Sáng 10/7/2025, tại Kuala Lumpur, đã diễn ra các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+1 với các đối tác Trung Quốc, Australia, Canada, Ấn Độ và New Zealand. Tại các Hội nghị, các đối tác của ASEAN tiếp tục khẳng định tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, cam kết hỗ trợ ASEAN triển khai các văn kiện chiến lược ASEAN 2045 và thúc đẩy các sáng kiến khu vực như Hiệp định khung về kinh tế số ASEAN và Mạng lưới điện ASEAN.
Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn dự các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+1, đồng chủ trì Hội nghị với New Zealand.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+1 với các đối tác Trung Quốc, Australia, Canada, Ấn Độ và New Zealand. Trong vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN – New Zealand, Phó Thủ tướng đồng chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – New Zealand.
Tại các hội nghị, các Bộ trưởng đánh giá cao việc triển khai hiệu quả các khuôn khổ hợp tác giữa ASEAN và các đối tác, đặc biệt trong những lĩnh vực then chốt như thương mại, đầu tư, phát triển bền vững, nông nghiệp thông minh, năng lượng, giáo dục, du lịch, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Các đối tác tiếp tục khẳng định tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, cam kết hỗ trợ ASEAN thực hiện các mục tiêu chiến lược trong Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, đồng thời thúc đẩy các sáng kiến khu vực như Hiệp định khung về kinh tế số ASEAN và Mạng lưới điện ASEAN.
ASEAN – Trung Quốc: Đối tác thương mại hàng đầu với kim ngạch vượt 770 tỷ USD
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị khẳng định ASEAN tiếp tục là ưu tiên trong chính sách láng giềng của Trung Quốc. Ông cam kết đồng hành cùng ASEAN xây dựng một cộng đồng khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương bình đẳng, trật tự khu vực bao trùm và toàn cầu hóa kinh tế công bằng, nhằm ứng phó hiệu quả với các thách thức nổi lên trong khu vực và thế giới.
Các nước đánh giá cao vai trò trung tâm của hợp tác kinh tế trong quan hệ ASEAN – Trung Quốc. Hai bên tiếp tục là đối tác thương mại hàng đầu của nhau kể từ năm 2020, với tổng kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024 đạt hơn 770 tỷ USD. Hội nghị hoan nghênh việc hai bên hoàn tất đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Trung Quốc (ACFTA) phiên bản 3.0 và kỳ vọng sẽ ký kết chính thức vào cuối năm nay. Thỏa thuận nâng cấp này được kỳ vọng mở ra các tiềm năng hợp tác sâu rộng hơn trong các lĩnh vực như kinh tế số, kinh tế xanh, kết nối chuỗi cung ứng và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ.
ASEAN đánh giá cao các đề xuất mới của Trung Quốc như thành lập Trung tâm hợp tác năng lượng sạch, Trung tâm hợp tác trí tuệ nhân tạo, Học viện số, Mạng lưới quản trị hành chính công, và chương trình Lãnh đạo trẻ ASEAN – Trung Quốc… Những sáng kiến này được kỳ vọng sẽ góp phần củng cố nền tảng hợp tác bền vững giữa hai bên trong tương lai.
Liên quan đến vấn đề Biển Đông, các Bộ trưởng ghi nhận tiến triển trong đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử (COC), trong đó đã hoàn tất vòng đọc thứ ba và bắt đầu thảo luận về các mốc thời gian cụ thể cho các vòng đàm phán tiếp theo.
ASEAN – Australia thông qua Tuyên bố về Tương lai chung, thúc đẩy hợp tác toàn diện và bền vững
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Australia, Bộ trưởng Ngoại giao Australia Penny Wong nhấn mạnh cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với ASEAN nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế, phát triển bền vững và củng cố ổn định khu vực. Bà khẳng định Australia sẽ tăng cường kết nối kinh tế, thương mại, hỗ trợ phát triển và thúc đẩy các giá trị chung về luật lệ và hợp tác khu vực.
Hội nghị ghi nhận những động lực tăng trưởng mới trong hợp tác thương mại và đầu tư giữa hai bên, đặc biệt sau khi Nghị định thư thứ hai sửa đổi Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Australia – New Zealand (AANZFTA) chính thức có hiệu lực. Australia tiếp tục triển khai mạnh mẽ Chiến lược Kinh tế Đông Nam Á đến năm 2040, với gói hỗ trợ đầu tư trị giá 2 tỷ AUD và cam kết 140 triệu AUD trong 4 năm cho chương trình Hợp tác hạ tầng (P4I). Bên cạnh đó, Australia cũng đang thiết lập mạng lưới khởi nghiệp sáng tạo ASEAN – Australia, trong đó một trung tâm đã được thành lập tại TP. Hồ Chí Minh vào năm 2024. Ngoài ra, gói hỗ trợ thực thi AANZFTA và RCEP trị giá 46 triệu AUD sẽ được triển khai đến năm 2028.
ASEAN đánh giá cao các chương trình hỗ trợ từ Australia trong lĩnh vực học bổng, đào tạo kỹ năng số, y tế, giáo dục, ứng phó thiên tai, bảo vệ môi trường và phát triển bao trùm – những đóng góp thiết thực cho tiến trình phát triển của khu vực.
Kết thúc hội nghị, các Bộ trưởng đã chính thức thông qua Tuyên bố về Tương lai chung ASEAN – Australia, thể hiện quyết tâm tăng cường hợp tác toàn diện, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu chiến lược của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.
ASEAN – Canada thúc đẩy đàm phán FTA, tăng cường hợp tác đa lĩnh vực
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Canada, Bộ trưởng Ngoại giao Canada Anita Anand khẳng định ASEAN tiếp tục là đối tác trọng tâm trong chiến lược của Canada nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế và an ninh khu vực. Bà nhấn mạnh cam kết tăng cường chủ nghĩa đa phương, đa dạng hóa quan hệ thương mại và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững với ASEAN dựa trên các giá trị chung.
Các Bộ trưởng hoan nghênh việc triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động ASEAN – Canada giai đoạn 2021–2025, đồng thời nhất trí sớm thông qua kế hoạch mới cho giai đoạn 2026–2030. Một trong những nội dung trọng tâm được các bên nhấn mạnh là đẩy nhanh đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Canada (ACAFTA), với mục tiêu hoàn tất trong năm 2025. Hiệp định này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc mở cửa thị trường, thuận lợi hóa thương mại và đầu tư, cũng như hỗ trợ đa dạng hóa kinh doanh giữa hai bên.
ASEAN đánh giá cao các sáng kiến hợp tác phát triển từ phía Canada, trong đó nổi bật là việc tiếp tục triển khai Quỹ Hỗ trợ Phát triển Thương mại và Đầu tư trị giá 11,6 triệu CAD, cùng cam kết 8,5 triệu CAD cho 5 năm thực hiện Chương trình khu vực thúc đẩy nghị sự phụ nữ, hòa bình và an ninh, và khoản đóng góp bổ sung hơn 10 triệu CAD cho Quỹ Tín thác ASEAN – Canada.
Bên cạnh hợp tác kinh tế, các nước ASEAN hoan nghênh các chương trình hợp tác hiệu quả với Canada trong các lĩnh vực học bổng, chăm sóc y tế, bảo vệ quyền phụ nữ và trẻ em, hỗ trợ lao động di cư và quản lý thiên tai – góp phần thúc đẩy sự phát triển bao trùm và bền vững trong khu vực.
ASEAN – Ấn Độ hoàn thành sớm Kế hoạch Hành động, tăng tốc hợp tác toàn diện
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Ấn Độ, Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Ấn Độ Pabitra Margherita tái khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN trong chính sách Hành động Hướng Đông và chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Ấn Độ. Ông nhấn mạnh cam kết tăng cường hợp tác trên tất cả các trụ cột chính trị – an ninh, kinh tế và văn hóa – xã hội, hướng tới củng cố quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN – Ấn Độ ngày càng sâu sắc và thực chất.
Hội nghị hoan nghênh việc hai bên hoàn thành toàn diện Kế hoạch Hành động ASEAN – Ấn Độ giai đoạn 2021–2025 sớm hơn một năm, đồng thời thông qua Kế hoạch Hành động mới cho giai đoạn 2026–2030. Các Bộ trưởng đánh giá cao tiến trình rà soát Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN – Ấn Độ (AITIGA), kỳ vọng mở ra cơ hội thúc đẩy dòng chảy thương mại cân bằng và hiệu quả hơn. ASEAN cũng nhấn mạnh nhu cầu tiếp tục hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và khởi nghiệp, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs).
Về kết nối, ASEAN bày tỏ kỳ vọng sớm hoàn tất và đưa vào vận hành tuyến Hành lang kinh tế ba bên Ấn Độ – Myanmar – Thái Lan, cùng với kế hoạch mở rộng tuyến này sang Lào, Campuchia và Việt Nam, qua đó tăng cường kết nối tiểu vùng và liên kết khu vực. Các nước cũng đánh giá cao việc Ấn Độ đóng góp 5 triệu USD để triển khai Kế hoạch Hành động Du lịch ASEAN – Ấn Độ giai đoạn 2023–2027.
Các Bộ trưởng nhất trí tiếp tục mở rộng hợp tác trong nhiều lĩnh vực mới như kinh tế số, an ninh mạng, năng lượng tái tạo, y tế, an ninh lương thực, giáo dục và giao lưu nhân dân. Hội nghị cũng ghi nhận tiến triển tích cực trong triển khai Quỹ Tương lai số ASEAN – Ấn Độ, với mục tiêu đào tạo lực lượng lao động chất lượng cao và hỗ trợ quá trình chuyển đổi số bao trùm trong ASEAN.
ASEAN – New Zealand hướng tới thiết lập Đối tác Chiến lược Toàn diện nhân kỷ niệm 50 năm quan hệ
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – New Zealand, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Bộ trưởng Ngoại giao New Zealand Winston Peters đồng chủ trì hội nghị và cùng đánh giá quan hệ hai bên là một trong những mối quan hệ đối tác bền chặt, gắn bó lâu dài, tiêu biểu cho sự tin cậy, hiểu biết và hợp tác cùng phát triển.
Phát biểu thay mặt ASEAN, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định quan hệ ASEAN – New Zealand đã phát triển mạnh mẽ và thực chất trong suốt nửa thế kỷ qua, đặt nền tảng vững chắc cho việc thiết lập Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN – New Zealand, nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ giữa hai bên trong năm 2025.
ASEAN đánh giá cao sự hỗ trợ thiết thực của New Zealand trong các lĩnh vực an ninh mạng, an ninh biển, cứu trợ thiên tai và phòng chống tội phạm xuyên quốc gia. Hội nghị cũng hoan nghênh việc Nghị định thư sửa đổi Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Australia – New Zealand (AANZFTA) chính thức có hiệu lực, góp phần tạo thêm động lực cho hợp tác thương mại và đầu tư.
Các nước ASEAN mong muốn New Zealand tiếp tục đồng hành trong các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển, thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và bền vững, đặc biệt tại các tiểu vùng như Mekong, cũng như tăng cường kết nối hàng không và hợp tác trong lĩnh vực thương mại số.
Đặc biệt, ASEAN đánh giá cao cam kết của New Zealand đóng góp hơn 329 triệu NZD cho các chương trình khu vực về biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo, nông nghiệp thông minh và ứng phó thiên tai, khẳng định vai trò tích cực và trách nhiệm của New Zealand trong việc hỗ trợ xây dựng một khu vực ASEAN ổn định, bền vững và thịnh vượng.
Phát biểu tại các Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh rằng trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực đang biến động nhanh chóng, phức tạp và khó lường, việc tiếp tục củng cố và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác giữa ASEAN với các nước là yêu cầu mang tính chiến lược, vừa cấp thiết, vừa lâu dài. Ông khẳng định Việt Nam đánh giá cao các cam kết mạnh mẽ của các đối tác trong việc ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, tích cực tham gia các cơ chế do ASEAN dẫn dắt và đóng góp thiết thực cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh, tự cường và bao trùm.
Về hợp tác kinh tế, Việt Nam hoan nghênh các nỗ lực của ASEAN và các đối tác trong việc nâng cấp, sửa đổi và rà soát các hiệp định thương mại tự do từ ACFTA 3.0, AANZFTA sửa đổi, AITIGA cho đến FTA ASEAN – Canada nhằm tạo nền tảng cho thương mại công bằng, thích ứng và bao trùm trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động. Phó Thủ tướng cũng đề xuất cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, qua đó thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển xanh, tăng cường kết nối chuỗi cung ứng và thu hẹp khoảng cách phát triển tại các tiểu vùng.
Trước hàng loạt thách thức phi truyền thống ngày càng nổi lên như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, an ninh năng lượng, dịch bệnh và thiên tai, Việt Nam kêu gọi các đối tác tăng cường hợp tác để ứng phó hiệu quả, đồng thời tiếp tục triển khai các sáng kiến khu vực trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, phát triển nguồn nhân lực và giao lưu nhân dân, những yếu tố then chốt góp phần xây dựng lòng tin và sự gắn kết bền vững trong khu vực.
Trước những chuyển động sâu rộng và khó đoán trong môi trường địa chiến lược hiện nay, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại chân thành, tham vấn thường xuyên và xây dựng lòng tin chiến lược giữa ASEAN và các đối tác. Ông đề nghị các bên tiếp tục ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN trong xử lý các vấn đề khu vực và quốc tế, đặc biệt là vấn đề Biển Đông – nơi cần được bảo vệ như một vùng biển hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững vì lợi ích chung của khu vực và toàn cầu.
Chiều 10/7, theo chương trình sẽ tiếp tục diễn ra các Hội nghị Bộ trưởng ASEAN+1 với Nhật Bản, Nga, Hàn Quốc, Hoa Kỳ và Hội nghị ASEAN+3 (với Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc).
Thế Nguyễn