Ngày 8/8/2025 đánh dấu tròn 58 năm ra đời của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), một tổ chức khu vực năng động, gắn kết các quốc gia thành viên trên nền tảng hợp tác, đoàn kết và cùng phát triển. Từ những ngày đầu với 5 thành viên sáng lập, ASEAN nay đã trở thành một cộng đồng hơn 670 triệu dân, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới.
Ngày 8/8/1967, tại thủ đô Bangkok (Thái Lan), Ngoại trưởng 5 quốc gia Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan đã cùng nhau đặt bút ký Tuyên bố Bangkok, văn kiện lịch sử khai sinh ra Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Trong bối cảnh Chiến tranh lạnh căng thẳng và khu vực Đông Nam Á đối mặt với nhiều bất ổn chính trị, kinh tế, việc thành lập ASEAN mang ý nghĩa chiến lược: tạo ra một diễn đàn hợp tác nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, đồng thời duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.
Từ 5 thành viên sáng lập, ASEAN đã trải qua hành trình hơn nửa thế kỷ để mở rộng lên 10 quốc gia, với sự gia nhập của Brunei Darussalam (1984), Việt Nam (1995), Lào và Myanmar (1997), và Campuchia (1999). Sự lớn mạnh về quy mô không chỉ giúp ASEAN bao phủ toàn bộ khu vực Đông Nam Á lục địa và hải đảo, mà còn củng cố vị thế tổ chức như một cộng đồng đoàn kết và thống nhất.
Một trong những dấu mốc nổi bật nhất của ASEAN là việc chính thức hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, dựa trên ba trụ cột:
Cộng đồng Chính trị – An ninh ASEAN (APSC): thúc đẩy đối thoại, hợp tác an ninh, xây dựng lòng tin, giải quyết tranh chấp hòa bình.
Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC): hướng tới thị trường chung, chuỗi cung ứng khu vực, tự do hóa thương mại và đầu tư, giảm thiểu rào cản kinh tế.
Cộng đồng Văn hóa – Xã hội ASEAN (ASCC): gắn kết nhân dân, bảo tồn bản sắc văn hóa, hợp tác về giáo dục, y tế, môi trường và ứng phó thiên tai.
Bên cạnh đó, ASEAN đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia và New Zealand; tham gia Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) – FTA lớn nhất thế giới tính theo GDP. Tổ chức này cũng duy trì cơ chế đối thoại và hợp tác chặt chẽ với Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu, và các cường quốc nhằm đảm bảo vai trò trung tâm trong cấu trúc an ninh khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Bước sang năm 2025, trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu biến động nhanh, cạnh tranh chiến lược gia tăng và các thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng ngày càng phức tạp, ASEAN vẫn kiên định mục tiêu xây dựng một Đông Nam Á hòa bình, ổn định, sáng tạo và phát triển bền vững. Các nước thành viên đang tích cực triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025, đặt trọng tâm vào đổi mới công nghệ, phát triển xanh, thu hẹp khoảng cách phát triển và nâng cao khả năng thích ứng trước biến động toàn cầu.
Nhân dịp kỷ niệm 58 năm thành lập, hàng loạt hoạt động diễn ra tại các quốc gia thành viên: từ hội thảo khoa học, triển lãm thành tựu, diễn đàn doanh nghiệp, đến các chương trình giao lưu văn hóa, nghệ thuật, thể thao. Đây không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường đã qua, mà còn là cơ hội khơi dậy niềm tự hào cộng đồng, tăng cường sự gắn bó giữa người dân với ý thức “một ASEAN – một cộng đồng”.
58 năm qua, ASEAN đã chứng minh rằng sự đoàn kết, đồng thuận và hợp tác chân thành có thể vượt qua mọi khác biệt về lịch sử, văn hóa, thể chế chính trị để tạo nên một cộng đồng vững mạnh. Từ những bước khởi đầu khiêm tốn với 5 quốc gia sáng lập, ASEAN ngày nay đã trở thành một trong những tổ chức khu vực thành công nhất thế giới, là tiếng nói chung của hơn 670 triệu người dân Đông Nam Á.
Chặng đường phía trước chắc chắn không ít thử thách, từ cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, cho đến chuyển đổi số và phát triển bền vững. Nhưng với nền tảng 58 năm xây dựng và niềm tin vào sức mạnh tập thể, ASEAN hoàn toàn có thể tiếp tục vươn lên, giữ vai trò trung tâm trong khu vực, đồng thời lan tỏa thông điệp về hòa bình, hợp tác và phát triển ra toàn cầu.
Ngày 8/8 không chỉ đơn thuần là dấu mốc lịch sử kỷ niệm ngày ra đời của ASEAN, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc đối với mỗi người dân Đông Nam Á về trách nhiệm và khát vọng chung. Đó là khát vọng xây dựng một khu vực đoàn kết, nơi các quốc gia cùng chia sẻ lợi ích, cùng vượt qua thách thức và cùng hướng tới sự thịnh vượng. Đó cũng là tầm nhìn về một cộng đồng bền vững, nơi hòa bình, hợp tác và phát triển hài hòa trở thành nền tảng cho tương lai của thế hệ mai sau và tiếp thêm động lực cho ASEAN tiếp tục hành trình kiến tạo một Đông Nam Á mạnh mẽ, sáng tạo và luôn vững vàng trước mọi biến động của thế giới.
Thế Nguyễn