, New York… là mỗi lần hình ảnh Việt Nam được quảng bá như một quốc gia thanh lịch, giàu bản sắc và yêu hòa bình. Chính vì vậy, nhiều nhà nghiên cứu và nghệ sĩ gọi áo dài là “đại sứ văn hóa” và “sứ giả hòa bình” của Việt Nam.
Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam – Cầu nối bảo tồn và sáng tạo
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự giao thoa văn hóa ngày càng mạnh mẽ, việc thành lập Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam là một bước đi tất yếu. Theo TS. Đặng Thị Bích Liên, Hiệp hội sẽ là diễn đàn để kết nối những trái tim yêu áo dài, những bàn tay khéo léo của nghệ nhân, thợ may, nhà thiết kế, cùng trí tuệ và tâm huyết của giới nghiên cứu. Mục tiêu là để tà áo dài không chỉ tồn tại như một kỷ niệm đẹp, mà còn sống động trong đời sống đương đại, tiếp tục đồng hành cùng các thế hệ mai sau.
Tại buổi lễ, bà đã công bố năm nhiệm vụ trọng tâm mà Hiệp hội sẽ triển khai:
Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị áo dài qua các thời kỳ, từ truyền thống đến hiện đại; thành lập trung tâm, viện nghiên cứu; tổ chức hội thảo, tọa đàm, diễn đàn chuyên đề để trao đổi, cập nhật tri thức.
Quảng bá và tôn vinh áo dài ra thế giới, thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, cuộc thi thiết kế, tuần lễ thời trang trong và ngoài nước.
Kết nối lực lượng sáng tạo, gồm nghệ nhân, nhà thiết kế, người mẫu, thợ may, nhà sản xuất, nhà nghiên cứu, giới truyền thông để hình thành một “hệ sinh thái văn hóa sáng tạo” gắn với áo dài.
Tư vấn, kiến nghị chính sách hỗ trợ và gìn giữ áo dài, nhất là trong giáo dục, truyền thông, ngoại giao văn hóa và phát triển kinh tế sáng tạo.
Xây dựng cơ sở dữ liệu và kho tư liệu về áo dài, phục vụ nghiên cứu, giáo dục và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.
Sức mạnh từ các địa phương – Câu chuyện thành công của Huế.
Một trong những yếu tố quan trọng để áo dài thực sự trở thành phong trào văn hóa bền vững chính là vai trò của các địa phương, từ lãnh đạo chính quyền, các cơ quan chuyên môn, các đoàn thể cho đến cộng đồng dân cư. TS. Đặng Thị Bích Liên nhấn mạnh, chính quyền và các tổ chức ở địa phương là lực lượng trực tiếp đưa áo dài trở lại với đời sống thường nhật, biến tình yêu áo dài thành thói quen, thành nét văn hóa đặc trưng của từng vùng miền.
Huế là ví dụ tiêu biểu. Đây là thành phố đã khởi xướng và triển khai Đề án “Huế – Kinh đô áo dài Việt Nam” một cách mạnh mẽ từ năm 2020, biến tà áo dài thành hình ảnh quen thuộc trên đường phố, trong các lễ hội, tại công sở, trường học và thậm chí cả trong các hoạt động thương mại – du lịch. Từ sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo thành phố đến nỗ lực của Sở Văn hóa và Thể thao, các hội nghề nghiệp, trường học và doanh nghiệp dịch vụ du lịch, Huế đã tạo nên một “cuộc phục hưng” áo dài, khiến du khách trong và ngoài nước ấn tượng sâu sắc. Mô hình này không chỉ bảo tồn di sản mà còn mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt thông qua du lịch và dịch vụ.
Để đảm bảo cho sự phát triển bền vững, Huế đã ban hành nhiều chính sách cụ thể để khuyến khích phát triển áo dài, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, du khách và người dân tiếp cận và phát triển thị trường và các dịch vụ liên quan. Bên cạnh đó, lãnh đạo thành phố đã chỉ đạo ngành Văn hoá & Thể thao xây dựng hồ sơ về áo dài, và đến ngày 12/8/2024, Di sản “Tri thức May và Mặc áo dài Huế” đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục quốc gia về di sản phi vật thể.
Sự thành công của Huế là minh chứng rằng, khi chính quyền và cộng đồng cùng chung tay, áo dài sẽ không chỉ là một biểu tượng trong bảo tàng, mà sẽ sống giữa phố phường, hòa vào hơi thở cuộc sống hằng ngày.
Lời kêu gọi và niềm tin lan tỏa
Kết thúc bài phát biểu, Chủ tịch Hiệp hội kêu gọi sự đồng hành của hội viên, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong và ngoài nước: “Hãy cùng nhau biến áo dài, từ một biểu tượng truyền thống trở thành cầu nối quá khứ với hiện tại, truyền thống với hiện đại, Việt Nam với thế giới.”
Đó không chỉ là một lời kêu gọi, mà là một tầm nhìn. Một tầm nhìn trong đó tà áo dài vẫn tung bay giữa những lễ hội mùa xuân, những sảnh đường hội nghị quốc tế, những con phố cổ kính, và cả trong cuộc sống đời thường của mỗi người Việt.
Sự ra đời của Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam, cùng với sự chung tay của các địa phương như Huế, Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh thành khác, sẽ tạo nên một mạng lưới bảo tồn và phát triển áo dài mạnh mẽ. Đây không chỉ là nhiệm vụ của ngành văn hóa, mà là trách nhiệm và niềm tự hào của mỗi người Việt Nam.
Bởi, trong từng nếp gấp của vạt áo, từng đường tà mềm mại bay trong gió, không chỉ có vẻ đẹp thẩm mỹ, mà còn chứa đựng hồn cốt dân tộc. Và chừng nào tà áo dài vẫn hiện diện trên đất nước này, chừng đó Việt Nam vẫn còn một biểu tượng trường tồn để tự hào và giới thiệu với thế giới./.
TS.Phan Thanh Hải