Ngày 10/10/2025, hãng tin Reuters đưa tin, nỗ lực tranh cử trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản của bà Sanae Takaichi đang đối mặt với nghi ngờ sau khi đối tác liên minh cấp dưới của đảng cầm quyền tuyên bố từ chức. Đảng Dân chủ Tự do (LDP), lực lượng nắm quyền trong phần lớn thời kỳ hậu chiến đã lựa chọn bà Takaichi, chính trị gia bảo thủ theo đường lối cứng rắn, làm chủ tịch mới trong cuộc bỏ phiếu cuối tuần. Tuy nhiên, bà vẫn cần sự phê chuẩn của Quốc hội để chính thức trở thành thủ tướng vào cuối tháng này.
Liên minh cầm quyền Nhật Bản rạn nứt, tham vọng làm nữ thủ tướng đầu tiên của Takaichi lung lay
Sau cuộc gặp với bà Sanae Takaichi ngày 10/10/2025, lãnh đạo Đảng Komeito Tetsuo Saito tuyên bố chấm dứt liên minh 26 năm với Đảng Dân chủ Tự do (LDP), viện dẫn việc đảng cầm quyền không xử lý dứt điểm bê bối tài chính chính trị kéo dài hai năm qua. Ông khẳng định Komeito sẽ không ủng hộ bà Takaichi trong cuộc bỏ phiếu chọn thủ tướng dự kiến diễn ra vào nửa cuối tháng 10.
Bà Takaichi, người vừa được bầu làm lãnh đạo mới của LDP, gọi quyết định của Komeito là “vô cùng đáng tiếc” nhưng nói rằng bà “sẽ làm tất cả để giành được sự ủng hộ của Quốc hội.”
Khủng hoảng chính trị này bùng phát đúng thời điểm Nhật Bản chuẩn bị một loạt hoạt động ngoại giao quan trọng — bao gồm các hội nghị thượng đỉnh đa phương tại Malaysia và Hàn Quốc, cùng chuyến thăm được kỳ vọng của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào cuối tháng.
Thông tin về rạn nứt liên minh đã khiến đồng yên tăng 0,5% lên 152,38 yên/USD, đảo chiều nhẹ sau khi chạm mức thấp nhất trong tám tháng do lo ngại các kế hoạch chi tiêu mở rộng của bà Takaichi sẽ gây áp lực lên nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.
Chủ tịch Keidanren, tổ chức vận động doanh nghiệp lớn nhất Nhật Bản Yoshinobu Tsutsui bày tỏ “lo ngại sâu sắc về bất ổn chính trị,” nhấn mạnh rằng “trong bối cảnh đối mặt với nhiều thách thức trong và ngoài nước, ổn định chính trị là điều không thể thiếu.”
Thế lưỡng nan và khả năng hình thành liên minh mới
Sau khi Komeito rút lui, giới phân tích cho rằng bà Takaichi có thể tìm cách mở rộng hợp tác với các đảng trung hữu, như Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin). Tuy nhiên, James Brown, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Temple Nhật Bản, nhận định:
“Đây có thể là một chính phủ thiếu lòng dân và tồn tại ngắn ngủi, không ai muốn gắn đảng của mình với sự bất ổn đó.”
Trong khi đó, phe đối lập chính, Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP) phát tín hiệu ủng hộ ông Yuichiro Tamaki, lãnh đạo Đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPP) theo đường lối dân túy, làm ứng viên đối trọng Takaichi. Ông Tamaki viết trên X (trước đây là Twitter): “Tôi đã sẵn sàng đảm nhận vai trò Thủ tướng.”
Theo quy trình, nếu không có ứng viên nào giành đa số trong vòng đầu bỏ phiếu, hai người dẫn đầu sẽ bước vào vòng hai. Hiện LDP nắm 196 ghế, thiếu 37 ghế để đạt đa số, trong khi CDP và DPP kiểm soát tổng cộng 175 ghế tại Hạ viện.
Tác động chính trị – kinh tế và trật tự đa đảng mới
Việc bà Takaichi trở thành lãnh đạo LDP tuần trước từng thúc đẩy thị trường chứng khoán và làm suy yếu đồng yên, do kỳ vọng bà sẽ tiếp tục chính sách kích thích kinh tế kiểu “Abenomics”. Tuy nhiên, viễn cảnh liên minh tan rã và Quốc hội chia rẽ đã làm dấy lên nghi ngờ về tính bền vững của chính phủ mới.
Chuyên gia kinh tế Takahide Kiuchi tại Viện Nghiên cứu Nomura nhận định: “Nếu các đảng đối lập cùng Komeito ủng hộ ông Tamaki, Nhật Bản có thể bước vào giai đoạn của một chính phủ liên minh đối lập, và thị trường sẽ phải định giá lại toàn bộ kỳ vọng chính sách kinh tế hiện nay.”
Tổng Thư ký Komeito Makoto Nishida tuyên bố, Nhật Bản đã bước vào “kỷ nguyên đa đảng thực sự”, khẳng định Komeito sẽ trở thành “trục trung dung hướng tới cải cách.” Ông cũng chỉ trích quan điểm cứng rắn của Takaichi với người nước ngoài và việc bà thường xuyên thăm đền Yasukuni, động thái bị nhiều quốc gia láng giềng coi là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt trong quá khứ.
Sự tan vỡ của liên minh LDP–Komeito không chỉ làm lung lay cơ hội lịch sử của bà Sanae Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, mà còn đánh dấu bước ngoặt trong cục diện chính trị hậu chiến của nước này. Khi các đảng phái bắt đầu tái định vị và thử nghiệm mô hình hợp tác mới, Nhật Bản đứng trước thời khắc nhạy cảm, nơi ổn định chính trị và niềm tin thị trường trở thành hai yếu tố then chốt quyết định hướng đi của nền kinh tế lớn thứ tư thế giới trong những tháng tới.
Minh Anh