Ngày 26/10/2025, tại thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia), với Chủ đề “Bao trùm và Bền vững”, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 cùng các hội nghị cấp cao liên quan đã chính thức khai mạc, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hợp tác khu vực. Diễn ra trong bối cảnh tình hình chính trị – kinh tế toàn cầu có nhiều biến động, hội nghị lần này không chỉ là dịp để các nhà lãnh đạo thảo luận sâu về định hướng phát triển của ASEAN, mà còn khẳng định vai trò trung tâm của khối trong việc duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 kéo dài 3 ngày, từ 26-28/10, với sự tham dự của hơn 30 nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu chính phủ từ các nước thành viên ASEAN và các đối tác như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Australia, Mỹ, Canada…. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự hội nghị
Phiên khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 diễn ra trang trọng, đánh dấu bước khởi đầu cho chuỗi hoạt động ngoại giao quan trọng trong khu vực. Sự kiện bao gồm Lễ trao Giải thưởng ASEAN, tôn vinh những đóng góp xuất sắc cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, cùng với lễ ký Tuyên bố kết nạp Timor Leste trở thành thành viên thứ 11 của khối, biểu tượng sinh động cho tinh thần mở rộng, đoàn kết và gắn kết khu vực của ASEAN trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu biến động.
Trong những ngày làm việc tiếp theo, các nhà lãnh đạo sẽ tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN+3 (APT), Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) và nhiều cuộc gặp gỡ ASEAN+1 với các đối tác quan trọng, bao gồm Liên hợp quốc, nhằm củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc hợp tác khu vực và thúc đẩy đối thoại chiến lược với các cường quốc.
Hội nghị sẽ khép lại vào ngày 28/10 với lễ bế mạc và lễ chuyển giao chức Chủ tịch ASEAN cho Philippines, đánh dấu một năm thành công của Malaysia trong vai trò Chủ tịch, với những nỗ lực nổi bật trong việc tăng cường hợp tác, thống nhất và phát triển bền vững trong khu vực.
Trước đó, từ ngày 23–25/10, hàng loạt cuộc họp trù bị đã diễn ra, bao gồm Cuộc họp Ủy ban Đại diện Thường trực (CPR), Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC), Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao và Kinh tế ASEAN, cùng với lễ ký Văn kiện Gia nhập Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) – một bước tiến củng cố nền tảng pháp lý và chính trị cho quan hệ hợp tác khu vực.
Việc Timor Leste chính thức gia nhập ASEAN không chỉ mang ý nghĩa mở rộng thành viên thuần túy, mà còn phản ánh tầm nhìn chiến lược của khối trong việc củng cố vai trò trung tâm và tính bao trùm của mình ở Đông Nam Á. Sự kiện này thể hiện cam kết của ASEAN trong việc không để bất kỳ quốc gia nào trong khu vực bị đứng ngoài tiến trình hội nhập, đồng thời khẳng định sức hấp dẫn của mô hình hợp tác ASEAN đối với các nước đang phát triển.
Về mặt địa chính trị, Timor Leste, nằm ở vị trí chiến lược giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương được xem là mắt xích mới trong cấu trúc an ninh và kinh tế khu vực. Việc kết nạp quốc gia này giúp ASEAN mở rộng không gian kết nối, tạo điều kiện tăng cường chuỗi cung ứng và hợp tác hàng hải, đặc biệt trong bối cảnh các cường quốc đang gia tăng hiện diện và cạnh tranh ảnh hưởng tại khu vực.
Hơn thế, ASEAN đang đứng trước bước ngoặt lịch sử, khi khu vực châu Á – Thái Bình Dương trở thành tâm điểm của các cuộc cạnh tranh chiến lược giữa các siêu cường, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong bối cảnh đó, vai trò trung tâm của ASEAN càng trở nên quan trọng như một lực cân bằng mềm, giúp duy trì hòa bình, ổn định và tránh chia rẽ trong khu vực.
Thông qua loạt hội nghị cấp cao ASEAN+1, ASEAN+3 và EAS, khối tiếp tục thể hiện khả năng “tập hợp đa phương”, duy trì đối thoại và hợp tác với tất cả các đối tác, từ các nền kinh tế lớn đến các tổ chức quốc tế. Chính cách tiếp cận “bao dung nhưng độc lập” này giúp ASEAN giữ vững vị thế người kiến tạo luật chơi, chứ không chỉ là “người tham gia” trong cấu trúc khu vực đang tái định hình.
Sự kiện Malaysia đảm nhiệm vai trò Chủ tịch lần thứ năm càng củng cố thông điệp về một ASEAN ổn định, thống nhất và kiên định với nguyên tắc trung tâm, đồng thời cho thấy nỗ lực không ngừng của khối trong việc thích ứng với thách thức mới, từ cạnh tranh cường quốc, biến đổi khí hậu đến chuyển đổi kinh tế số.
Lê Nguyễn