Ngày 19/6/2025, tờ Thế Giới Trẻ có trụ sở tại Berlin đã đăng tải bài viết của nhà báo Đức Jörg Kronauer với tiêu đề “Cuộc họp G7 – Hội nghị thượng đỉnh bất hòa”, phản ánh những chia rẽ sâu sắc giữa các quốc gia thành viên trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang và các lợi ích chiến lược không còn đồng thuận như trước.
Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Kananaskis, Canada kết thúc hôm thứ Ba (giờ địa phương) trong không khí nặng nề, khi những bất đồng giữa các quốc gia thành viên trở nên đặc biệt rõ nét. Một trong những dấu hiệu đáng chú ý nhất là việc các nhà lãnh đạo không thể đưa ra tuyên bố chung về cuộc chiến tại Ukraine, một vấn đề trung tâm trong chính sách đối ngoại của phương Tây hiện nay.
Atlantic Council, một trong những tổ chức tư vấn chính sách hàng đầu có trụ sở tại Washington đã đưa ra đánh giá thẳng thắn về hội nghị lần này. Theo tổ chức này, đôi khi “những gì không xảy ra” lại quan trọng hơn những gì được công bố chính thức. G7 không đạt được tuyên bố chung cuối cùng; không có đồng thuận trong xử lý các xung đột kinh tế gai góc như thuế quan của chính quyền Trump; và đặc biệt, những rạn nứt sâu sắc trong cách tiếp cận các vấn đề quốc tế ngày càng lộ rõ.
Dù rất coi trọng định dạng G7 như một cơ chế điều phối chiến lược, Hội đồng Đại Tây Dương cũng không che giấu quan ngại: tình hình hiện tại của G7 là nghiêm trọng. Trong vai trò Chủ tịch G7, Thủ tướng Canada Mark Carney đã tìm cách giảm nhẹ mức độ chia rẽ bằng cách công bố sáu tuyên bố riêng lẻ sau hội nghị, bao gồm các cam kết về kiểm soát di cư, chống cháy rừng, và thúc đẩy hợp tác về trí tuệ nhân tạo cùng công nghệ lượng tử. Tuy nhiên, các tuyên bố này bị cho là mang tính biểu trưng nhiều hơn là thực chất, nhất là khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rời hội nghị sớm vào tối thứ Hai và không xác nhận bất kỳ văn kiện nào. Phái đoàn Mỹ sau đó được đại diện bởi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vào ngày họp cuối.
Liên quan đến cuộc chiến tại Ukraine, Thủ tướng Canada Mark Carney – với tư cách Chủ tịch G7 – đã công bố một “bản tóm tắt của chủ tịch”, trong đó nhấn mạnh cam kết của các nước thành viên đối với “một nền hòa bình công bằng và lâu dài” cho Ukraine. Văn bản này cũng thừa nhận việc Kyiv đã đồng ý ngừng bắn vô điều kiện, đồng thời khẳng định rằng Nga cần có bước đi tương tự. G7 tuyên bố sẽ cân nhắc “mọi phương án” nhằm gia tăng sức ép lên Moscow.
Tuy nhiên, bất chấp nỗ lực thể hiện sự thống nhất, các dấu hiệu rạn nứt vẫn rất rõ ràng. Khi được hỏi về mức độ đồng thuận nội bộ, Carney khẳng định không có bất kỳ khác biệt nào giữa các thành viên G7 trong vấn đề Ukraine – một tuyên bố ngay lập tức bị nghi ngờ, đặc biệt sau khi tạp chí Politico gọi đây là “một lời nói ngu ngốc”, xét đến loạt bất đồng đã được công khai trước đó.
Sự thiếu vắng của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky – người có mặt tại hội nghị đặc biệt vì vấn đề Ukraine – càng làm dấy lên hoài nghi. Như một động thái nhằm cứu vãn hình ảnh thống nhất của G7, Thủ tướng Carney thông báo loạt biện pháp hỗ trợ mới: Canada sẽ áp đặt các lệnh trừng phạt bổ sung đối với Nga và cung cấp thêm 2 tỷ đô la Canada viện trợ cho Kyiv.
Bên lề hội nghị thượng đỉnh G7, một số diễn biến ngoại giao quan trọng đã diễn ra, phản ánh những chuyển động chiến lược trong trật tự quốc tế đang định hình lại. Đáng chú ý nhất là việc Canada và Ấn Độ đồng ý khôi phục quan hệ ngoại giao đầy đủ bằng cách tái bổ nhiệm đại sứ tại thủ đô của nhau – động thái chấm dứt cuộc khủng hoảng ngoại giao nghiêm trọng nổ ra vào tháng 9/2024. Khi đó, Ottawa cáo buộc tình báo Ấn Độ có liên quan đến vụ sát hại một nhà hoạt động người Sikh mang quốc tịch Canada.
Thỏa thuận này không chỉ mang ý nghĩa song phương, mà còn có tác động lớn tới G7 trong bối cảnh nhóm này đang tìm cách mở rộng hợp tác với Ấn Độ – một đối trọng chiến lược với Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Việc thảo luận về khả năng Ấn Độ gia nhập G7, hoặc ít nhất là tăng cường cơ chế hợp tác, được cho là một phần trong nỗ lực củng cố mặt trận chung đối phó với ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Bắc Kinh.
Cùng lúc, mối liên kết an ninh xuyên khu vực tiếp tục được thúc đẩy. Sau cuộc gặp với Thủ tướng Úc Anthony Albanese, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố EU sẽ khởi động đàm phán với Canberra về một “quan hệ đối tác an ninh và quốc phòng”. Một phần của thỏa thuận dự kiến bao gồm tăng cường hợp tác quốc phòng, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ vũ khí.
Động thái này càng có ý nghĩa với Canberra trong bối cảnh liên minh AUKUS – bao gồm Mỹ, Anh và Úc – đang đối mặt với khả năng bị Washington xem xét lại. Giới quan sát lo ngại rằng nếu cựu Tổng thống Donald Trump, người có xu hướng hoài nghi các cam kết quốc tế, quay lại Nhà Trắng và kết luận rằng AUKUS không còn phục vụ lợi ích chiến lược của Mỹ, Úc có thể bị gạt ra bên lề trong lĩnh vực công nghệ quốc phòng tân tiến.
Sau hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã tham gia vào nỗ lực giảm nhẹ mức độ bất đồng giữa các nước G7, tuyên bố rằng ông “rất hài lòng với cách mọi việc diễn ra”. Nhưng trong bối cảnh chia rẽ rõ rệt tại hội nghị, phát biểu này được nhiều người xem là mang tính chính trị hơn là phản ánh thực chất.
Merz – một nhân vật vốn không xa lạ với những tuyên bố gây tranh cãi – từng khiến dư luận quốc tế dậy sóng khi bày tỏ lòng biết ơn với Israel vì đã “tiếp quản công việc bẩn thỉu của liên minh xuyên Đại Tây Dương” tại Iran. Lời khen ngợi này được đưa ra trong bối cảnh Israel tiến hành một chiến dịch quân sự bị nhiều chuyên gia pháp lý quốc tế đánh giá là vi phạm luật pháp quốc tế và gây ra cái chết của hàng trăm thường dân.
Trong ánh sáng đó, những phát biểu trấn an của ông Merz sau hội nghị G7 không khỏi bị đặt dấu hỏi – đặc biệt khi xét đến thực tế là hội nghị đã không đạt được tuyên bố chung, và những rạn nứt trong nội bộ liên minh ngày càng khó che giấu.
Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada năm 2025 khép lại không phải bằng một thông điệp đoàn kết, mà bằng sự im lặng của một tuyên bố chung không thành hình. Những nỗ lực ngoại giao bên lề – từ việc hàn gắn quan hệ Canada–Ấn Độ đến mở rộng hợp tác an ninh giữa EU và Úc – phần nào cho thấy các cường quốc phương Tây đang tìm kiếm cấu trúc liên minh linh hoạt hơn trong bối cảnh địa chính trị biến động. Nhưng đằng sau những tuyên bố lạc quan là một thực tế không thể chối bỏ: G7 đang vật lộn để duy trì vai trò trung tâm trong một thế giới ngày càng phân cực, nơi sự thống nhất không còn là điều hiển nhiên, mà là một mục tiêu ngày càng khó đạt tới.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/502269.g7-treffen-gipfel-der-zerstrittenheit.html