Ngày 10/10/2025, TS.BS Ngô Vi Hải, Chủ nhiệm Khoa Ngoại lồng ngực, cho biết các bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội) vừa thực hiện thành công ca ghép thận tự thân đặc biệt: lấy quả thận có nguy cơ phải cắt bỏ ra ngoài để tái tạo mạch máu, sau đó ghép trở lại cho chính người bệnh. Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam ghi nhận một ca phẫu thuật phức tạp và sáng tạo như vậy.
Theo TS.BS Ngô Vi Hải, Chủ nhiệm Khoa Ngoại lồng ngực, bệnh nhân là nữ, 37 tuổi, quê Phú Yên. Hơn hai tháng trước, bệnh nhân xuất hiện đau thắt lưng trái, từng cơn quặn, không lan và không kèm sốt. Sau khi thăm khám tại nhiều bệnh viện lớn ở phía Nam, bệnh nhân được chẩn đoán phình động mạch thận trái tại rốn thận và được chỉ định cắt bỏ thận để tránh nguy cơ vỡ khối phình. Không muốn mất thận, bệnh nhân đã tìm đến Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 với mong muốn có hướng điều trị khác.
Kết quả chẩn đoán cho thấy túi phình khổng lồ ở động mạch thận trái, đường kính gần 5 cm, đã xuất hiện triệu chứng đau – dấu hiệu cảnh báo nguy cơ vỡ cao. TS.BS Hải cho biết: “Túi phình kích thước gần 5 cm có dấu hiệu đe dọa vỡ, vì vậy cần phải xử lý sớm.” Ông cũng cho hay, khối phình nằm sâu trong rốn thận, các nhánh động mạch cung cấp máu cho đài thận trên, giữa và dưới đều xuất phát từ trong khối phình, khiến kỹ thuật đặt stent động mạch thận không khả thi.
Việc tái tạo động mạch thận nhằm bảo tồn thận cho bệnh nhân là thách thức lớn, gần như không thể thực hiện bằng các kỹ thuật mạch máu thông thường khi thận vẫn nằm trong cơ thể. Với mục tiêu giữ lại thận, kíp mổ gồm hai ê-kíp chuyên khoa phẫu thuật tiết niệu và mạch máu đã hội chẩn, thảo luận kỹ các phương án và quyết định thực hiện phẫu thuật nội soi cắt thận theo kỹ thuật lấy thận ghép.
Bên ngoài cơ thể, các bác sĩ tiến hành tái tạo động mạch thận, loại bỏ khối phình bằng cách sử dụng tĩnh mạch hiển tự thân. Sau khi hoàn tất, quả thận được ghép trở lại vào hố chậu cùng bên, theo đúng kỹ thuật ghép thận thường quy.
“Các phẫu thuật viên mạch máu cần thời gian để tái tạo động mạch thận, trong khi thận không được thiếu máu nóng quá 20-30 phút. Mọi thao tác phải chuẩn xác và nhanh chóng. Thận bệnh lý được lấy ra qua phẫu thuật nội soi hố chậu trái, đồng thời tận dụng đường mổ này để ghép lại sau khi tái tạo mạch máu”, bác sĩ Hải nói.
TS.Hải cho biết, các phẫu thuật viên mạch máu cần có thời gian để tái tạo mạch máu ở động mạch thận trong khi thời gian thiếu máu nóng của thận không được quá 20-30 phút. Trong trường hợp đó cần bảo vệ thận theo kỹ thuật ghép thận. Về tiết niệu, các bác sĩ quyết định lấy thận bệnh lý khỏi ổ bụng bằng phẫu thuật nội soi, đưa quả thận ra ngoài qua hố chậu trái. Bác sĩ cũng tận dụng luôn đường mổ của hố chậu trái làm vị trí để đưa quả thận ghép vào sau khi tái tạo mạch máu.
Ca phẫu thuật kéo dài gần 4 giờ diễn ra thuận lợi đúng với phương án đã dự kiến. Sau khi ghép, chức năng thận hoạt động tốt, bệnh nhân hồi phục, không phải sử dụng thuốc chống thải ghép và điều trị miễn dịch khác vì đây là ghép thận tự thân.
Thành công của ca phẫu thuật là kết quả của sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhiều chuyên khoa, đặc biệt giữa phẫu thuật mạch máu và phẫu thuật tiết niệu Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Thành công này không chỉ mở ra cơ hội bảo tồn thận cho nhiều bệnh nhân có tổn thương phức tạp, thay vì buộc phải cắt bỏ, mà còn khẳng định năng lực làm chủ các kỹ thuật ghép và tái tạo mạch máu tiên tiến của đội ngũ y bác sĩ Việt Nam.
Theo TS.BS Ngô Vi Hải, sự phối hợp liên chuyên khoa đã giúp các bác sĩ xử lý được những bệnh lý mạch máu phức tạp mà trước đây gần như không thể thực hiện. Ông cho biết thêm, trên thế giới hiện có rất ít ca phẫu thuật tương tự và tại Việt Nam, đây là trường hợp đầu tiên được ghi nhận thành công. Thành công này mở ra hướng điều trị mới trong tương lai cho những bệnh nhân mắc tổn thương mạch máu và bệnh lý thận phức tạp.
Đinh Hoàng Anh