(Đà Nẵng). Hướng đến mô hình đô thị sinh thái, thông minh, là thành phố đổi mới sáng tạo; Đà Nẵng đề ra mục tiêu hình thành và phát triển công nghiệp văn hóa, với vị trí một trong những động lực tăng trưởng mới, lĩnh vực quan trọng để củng cố bản sắc, gia tăng sức hút và định vị hình ảnh đặc trưng của một đô thị với bối cảnh mới , không gian mới.
“Phát triển các ngành công nghiệp văn hoá là xu thế tất yếu, là động lực nội sinh quan trọng để Đà Nẵng chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển nhanh và bền vững theo tinh thần các Nghị quyết của Trung ương và Thành ủy. Đà Nẵng có đầy đủ tiềm năng, đặc biệt, tiềm năng rất lớn của các ngành Điện ảnh, Nghệ thuật biểu diễn, Thủ công mỹ nghệ, … cùng lợi thế về truyền thống, văn hóa, cảnh quan thiên nhiên, vị trí địa lý và yếu tố con người để trở thành một trung tâm công nghiệp văn hoá của Vùng và của cả Nước”, bà Nguyễn Thị Anh Thi, Phó Chủ tịch UBND thành phố nhấn mạnh.
Lợi thế mới trong phát triển công nghiệp văn hóa
Theo PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam, với quyết định số 2486/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045), Việt Nam đã và đang có sự chuyển dịch chiến lược từ “quản lý văn hóa” sang “phát triển công nghiệp văn hóa”. Chính tầm nhìn và khả năng hiện thực hóa của Chiến lược (nêu trên) đã tạo cơ hội để các địa phương năng động như Đà Nẵng, hướng đến trở thành trung tâm sáng tạo mới của vùng Trung Trung Bộ, đóng vai trò dẫn dắt phát triển ngành công nghiệp sự kiện và nghệ thuật đương đại, thiết kế sáng tạo, nội dung số, quảng cáo, du lịch văn hóa. Đáng chú ý, ngành thiết kế sáng tạo, lần đầu tiên được định vị rõ như một ngành mũi nhọn mang tính xuyên ngành, có khả năng tạo ra giá trị gia tăng trong cả kinh tế số, du lịch, thủ công mỹ nghệ và công nghiệp sản xuất. Đây chính là nhóm ngành mà Đà Nẵng có lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ, đồng thời có khả năng kết nối trực tiếp với các ngành nghề thủ công, nghệ nhân, thiết kế sản phẩm tại các phường thuộc Hội An cũ.
“Trong bối cảnh Đà Nẵng {với không gian, địa giới hành chính} mở rộng sau sáp nhập, cấu trúc này trở thành cách tổ chức đô thị phù hợp nhất, để khai thác toàn diện lợi thế của thành phố. Ở trung tâm Đà Nẵng {với Hải Châu, Sơn Trà, An Thượng, …}, một số ngành như quảng cáo, nội dung số, âm nhạc, lễ hội,… tiếp tục đóng vai trò “động cơ sáng tạo”. 3 phường thuộc Hội An, sau sáp nhập, lại giữ vai trò đối trọng, trở thành phân khu di sản định vị bản sắc mới của Đà Nẵng mở rộng. Không gian phố cổ, nghệ nhân, nghề truyền thống, cảnh quan văn hóa và hệ thống thực hành dân gian tạo nên “lõi văn hóa” mà các đô thị hiện đại thường thiếu. Các khu vực phụ cận như Điện Bàn, với điều kiện phát triển cơ sở hậu cần, studio, trung tâm chế tác và logistic sáng tạo, lại tạo thành vùng sản xuất – dịch vụ sáng tạo”, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương phân tích.
Còn theo Nhà nghiên cứu Hồ Xuân Tịnh (Hội Di sản Văn hóa Đà Nẵng), thành phố Đà Nẵng có bề dày lịch sử – văn hóa hàng ngàn năm, là nơi giao thoa tiếp biến giữa văn minh Chămpa và Đại Việt, trong đó, xét riêng yếu tố Chămpa, hệ thống các di tích Chăm như Khu đền tháp Chăm Mỹ Sơn (trước đây thuộc Duy Xuyên-Quảng Nam) là Trung tâm kiến trúc Ấn Độ Giáo quan trọng nhất của vương quốc Champa, với hơn 70 công trình kiến trúc được xây dựng từ thế kỷ thứ IV đến thế kỷ XIII; hay Phật viện Đồng Dương (trước đây là làng Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng nam cũ) là – Trung tâm kiến trúc Phật giáo quan trọng trong khu vực Đông Nam Á.
Không gian mới của Đà Nẵng {sau sáp nhập}, mở rộng từ vùng hải đảo, đồng bằng ven biển lên vùng rừng núi Nam Trường Sơn. Hệ thống di tích tại đây đa dạng về loại hình, bao gồm di tích kiến trúc, khảo cổ, lịch sử cách mạng, danh lam thắng cảnh…, là nguồn lực quan trọng để phát triển công nghiệp văn hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số hiện nay. Bảo tồn giá trị di sản không chỉ dừng ở việc giữ gìn yếu tố gốc, mà cần gắn với phát huy, khai thác hợp lý trong công nghiệp văn hóa. Sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát huy sẽ giúp di sản trở thành nguồn lực quan trọng, đóng góp vào sự phát triển kinh tế tri thức và tạo dựng bản sắc văn hóa đô thị.
Di sản văn hóa Đà Nẵng là nguồn lực, là tài nguyên cho phát triển kinh tế sáng tạo và xây dựng bản sắc văn hóa đô thị. Phát huy giá trị di sản trong công nghiệp văn hóa đòi hỏi phải có một chiến lược Bảo tồn – Phát huy – Sáng tạo cân bằng. Khi di sản văn hóa thật sự trở thành nguồn lực để phát triển kinh tế, các giá trị văn hóa sẽ được bảo tồn và lan tỏa rộng rãi, bản sắc văn hóa Đà Nẵng được khẳng định bền vững trong dòng chảy toàn cầu…”.
Phát triển công nghiệp văn hóa: Đà Nẵng bắt đầu từ đâu?
Ngày 26/11/2025, thành phố Đà Nẵng đã tổ chức hội thảo tham vấn phát triển các ngành công nghiệp văn hóa thành phố Đà Nẵng đến năm 2030. Gần 200 đại biểu là lãnh đạo các sở, ban, ngành; chuyên gia chính sách; tổ chức quốc tế; nhà khoa học, nhà quản lý; doanh nghiệp, cơ sở đào tạo, chủ các không gian sáng tạo đã tham dự, đóng góp nhiều ý kiến (qua các báo cáo, tham luận khoa học), nhằm hoàn thiện các định hướng và giải pháp triển khai Đề án “Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa thành phố Đà Nẵng đến năm 2030” theo Quyết định 1460/QĐ-UBND ngày 8/5/2025 của UBND thành phố.
Hội thảo có tầm quan trọng , trong bối cảnh Đà Nẵng đang từng bước kiện toàn mô hình đơn vị hành chính mới và yêu cầu đặt ra đối với phát triển văn hóa ngày càng cao, đòi hỏi cách tiếp cận cần đổi mới, phù hợp với thực tiễn. Nhiều tham luận đã đề cập sâu, giới thiệu bài học kinh nghiệm từ các mô hình phát triển công nghiệp văn hóa thành công, đặc biệt là kinh nghiệm xây dựng “thành phố văn hóa – sáng tạo” với mô hình Hàn Quốc (Thành phố Bucheon, gần Seoul, được xem là ví dụ tiêu biểu về sự chuyển đổi thành công từ một đô thị công nghiệp sang một đô thị lấy công nghiệp văn hóa làm trung tâm), hay Sydney (Australiaa) trong so sánh, phân tích làm rõ về tiềm năng và định hướng phát triển các ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn của Đà Nẵng trong giai đoạn mới. Kể cả đề xuất phải tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, nguồn lực, cơ sở hạ tầng sáng tạo.
“Thực tiễn trước sáp nhập cho thấy, dù cả Đà Nẵng và Quảng Nam đều xác định công nghiệp văn hóa là mũi nhọn, nhưng mỗi địa phương đều gặp những giới hạn nhất định về nguồn lực.
Đà Nẵng sở hữu hạ tầng công nghệ, giao thông và kinh nghiệm tổ chức sự kiện quốc tế, song lại đối mặt với thách thức về chiều sâu không gian văn hóa bản địa và sự đa dạng của nguồn nguyên liệu sáng tạo. Trong khi đó, Quảng Nam nắm giữ hệ thống di sản thế giới (Hội An, Mỹ Sơn) và các làng nghề truyền thống đặc sắc, nhưng hạn chế về hạ tầng logistics, công nghệ bảo tồn và năng lực thương mại hóa sản phẩm quy mô lớn.
Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 (của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp) đã tạo ra điều kiện khách quan để tích hợp hai nguồn lực này. Sáp nhập cho phép sử dụng hạ tầng kỹ thuật và mạng lưới kết nối của Đà Nẵng làm đòn bẩy cho tài nguyên văn hóa Quảng Nam, đồng thời sử dụng bản sắc văn hóa Quảng Nam để gia tăng giá trị cho thương hiệu đô thị Đà Nẵng. Hẳn nhiên, việc mở rộng quy mô cũng đặt ra những bài toán phức tạp về quản trị. Thách thức lớn nhất nằm ở việc dung hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển hạ tầng đô thị, giữa duy trì bản sắc truyền thống và thích ứng với công nghệ hiện đại.
Bên cạnh đó, nhiệm vụ hiện thực hóa chỉ tiêu đóng góp 7% GDP theo Chiến lược quốc gia đòi hỏi thành phố sau sáp nhập phải xây dựng được một cơ chế vận hành đồng bộ, tránh sự cơ học trong việc cộng gộp các chỉ số kinh tế đơn thuần” – Ths. Đàm Thị Vân Dung (Viện Nghiên cứu phát triển KTXH Đà Nẵng) phân tích thêm.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đà Nẵng, ông Hà Vỹ chia sẻ: Chúng tôi cho rằng có khá nhiều nội dung, nhiều khía cạnh, nhiều giải pháp liên quan đến công tác phát triển các ngành công nghiệp văn hoá cần được đề cập và làm rõ. Trước hết, phải hoàn thiện khung cơ chế, chính sách và tài chính để thu hút {đa dạng nguồn đầu tư}, đơn cử như đầu tư để đồng bộ hạ tầng văn hóa, đặc biệt là trường quay, nhà hát, bảo tàng, không gian sáng tạo. Kế đến là nguồn lực về con người, nguồn nhân lực sáng tạo phải bảo đảm và được nâng cao chất lượng, thông qua đẩy mạnh đào tạo quốc tế, thu hút lực lượng chuyên gia đã có kinh nghiệm.
Đây là những yếu tố quan trọng để phát triển hệ sinh thái sáng tạo liên ngành, kết nối từ doanh nghiệp – cộng đồng – giáo dục – công nghệ (với chủ đích tăng cường ứng dụng công nghệ số) nhằm phát triển bền vững hình ảnh đô thị văn hóa – sáng tạo Đà Nẵng, dựa trên bản sắc của thành phố (mới). Hội thảo lần này chính là dịp để ngành chức năng và chính quyền thành phố lắng nghe đa chiều, đa góc nhìn ý kiến khoa học, kinh nghiệm quốc tế và các đề xuất thực tiễn, để xây dựng nền kinh tế văn hóa năng động, nhưng bền vững. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo để phát huy nhiều giá trị văn hóa truyền thống, khẳng định vị thế của một đô thị sáng tạo”.
“Có thể thấy một số “điểm nghẽn” hiện nay đối với Đà Nẵng trên hành trình kiến tạo ngành công nghiệp văn hóa. Đó là sự thiếu đồng bộ về thể chế, về cơ chế tài chính; sự yếu kém về hạ tầng thiết chế văn hóa; đặc biệt là sự thiếu hụt về nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên nghiệp trong lĩnh vực văn hóa, sáng tạo”, Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Anh Thi, phân tích.
PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam nhấn mạnh rằng, trong giai đoạn 2025–2030, Đà Nẵng cần bước vào {thời kỳ tập trung} “định hình thể chế và không gian” để chuyển hóa cấu trúc đa trung tâm sáng tạo thành động lực phát triển thực sự. Điều quan trọng không phải là mở rộng thêm ngành hay tăng số lượng hoạt động, mà là kiến tạo các điều kiện vận hành, từ quy hoạch, quản trị sáng tạo đến dữ liệu văn hóa và cơ chế phối hợp nội bộ. Trước hết, thành phố cần hoàn thiện Quy hoạch phân khu văn hóa – sáng tạo trên nền ba trung tâm chức năng đã định hình: trung tâm sáng tạo – sự kiện; phân khu di sản – bản sắc; và không gian sản xuất – dịch vụ sáng tạo.
Quy hoạch này phải được thiết kế như một chỉnh thể thống nhất, đảm bảo sự dịch chuyển tự nhiên giữa di sản, sáng tạo đương đại và sản xuất văn hóa, giống như cách nhiều đô thị sáng tạo trên thế giới đã quy hoạch để bảo tồn mà không “đóng băng” văn hóa, đồng thời khuyến khích sáng tạo mà không phá vỡ bản sắc. giai đoạn 2025–2030 là thời điểm thích hợp để thành phố xây dựng thương hiệu đô thị sáng tạo đa trung tâm, trong đó phân khu Hội An được định vị là “trung tâm bản sắc” của Đà Nẵng. Thương hiệu này không chỉ phản ánh cấu trúc đô thị mới, mà quan trọng hơn, thể hiện một tầm nhìn hiện đại về công nghiệp văn hóa: phát triển dựa trên cả di sản lẫn đổi mới, dựa trên cả bản sắc lẫn công nghệ, dựa trên cả ký ức và tương lai.
Học hỏi từ các điển hình thành công
Với tham luận Định vị và xây dựng hình ảnh địa phương “Sáng – Xanh – Sạch”, với bài học cụ thể từ Lễ hội Văn hóa – Ánh sáng và Âm nhạc Vivid Sydney, Nhóm tác giả (gồm PGS TS. Nguyễn Văn Thăng Long, PGS. TS. Giannina Warren; Nguyễn Trần Thu An – Đại học Quốc tế RMIT Việt Nam) đề xuất : Với bối cảnh hội nhập quốc tế và sự cạnh tranh mạnh mẽ của ngành công nghiệp văn hóa, du lịch, Đà Nẵng nên xác định hướng đầu tư cho một sự kiện trọng điểm có thể kết nối rất nhiều các sự kiện khác nhau nhằm thu hút các nguồn đầu tư, phát triển kinh tế cho Đà Nẵng.
Bằng cách học hỏi những bài học từ Vivid Sydney, Đà Nẵng có thể tổ chức một lễ hội văn hóa xanh quy mô lớn, thu hút khách du lịch, thúc đẩy kinh tế và nâng cao hình ảnh của thành phố trên trường quốc tế. Với việc đã có sẵn thương hiệu Lễ hội pháo hoa quốc tế Đà Nẵng (DIFF) – “Đà Nẵng Sáng – Xanh – Sạch” nếu được thiết kế bài bản theo ba trụ cột Sáng – Xanh – Sạch sẽ có tiềm năng trở thành hạt nhân kết nối các sự kiện quanh năm, góp phần hiện thực hoá mục tiêu xây dựng Đà Nẵng trở thành thành phố môi trường, thông minh, trung tâm du lịch và công nghiệp văn hoá của miền Trung – Tây Nguyên trong giai đoạn tới.
Dựa trên phân tích sâu sắc về mô hình thành công của Lễ hội Vivid Sydney và nhận thấy những lợi thế tương đồng của Đà Nẵng—như địa hình sông – biển, hệ thống kiến trúc biểu tượng, cùng định hướng phát triển thành phố sáng tạo, xanh và thông minh – tài liệu đề xuất nghiên cứu và xây dựng một đề án chiến lược mang tên “Đà Nẵng Sáng – Xanh – Sạch” (Colorful – Clean – Green Đà Nẵng). Mục tiêu của đề án này là định vị hình ảnh thành phố Đà Nẵng, nơi hội tụ ba giá trị cốt lõi: Sáng tạo & Ánh sáng (SÁNG), Bền vững (XANH) và Văn minh (SẠCH).
Trong tham luận “Đề xuất đổi mới cho ngành công nghiệp văn hóa Đà Nẵng, bà Hyunjong Kang – hiện là Trưởng ngành Animation & Webtoon, Khoa Phát thanh – Truyền hình ; Giám đốc Trung tâm Hình ảnh AI, Đại học Yuhan, đồn g thời là Ủy viên Hội đồng Viện Xúc tiến Điện ảnh và Truyện tranh Hàn Quốc, phác thảo ý tưởng rằng, Đà Nẵng có thể biến đoạn bãi biển Mỹ Khê (dài 1 km) thành một tấm Canvas khổng lồ sống động, mang vẻ đẹp kỳ diệu. “Khu nghệ thuật cát thực tế tăng cường”, trình chiếu (dưới dạng 3D) về Thần thoại Việt Nam, hay tạo nên “Tranh cát kỹ thuật số”, tác phẩm của nghệ sỹ được trình chiếu trên màn hình LED lớn đặt ở bãi biển. Có cả vườn điêu khắc tương tác, nơi tái hiện hiện vật của Vương quốc Chămpa. Sóng biển có thể được trình chiếu mapping làm nền cho hoạt hình dân gian Việt Nam (được AI đồng bộ theo thời gian thực). Về đêm, trình chiếu các video ánhsáng (illumination) trên bãi cát biển Mỹ Khê. Đặc biệt, sử dụng {khoảng} 500 máy bay không người lái, tái hiện câu chuyện hợp tác Hàn –Việt (Drone storytelling).
Bà Nguyễn Thị Anh Thi, Phó Chủ tịch UBND thành phố nhìn nhận: Qua các báo cáo tham luận và ý kiến thảo luận, chúng ta có thể thống nhất một số nhận định và kết luận quan trọng: Từ kinh nghiệm của quốc tế và các địa phương khác trong cả nước cho thấy, chìa khóa thành công nằm ở ý chí chính trị mạnh mẽ, thể chế vượt trội và sự đầu tư kiên trì, có trọng điểm. Do đó, để xây dựng thương hiệu “Đà Nẵng – Thành phố văn hoá – sáng tạo”, chúng ta cần một chiến lược bài bản và tầm nhìn dài hạn. Muốn biến tiềm năng thành giá trị kinh tế, thành sản phẩm cụ thể, đòi hỏi phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo.
Đặc biệt, ứng dụng công nghệ số và truyền thông số là yêu cầu bắt buộc để tạo ra những không gian và sản phẩm sáng tạo mới. Song song, chiến lược phát triển công nghiệp văn hoá phải dựa trên việc khai thác và phát huy bản sắc văn hóa địa phương, gắn kết chặt chẽ với phát triển du lịch và dịch vụ. Công nghiệp văn hóa phải tạo ra sự khác biệt, sự độc đáo cho thương hiệu du lịch Đà Nẵng.
Để Đề án “Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa thành phố Đà Nẵng đến năm 2030” đạt được các mục tiêu đề ra, không chỉ phụ thuộc vào tầm nhìn chiến lược mà còn cần có sự chung tay, đồng hành của tất cả các bên liên quan gồm: chính quyền thành phố, các tổ chức văn hóa, doanh nghiệp, cộng đồng sáng tạo và người dân.
Lãnh đạo thành phố đã, đang và sẽ tiếp tục chỉ đạo các cơ quan hữu trách, khẩn trương rà soát, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo môi trường thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp, các nghệ sỹ và cộng đồng sáng tạo.Tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò, vị trí của ngành công nghiệp văn hoá trong bối cảnh phát triển mới của thành phố.
Trần Ngọc