Ngày 07/8/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết của nhà báo Reinhard Lauterbach từ Poznań, phản ánh sự kiện chính trị đáng chú ý tại Ba Lan: Tổng thống mới đắc cử Karol Nawrocki chính thức tuyên thệ nhậm chức tại Warsaw vào thứ Tư. Buổi lễ diễn ra trang trọng trước lưỡng viện Quốc hội, nơi ông Nawrocki cam kết tuân thủ hiến pháp, gìn giữ phẩm giá dân tộc và bảo vệ nền độc lập của đất nước. Sự kiện này đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong bối cảnh chính trị nội bộ Ba Lan và có thể mang theo những tác động nhất định đến cục diện khu vực Trung – Đông Âu.
Tân Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki: Ưu tiên chủ quyền, cải cách tư pháp và tham vọng quân sự hóa
Trong bài phát biểu nhậm chức ngày 6/8 tại Warsaw, Tổng thống mới đắc cử Karol Nawrocki đã vạch rõ những định hướng ưu tiên trong nhiệm kỳ của mình, phản ánh một lập trường cứng rắn về chủ quyền quốc gia cả trong và ngoài nước. Ông tuyên bố sẽ bảo vệ lợi ích của Ba Lan trong Liên minh châu Âu (EU), đồng thời phản đối việc mở rộng quyền lực của Brussels nếu điều đó phương hại đến các quốc gia thành viên. Đáng chú ý, Nawrocki khẳng định sẽ không để đồng euro thay thế đồng zloty, dù Ba Lan từng cam kết nguyên tắc này khi gia nhập EU – một phát biểu có thể làm dấy lên căng thẳng với giới chức EU trong thời gian tới.
Trong chính trường nội bộ, ông Nawrocki tuyên bố thành lập một “Hội đồng Quốc gia” trực thuộc Văn phòng Tổng thống, nhằm chuẩn bị cho các thay đổi hiến pháp dự kiến diễn ra vào năm 2030 – điều mà ông cho là “phù hợp với kỳ vọng của người dân Ba Lan.” Dù chưa tiết lộ chi tiết, tuyên bố của ông rằng “các thẩm phán không phải là thần thánh” đã làm dấy lên lo ngại về một xu hướng thu hẹp quyền tự chủ của ngành tư pháp, vốn được thiết lập nhằm đảm bảo tính độc lập sau khi chế độ cộng sản sụp đổ.
Tuyên bố này không nằm ngoài kỳ vọng, khi chiến thắng của ông Nawrocki được ông mô tả là “tuyên ngôn của quốc dân” rằng Ba Lan không thể tiếp tục duy trì trạng thái chính trị – pháp lý hiện nay. Theo ông, “pháp quyền chỉ còn là hư cấu” ở Ba Lan hiện tại – một nhận định cho thấy ý định thúc đẩy cải cách sâu rộng trong các thiết chế nhà nước, dù có thể gây tranh cãi trong và ngoài nước.
Trên bình diện an ninh, ông Nawrocki đặt mục tiêu xây dựng lực lượng vũ trang Ba Lan thành quân đội mạnh nhất châu Âu – một cam kết rõ ràng giữa bối cảnh địa chính trị bất ổn tại khu vực Đông Âu và sát biên giới với Nga. Đồng thời, ông nhấn mạnh các ưu tiên phát triển kinh tế hạ tầng, bao gồm dự án sân bay trung tâm (CPK) gây tranh cãi ở phía tây Warsaw, vấn đề nhà ở và an ninh quốc gia.
Nawrocki cũng gửi tín hiệu hòa giải tới các đối thủ chính trị khi tuyên bố tha thứ cho những công kích cá nhân trong chiến dịch tranh cử, vốn liên quan đến quá khứ “đáng ngờ” của ông và đức tin Kitô giáo. Tuy nhiên, việc xây dựng sự đồng thuận lưỡng đảng – điều ông kỳ vọng – vẫn còn bỏ ngỏ. Phản ứng trước lời tuyên thệ của Tổng thống Nawrocki, Thủ tướng Donald Tusk chỉ đưa ra một bình luận ngắn gọn nhưng đầy hàm ý: “Chúng ta sẽ xem liệu có thể hợp tác vì lợi ích quốc gia hay không.”
Tuyên bố và định hướng chính trị của Tổng thống Karol Nawrocki không chỉ phản ánh một sự dịch chuyển đáng kể trong chính trường Ba Lan mà còn tiềm ẩn những tác động sâu rộng đến toàn bộ cấu trúc và tương lai của Liên minh châu Âu. Lập trường cứng rắn của ông trong việc ngăn chặn sự mở rộng quyền lực của Brussels, cùng với việc phản đối áp dụng đồng euro – một trong những biểu tượng then chốt của hội nhập EU – cho thấy Ba Lan dưới thời Nawrocki có thể gia nhập nhóm các quốc gia “hoài nghi châu Âu” ngày càng gia tăng trong khối.
Hướng đi này không đơn thuần là phản ứng chính trị nội bộ mà là biểu hiện rõ nét của một trục đối trọng với các giá trị cốt lõi mà EU theo đuổi – từ pháp quyền, liên minh tài chính đến cơ chế ra quyết định tập trung. Nếu Ba Lan, một trong những quốc gia thành viên lớn và có ảnh hưởng tại Trung – Đông Âu, kiên quyết theo đuổi mô hình “chủ quyền quốc gia trước nhất”, thì khả năng phân hóa nội bộ EU sẽ gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh khối này đang đối mặt với nhiều thách thức cả về an ninh, kinh tế và mở rộng thành viên.
Việc Nawrocki khởi xướng cải cách hiến pháp với hàm ý hạn chế quyền tư pháp độc lập, nếu được hiện thực hóa, có thể đưa Ba Lan đến những xung đột pháp lý trực diện với Tòa án Công lý EU – tái hiện các căng thẳng từng xảy ra giữa Brussels và các chính phủ dân túy trước đây như Hungary hay chính Ba Lan thời PiS. Trong dài hạn, chính sách của Nawrocki có thể buộc EU phải đánh giá lại mô hình liên kết giữa các quốc gia thành viên: đâu là ranh giới giữa quyền tự quyết quốc gia và các chuẩn mực chung toàn khối.
Tóm lại, nhiệm kỳ của Karol Nawrocki nhiều khả năng sẽ là phép thử lớn cho cả Ba Lan và EU – trong việc cân bằng giữa bản sắc dân tộc với tính liên kết khu vực, giữa chủ quyền với hội nhập, và giữa cải cách nội bộ với áp lực tuân thủ luật chơi chung. Trong bối cảnh địa chính trị châu Âu đang có nhiều biến động, lựa chọn của Ba Lan sẽ không chỉ định hình vận mệnh quốc gia mà còn ảnh hưởng không nhỏ đến tương lai của chính Liên minh châu Âu.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/505619.polen-neuer-pr%C3%A4sident-vereidigt.html