Ngày 8/10/2025, tại tại Khách sạn Vạn Phát Riverside, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND thành phố tổ chức Hội thảo “Kết nối, tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm Trường học sinh thái ASEAN – Trường học không rác thải nhựa” trong khuôn khổ Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN – Việt Nam 2025.
Sự kiện thu hút hơn 100 đại biểu tham dự trực tiếp cùng 500 điểm cầu trực tuyến, nhằm giới thiệu, hướng dẫn các nhà trường triển khai Bộ tiêu chí Trường học sinh thái ASEAN vào giảng dạy, quản lý và hoạt động ngoại khóa; đồng thời tạo diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn giữa các đơn vị từng đạt giải thưởng trong nước và khu vực.
Cần Thơ, “Điểm sáng” tiên phong giữa thách thức ô nhiễm nhựa
Theo khảo sát của Ngân hàng Thế giới năm 2022, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được xác định là “điểm nóng” về rác thải nhựa dùng một lần, chiếm tới 72% tổng lượng rác nhựa cả nước. Riêng tại các khu vực ven sông, đô thị như Cần Thơ, mật độ rác nhựa trung bình đạt 34,5 vật phẩm trên mỗi đơn vị khảo sát, gần gấp ba lần so với vùng nông thôn.
Trước thực trạng đáng lo ngại đó, Cần Thơ đã vươn lên trở thành điểm sáng của khu vực trong nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm nhựa thông qua mô hình “Trường học sinh thái”. Nhiều cơ sở giáo dục trên địa bàn không chỉ đạt giải cấp quốc gia mà còn được vinh danh ở cấp khu vực ASEAN, góp phần hình thành mô hình gắn kết chặt chẽ giữa giáo dục – môi trường – cộng đồng, lan tỏa thông điệp sống xanh và phát triển bền vững.
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành, Trưởng Ban Tổ chức Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN – Việt Nam 2025, đánh giá cao nỗ lực của thành phố Cần Thơ trong việc tiên phong triển khai các mô hình trường học sinh thái. Ông cho rằng, giáo dục môi trường không chỉ là trách nhiệm của nhà trường, mà còn là nền tảng để xây dựng cộng đồng xanh, có ý thức, hành động thiết thực trong bảo vệ hành tinh.
Sự kiện được kỳ vọng sẽ lan tỏa mạnh mẽ ý thức bảo vệ môi trường trong đội ngũ giáo viên, học sinh và toàn xã hội; đồng thời khuyến khích những sáng kiến đổi mới trong dạy và học, hướng tới xây dựng hệ thống trường học Việt Nam “sáng – xanh – sạch – đẹp”, đóng góp thiết thực cho mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia và khu vực.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Khởi, Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ, khẳng định mô hình “Trường học sinh thái ASEAN – Trường học không rác thải nhựa” mang ý nghĩa xã hội, nhân văn, thiết thực và cấp bách trong bối cảnh ô nhiễm nhựa đang trở thành thách thức toàn cầu. Mô hình này góp phần lồng ghép giáo dục môi trường vào học đường, nuôi dưỡng ý thức và hình thành thói quen xanh ngay từ ghế nhà trường.
“Tôi tin rằng, từ những hành động nhỏ như hạn chế sử dụng chai nhựa, phân loại rác tại nguồn hay tái chế đồ dùng học tập, các em học sinh sẽ trở thành những đại sứ môi trường lan tỏa thông điệp tích cực đến gia đình và cộng đồng”, Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Văn Hiền, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Cần Thơ, đến nay 100% trường tiểu học, THCS và THPT trên địa bàn đã triển khai các hoạt động hưởng ứng phong trào “Trường học không rác thải nhựa”. Đáng chú ý, hơn 60% trường học đã thực hiện phân loại rác tại nguồn và xây dựng “góc sinh thái” trong khuôn viên, nơi học sinh trực tiếp tham gia chăm sóc cây xanh, tái chế vật dụng và sáng tạo đồ dùng học tập thân thiện môi trường.
Ông cho biết thêm, học sinh ngày càng chủ động thay đổi thói quen tiêu dùng, mang theo bình nước cá nhân, sử dụng hộp cơm nhiều lần, hạn chế túi nilon; trong khi phong trào “Ngày không rác nhựa” được duy trì định kỳ tại nhiều trường, trở thành nét đẹp văn hóa học đường xanh – sạch – bền vững.
Thành phố Cần Thơ cũng ghi nhận nhiều mô hình sáng tạo, hiệu quả trong xây dựng trường học sinh thái, như: vườn sinh thái, vườn rau sạch phục vụ bữa ăn bán trú; liên kết với doanh nghiệp thu gom rác tái chế gây quỹ học bổng; hay phong trào “Đổi rác nhựa lấy cây xanh” thu hút đông đảo học sinh và phụ huynh tham gia.
Đáng chú ý, trong năm 2024, Cần Thơ có hai trường được vinh danh tại Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN: Trường THPT Việt Mỹ (giải Nhất) và Trường THPT FPT Cần Thơ (giải Nhì), qua đó khẳng định vị thế tiên phong của thành phố trong phong trào xây dựng trường học xanh, thân thiện môi trường của khu vực.
Giáo dục trải nghiệm: Hạt nhân thay đổi hành vi vì môi trường bền vững
Đại diện Hội đồng xét chọn Giải thưởng, GS.TS. Nguyễn Thị Kim Cúc (Trường Đại học Thủy lợi) khẳng định: “Trường học sinh thái không chỉ là một danh hiệu, mà là nền tảng bền vững để chống rác thải nhựa, biến mỗi học sinh thành một đại sứ môi trường đích thực.”
Bà cho biết, những phương pháp giáo dục môi trường hiệu quả nhất hiện nay đến từ giáo dục trải nghiệm và thay đổi hành vi, giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức qua lý thuyết mà còn trực tiếp hành động, từ việc thu gom, phân loại rác tại nguồn đến tái chế vật dụng học tập hằng ngày. “Giáo dục chính là bước đi đầu tiên và quan trọng nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm, đặc biệt tại Việt Nam, nơi thói quen và nhận thức cộng đồng đóng vai trò then chốt,” bà Cúc nhấn mạnh.
Tại hội thảo, nhiều mô hình thực tiễn được chia sẻ cho thấy giáo dục môi trường gắn liền với hành vi học sinh đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Tiêu biểu là Trường Phổ thông Việt Mỹ Cần Thơ, nơi học sinh tham gia Câu lạc bộ STEM, sáng tạo sản phẩm tái chế từ vỏ trái cây, tổ chức “Tuần lễ môi trường”, phân loại rác ngay trong lớp học và chia sẻ kết quả trên các diễn đàn học sinh. Thông qua đó, các em được rèn luyện ý thức tiết kiệm, bảo vệ tài nguyên, đồng thời lan tỏa thói quen xanh đến bạn bè và cộng đồng.
Bên cạnh đó, chương trình còn giới thiệu kinh nghiệm từ các trường từng đạt Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN, giúp các đại biểu hiểu rõ hơn về quy trình lồng ghép giáo dục môi trường vào chương trình giảng dạy chính khóa, từ cấp tiểu học đến trung học phổ thông. Các nội dung được thiết kế liên môn, thực tiễn, khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức khoa học để xử lý các tình huống đời sống, góp phần hình thành tư duy bền vững và tinh thần trách nhiệm đối với môi trường.
Cùng ngày, các đại biểu, khách mời và đại diện trường học đã tham quan thực tế tại Trường Phổ thông Việt Mỹ Cần Thơ, mô hình tiêu biểu trong phong trào “Trường học không rác thải nhựa” của thành phố. Tại đây, học sinh không chỉ học qua sách vở mà còn trực tiếp tham gia các hoạt động ngoại khóa như Câu lạc bộ STEM, chế tạo sản phẩm tái chế, xây dựng vườn sinh thái và phân loại rác ngay trong lớp học, qua đó hình thành kỹ năng sống xanh và tinh thần trách nhiệm với môi trường.
Kết thúc hội thảo, Ban Tổ chức đã công bố thể lệ và cơ cấu giải thưởng cuộc thi “Trường học sinh thái ASEAN – Việt Nam 2025”, đồng thời thông tin về kế hoạch tổ chức các hội thảo tương tự tại thành phố Huế trong tháng 10, với sự đồng hành của Quỹ Vì tương lai xanh – đơn vị tài trợ chiến lược của chương trình năm thứ hai liên tiếp.
Hội thảo “Kết nối, tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm Trường học sinh thái ASEAN – Trường học không rác thải nhựa” tại Cần Thơ đã khép lại với nhiều kết quả thiết thực và tín hiệu tích cực. Thông qua các phiên chia sẻ, thảo luận và tham quan mô hình thực tế, các đại biểu, nhà quản lý và giáo viên đã nâng cao nhận thức, củng cố năng lực triển khai giáo dục môi trường trong nhà trường, đồng thời hình thành mạng lưới kết nối giữa các địa phương, cơ sở giáo dục và tổ chức xã hội cùng chung tay hành động vì mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa.
Từ những mô hình điển hình tại Cần Thơ, chương trình đang được mở rộng trên phạm vi toàn quốc, tạo nền tảng để nhân rộng phong trào “Trường học xanh – không rác thải nhựa” trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Đây là bước chuyển quan trọng, góp phần hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững đến năm 2030, tầm nhìn 2050, hướng tới một Việt Nam xanh – sạch – bền vững, nơi mỗi học sinh trở thành đại sứ lan tỏa lối sống thân thiện môi trường ngay từ ghế nhà trường.
Kiến Văn