Theo Hãng tin Reuters, ngày 14/11/2025, ASEAN đã cử các nhóm quan sát tới khu vực biên giới Thái Lan – Campuchia để tiến hành điều tra độc lập sau loạt cáo buộc rải mìn và nổ súng qua biên giới. Động thái này nhằm ngăn căng thẳng leo thang, trong bối cảnh nguy cơ phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ và Malaysia làm trung gian hồi cuối tháng trước đang ngày càng gia tăng.
Phát hiện mìn mới được rải
Đầu tuần này, Thái Lan cho biết một vụ nổ mìn xảy ra tại huyện Kantharalak, tỉnh Sisaket, khu vực giáp tỉnh Preah Vihear của Campuchia đã khiến một binh sĩ Thái Lan bị thương nặng. Bangkok xác định quả mìn là loại PMN-2 và “vừa được rải gần đây”, đồng thời cáo buộc Campuchia vi phạm thỏa thuận ngừng bắn. Chính phủ Thái Lan sau đó tuyên bố tạm đình chỉ thực thi thỏa thuận hòa bình và yêu cầu Phnom Penh đưa ra lời xin lỗi chính thức.
Campuchia lập tức bác bỏ các cáo buộc, khẳng định không hề đặt mìn mới và kêu gọi Thái Lan tôn trọng thỏa thuận ngừng bắn được ký tại Malaysia vào cuối tháng trước. Theo thỏa thuận này, ASEAN đã triển khai một nhóm quan sát gồm các sĩ quan quân đội từ nhiều nước nhằm giám sát hiện trường và giảm thiểu nguy cơ xung đột leo thang.
Tranh cãi trở nên gay gắt hơn sau khi Ngoại trưởng Malaysia Mohamad Hasan ngày 13/11 cho biết một nhóm quan sát của ASEAN báo cáo rằng những quả mìn được phát hiện tại hiện trường “là mìn mới”. Ông cho biết đã trao đổi trực tiếp với Ngoại trưởng Thái Lan và bày tỏ hy vọng hai bên giữ bình tĩnh để duy trì đối thoại.
Lo ngại xung đột tái bùng phát
Bên cạnh vụ nổ mìn, một nhóm quan sát ASEAN khác dự kiến điều tra vụ việc tại làng Prey Chan, tỉnh Banteay Meanchey vào ngày 14/11, nơi xảy ra vụ nổ súng hôm 12/11 khiến một dân thường Campuchia thiệt mạng và ba người bị thương. Phnom Penh cáo buộc quân đội Thái Lan nổ súng trước, trong khi Bangkok khẳng định phía Campuchia khai hỏa trước và họ chỉ bắn cảnh cáo để đáp trả.
Những diễn biến này làm dấy lên lo ngại rằng xung đột giữa hai nước có thể bùng phát trở lại. Hồi tháng 7, khu vực biên giới từng chứng kiến năm ngày giao tranh ác liệt khiến ít nhất 48 người thiệt mạng và khoảng 300.000 người phải sơ tán, trước khi thỏa thuận ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim làm trung gian giúp chấm dứt đối đầu.
Các vụ nổ mìn cũng được xem là một trong những nguyên nhân trực tiếp dẫn tới giao tranh hồi tháng 7. Theo một báo cáo của Reuters, một số chuyên gia cho rằng nhiều quả mìn trong các vụ việc gần đây “nhiều khả năng là mìn mới được rải”, đặt ra câu hỏi về việc liệu bên nào đang âm thầm gia tăng hiện diện quân sự dọc tuyến biên giới.
Những cáo buộc qua lại cùng loạt sự cố nghiêm trọng trong những ngày gần đây cho thấy khu vực biên giới Thái Lan – Campuchia vẫn là điểm nóng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khi các nhóm quan sát ASEAN tiếp tục mở rộng điều tra, cộng đồng quốc tế kỳ vọng việc xác minh độc lập sẽ giúp hai bên kiềm chế, duy trì đối thoại và tránh để khu vực rơi trở lại vòng xoáy xung đột từng gây thiệt hại nặng nề trước đây.
Việc căng thẳng leo thang giữa Thái Lan và Campuchia, hai thành viên ASEAN không chỉ làm dấy lên lo ngại về an ninh khu vực mà còn đặt ra thách thức lớn đối với uy tín của khối trên trường quốc tế. ASEAN vốn được xem là cơ chế đối thoại và hòa giải của Đông Nam Á, nhưng những xung đột vũ trang và tranh cãi, cáo buộc gay gắt giữa hai nước thành viên đang khiến dư luận đặt câu hỏi về khả năng duy trì đoàn kết và xử lý khủng hoảng nội bộ của khối. Trong bối cảnh đó, kết quả điều tra độc lập của các nhóm quan sát ASEAN cùng các nỗ lực ngoại giao tiếp theo sẽ mang ý nghĩa then chốt trong việc chứng minh năng lực của khối trong quản trị xung đột và gìn giữ ổn định khu vực.
Đồng Trịnh