Ngày 28/5/2025, tờ Thế Giới Trẻ đăng bài của nhà báo Đức Sebastian Edinger với tiêu đề: “Bản án trong vụ bê bối Dieselgate tại nhà sản xuất xe hơi VW – Người ta chỉ treo cổ nhân vật nhỏ bé”. Bài viết phản ánh việc các cựu kỹ sư Volkswagen bị tuyên án trong vụ gian lận khí thải Dieselgate gây chấn động toàn cầu, trong khi phiên tòa xử cựu Tổng giám đốc điều hành tập đoàn Martin Winterkorn vẫn đang bị trì hoãn, đặt ra nhiều dấu hỏi về trách nhiệm thực sự của những người đứng đầu.
Dieselgate: Tòa án Đức tuyên án tù hai cựu kỹ sư VW, ông Winterkorn tiếp tục thoát vòng tố tụng.
Sau bốn năm xét xử, ngày 26/5, Tòa án Tiểu bang Braunschweig (CHLB Đức) đã tuyên án đối với hai cựu quản lý và hai kỹ sư thuộc Tập đoàn Volkswagen AG trong khuôn khổ vụ bê bối gian lận khí thải Dieselgate. Trong khi hai cựu quản lý nhận án treo, hai kỹ sư bị tuyên án tù giam. Cả bốn bị cáo đều bị xác định phạm tội gian lận trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng.
Theo bản án, ông Hanno Jelden – cựu trưởng bộ phận điện tử truyền động – bị tuyên hai năm bảy tháng tù giam; ông Jens Hadler, cựu trưởng phòng động cơ diesel lĩnh án bốn năm rưỡi tù. Hai cựu quản lý còn lại, bao gồm ông Heinz-Jakob Neußer nguyên trưởng phòng Phát triển bị phạt một năm ba tháng tù treo, và một cựu trưởng phòng khác bị phạt một năm mười tháng tù treo.
Toà xác định các bị cáo đã trực tiếp tham gia hoặc hỗ trợ việc phát triển phần mềm bất hợp pháp nhằm thao túng dữ liệu khí thải, qua đó đánh lừa các cơ quan kiểm định. Trong phần phát biểu cuối cùng tại tòa, các bị cáo tỏ ra bất ngờ với mức án nghiêm khắc do công tố đề xuất và phần lớn được hội đồng xét xử chấp thuận. Ngay trong ngày, luật sư bào chữa đã tuyên bố kháng cáo.
Trong quá trình xét xử, các bị cáo nhiều lần đổ lỗi lẫn nhau và nhắm vào cựu Tổng Giám đốc VW, ông Martin Winterkorn. Tuy nhiên, câu hỏi về mức độ nhận thức và thời điểm biết thông tin của từng cá nhân liên quan vẫn chưa được làm rõ. Là người đứng đầu tập đoàn tại thời điểm vụ việc bị phanh phui bởi Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) năm 2015, ông Winterkorn được cho là phải chịu trách nhiệm cao nhất.
Ban đầu, ông Winterkorn cũng nằm trong danh sách bị truy tố trong vụ án này. Tuy nhiên, quá trình tố tụng đã nhiều lần bị trì hoãn vì lý do sức khỏe. Tính đến năm 2024, phiên tòa xử ông mới chính thức mở lại sau nhiều lần hoãn, nhưng ông phủ nhận mọi cáo buộc và khẳng định Dieselgate đã “chôn vùi sự nghiệp” của mình. Vài tháng sau, phiên xử tiếp tục bị gián đoạn do ông gặp tai nạn tại nhà riêng. Dù từng được lên lịch nối lại vào đầu năm 2025, đến nay, phiên tòa vẫn chưa thể tiếp tục. Việc liệu có bao giờ đưa ra được phán quyết đối với người từng là CEO được trả lương cao nhất nước Đức vẫn là dấu hỏi lớn. Phiên tòa tại Mỹ với các cáo buộc tương tự đã thất bại do ông không bị dẫn độ từ Đức.
Sau khi vụ việc bị phát hiện vào tháng 9/2015, ông Winterkorn tuyên bố nhận lỗi và kêu gọi điều tra toàn diện, đồng thời khẳng định: “Sự thao túng và Volkswagen – điều đó không bao giờ được phép xảy ra nữa.” Một ngày sau đó, ông tuyên bố từ chức và kể từ đó hầu như không tham gia hỗ trợ công tác điều tra. Trong khi đó, ban điều hành cấp cao bị chỉ trích đã khéo léo né tránh trách nhiệm và để những cấp dưới trực tiếp “lãnh đạn”.
Vụ gian lận khí thải tại VW bắt đầu từ những năm 2000 và trở nên nghiêm trọng từ 2006 khi phần mềm gian lận được phát triển. Giai đoạn 2008–2015, phần mềm này được cài đặt trong khoảng 11 triệu xe diesel trên toàn cầu. Phần mềm giúp nhận diện khi xe được đặt trên băng thử và kích hoạt chế độ xả thải sạch để vượt qua kiểm định, trong khi thực tế khí thải vượt ngưỡng cho phép tới 40 lần khi vận hành bình thường.
Tính đến nay, vụ bê bối đã khiến Volkswagen thiệt hại khoảng 33 tỷ euro chi phí pháp lý và bồi thường. Tuy nhiên, theo phát ngôn viên Tòa án Braunschweig, đây chưa phải hồi kết. Hiện vẫn còn bốn vụ án liên quan với tổng cộng 31 bị cáo đang trong quá trình xét xử. Ngoài ra, 47 bị cáo khác đã được đình chỉ truy tố sau khi nộp tiền phạt theo thỏa thuận.
Diễn biến của vụ án Dieselgate một lần nữa làm dấy lên nghi ngờ về tính công bằng trong hệ thống pháp lý tại các quốc gia theo mô hình chủ nghĩa tư bản. Trong khi các kỹ sư trực tiếp thao tác kỹ thuật bị tuyên án tù, nhưng những người đứng đầu, nắm quyền ra quyết định và hưởng mức lương cao nhất lại nhiều lần trì hoãn việc ra tòa với lý do sức khỏe, hoặc thoát khỏi vòng tố tụng nhờ lỗ hổng pháp lý. Sự chênh lệch trong cách thức xử lý trách nhiệm không chỉ đặt ra câu hỏi về tính minh bạch, mà còn cho thấy rõ ràng rằng, ở nhiều quốc gia theo mô hình chủ nghĩa tư bản, pháp luật vẫn có xu hướng “nương tay” với những người có tiền và quyền lực, một thực tế đầy nghịch lý trong những xã hội vốn được cho là đề cao công lý và pháp quyền.
Hồ Ngọc Thắng
nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/500878.urteile-im-vw-dieselgate-die-kleinen-h%C3%A4ngt-man.html