Ngày 8/8/2025, Reuters dẫn nguồn truyền thông nhà nước Malaysia (6/8) cho biết, Ngoại trưởng Malaysia Mohamad Hasan sẽ tìm kiếm thông tin chi tiết từ lãnh đạo quân đội Myanmar về cuộc bầu cử đã lên kế hoạch, khi ông dẫn đầu phái đoàn bốn nước tới quốc gia đang chìm trong xung đột này vào tháng tới. Myanmar rơi vào hỗn loạn kể từ cuộc đảo chính quân sự năm 2021 lật đổ chính phủ dân cử, đẩy đất nước vào nội chiến.
Tuần trước, chính quyền quân sự Myanmar dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp toàn quốc và trên danh nghĩa chuyển giao quyền lực cho một chính phủ dân sự tạm quyền trước thềm bầu cử. Tuy nhiên, lãnh đạo chính quyền quân sự vẫn điều hành đất nước với cương vị khác, quyền tổng thống.
“Tôi muốn có bức tranh rõ ràng hơn về cuộc bầu cử để báo cáo với các nhà lãnh đạo ASEAN vào tháng 10,” Ngoại trưởng Malaysia Mohamad Hasan nói, theo hãng tin Bernama.
Ngày 19/9 tới, ông Mohamad sẽ cùng các ngoại trưởng Thái Lan, Philippines và Indonesia thăm Myanmar, nhằm xác minh liệu quốc gia này có tổ chức bầu cử toàn diện hay không.
Truyền thông nhà nước Myanmar cho biết, thiết quân luật và tình trạng khẩn cấp sẽ được áp dụng tại hơn 60 thị trấn thuộc chín khu vực và bang, với cuộc bỏ phiếu dự kiến diễn ra vào tháng 12 và tháng 1.
Tháng trước, Ngoại trưởng Malaysia Mohamad Hasan cho biết ASEAN đã thống nhất rằng bầu cử không phải ưu tiên hàng đầu tại Myanmar, đồng thời kêu gọi chính quyền quân sự tuân thủ “đồng thuận 5 điểm” của khối.
Là thành viên ASEAN nhưng từ năm 2022, các tướng lĩnh Myanmar bị cấm tham dự các cuộc họp cấp cao vì không thực hiện kế hoạch hòa bình. Malaysia hiện giữ chức Chủ tịch ASEAN.
Các chính phủ phương Tây bác bỏ cuộc bầu cử sắp tới, coi đây là “trò hề” nhằm củng cố quyền lực của giới tướng lĩnh, dự kiến do các lực lượng thân quân đội chi phối, trong khi phe đối lập bị cấm tranh cử hoặc tẩy chay.
Diễn biến tại Myanmar không chỉ phản ánh cuộc khủng hoảng quyền lực nội bộ mà còn thử thách uy tín và khả năng điều phối của ASEAN trong xử lý xung đột khu vực. Việc quân đội duy trì ảnh hưởng bất chấp “chuyển giao” cho chính phủ dân sự cho thấy tiến trình dân chủ vẫn bị kìm hãm, khiến các cam kết hòa bình khó được thực thi. Trong bối cảnh phương Tây bác bỏ tính chính danh của cuộc bầu cử và gia tăng áp lực ngoại giao, tương lai Myanmar có thể bị định hình bởi sự giằng co giữa sức ép quốc tế và quyết tâm bảo vệ quyền lực của giới tướng lĩnh. Tháng 10 tới, hội nghị ASEAN sẽ là thước đo quan trọng để đánh giá liệu khối này có thể tìm ra giải pháp khả thi hay tiếp tục đứng trước thế bế tắc kéo dài.
Thế Nguyễn