Theo The Astana Times (16/9/2025), trong cuộc phỏng vấn, Tổng Thư ký CICA Kairat Sarybay nhấn mạnh “Hội nghị về tương tác và các biện pháp xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA) có thể trở thành tiếng nói tập thể của toàn lục địa trong bối cảnh châu Á đang chuyển mình từ vị trí ngoại vi thành trung tâm các vấn đề toàn cầu”.
Trước thềm Hội nghị các Lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống (17–18/9) tại Astana, ông Kairat Sarybay nhấn mạnh sứ mệnh đặc biệt của CICA trong việc thúc đẩy an ninh và hợp tác toàn châu Á, đồng thời chia sẻ về những nỗ lực nhằm nâng tầm CICA thành một tổ chức chính thức cùng chiến lược dài hạn định hướng hoạt động trong thập kỷ tới.
Vai trò đặc biệt của CICA trong các vấn đề châu Á
Với nhiều thành viên cũng đồng thời thuộc các tổ chức khu vực hàng đầu như ASEAN, SCO và EAEU, CICA khẳng định vị thế riêng nhờ tính chất bao trùm và nguyên tắc đồng thuận. Thành lập năm 1992 như một diễn đàn thúc đẩy hòa bình và an ninh châu Á, CICA hiện quy tụ 28 quốc gia thành viên và 10 quan sát viên. Ông Kairat Sarybay nhấn mạnh, ngay từ đầu CICA không phải là “câu lạc bộ khép kín” mà là nền tảng đối thoại cởi mở, nơi các quốc gia khác biệt về quy mô, địa lý và định hướng chính trị có thể gặp gỡ trên cơ sở bình đẳng. Nguyên tắc đồng thuận và tham gia tự nguyện đã tạo nên một bầu không khí đặc biệt, cho phép ngay cả những quốc gia không có quan hệ ngoại giao cũng ngồi lại đối thoại.
Ông Sarybay khẳng định, CICA không cạnh tranh mà đóng vai trò bổ sung cho các cơ chế khu vực và tiểu khu vực hiện có, đồng thời thúc đẩy hợp tác với họ. Giá trị cốt lõi của CICA thể hiện ở việc cung cấp một nền tảng bao trùm toàn châu Á, kết nối kinh nghiệm của các tiểu khu vực và củng cố hợp tác lục địa. Theo ông, “gia đình CICA” không chỉ gồm các quốc gia thành viên và quan sát viên, mà còn mở rộng tới nhiều tổ chức quốc tế và khu vực.
Lập kế hoạch mười năm tới
Tổng Thư ký CICA nhấn mạnh, tầm nhìn phát triển của tổ chức cần xuất phát từ việc nhận thức rõ vai trò ngày càng lớn của châu Á trong các vấn đề toàn cầu. “Từ vị trí ngoại vi, khu vực đã trở thành trung tâm của tăng trưởng toàn cầu, nơi hội tụ các nền kinh tế phát triển nhanh, công nghệ tiên tiến và chiếm tỷ trọng lớn dân số thế giới. Châu Á ngày càng định hình mô hình tăng trưởng và đóng góp vào các quy tắc của trật tự quốc tế mới nổi,” ông Sarybay khẳng định.
Ông Sarybay cho rằng trong bối cảnh hiện nay, vai trò của các nền tảng như CICA ngày càng quan trọng khi tạo ra không gian hòa nhập, nơi các quốc gia với hệ thống chính trị, văn hóa và truyền thống khác nhau có thể đối thoại, hướng tới hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung. Ông nhấn mạnh hợp tác còn có thể mở rộng sang các lĩnh vực kết nối, tăng trưởng bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển đổi số.
Đại hội các Nhà lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống
Ông Sarybay nhấn mạnh, ổn định không thể chỉ dựa vào biện pháp chính trị hay quân sự nếu bỏ qua nền tảng đạo đức và văn hóa của xã hội. Đây chính là lý do Đại hội các Nhà lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống có vai trò đặc biệt. “CICA theo đuổi cùng mục tiêu ở cấp độ liên quốc gia, với sứ mệnh xây dựng lòng tin giữa các thành viên như nền tảng cho hòa bình và an ninh châu Á. Tầm nhìn này được cụ thể hóa thông qua Danh mục các Biện pháp Xây dựng Lòng tin – ‘danh mục hợp tác’ – phản ánh chính những ưu tiên do các nước thành viên xác định,” ông nói. Theo ông, CICA và đại hội hoạt động song song: một bên thúc đẩy sự tôn trọng và hiểu biết giữa các quốc gia, bên kia giữa các cộng đồng – cùng hướng tới mục tiêu chung là hòa bình và ổn định.
Các bước tiến tới việc chuyển đổi thành một tổ chức chính thức
Dưới sự chủ trì của Kazakhstan giai đoạn 2020–2024, một trong những thành tựu nổi bật của CICA là quyết định chuyển đổi hội nghị thành một tổ chức chính thức. Quá trình này được khởi động tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ sáu ở Astana (2022) với việc thông qua Tuyên bố Astana về Chuyển đổi CICA, tiếp nối bằng Lộ trình Chuyển đổi (2023) và việc Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev phê duyệt thành lập trụ sở CICA tại Astana. Lễ khánh thành trụ sở ngày 2/7/2025 được ông Kairat Sarybay mô tả là “bước tiến lịch sử, phản ánh vai trò tiên phong của Kazakhstan – quốc gia khởi xướng CICA hơn ba thập kỷ trước và luôn đồng hành trong tiến trình phát triển của tổ chức”. Ông cho biết thêm, Hội đồng Bộ trưởng đã thông qua các phương thức cập nhật để triển khai Biện pháp Xây dựng Lòng tin, trong khi Kazakhstan phê chuẩn sửa đổi Thỏa thuận Quốc gia Chủ nhà, qua đó khẳng định vị thế quốc tế của nhân viên Ban Thư ký phù hợp thông lệ toàn cầu.
Sự chuyển đổi tiếp theo của CICA
Với Hội nghị Bộ trưởng không chính thức năm 2025 và Hội nghị Thượng đỉnh CICA 2026 đang đến gần, tiến trình chuyển đổi của tổ chức sẽ tiếp tục được đưa vào chương trình nghị sự. Tại cuộc họp Hội đồng Bộ trưởng tháng 9 ở New York, các bộ trưởng sẽ rà soát tiến độ xây dựng Hiến chương CICA và thông qua các quyết định mở đường cho việc thành lập cơ quan tư vấn mới, trong đó có Hội nghị Thượng đỉnh Tài chính – diễn đàn thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực tài chính giữa các quốc gia thành viên. Ông Kairat Sarybay nhấn mạnh hội nghị này sẽ khuyến khích đối thoại về tài chính bền vững, đầu tư xuyên biên giới, đổi mới sáng tạo và tăng trưởng xanh, đóng vai trò chất xúc tác cho một châu Á mạnh mẽ, kiên cường và bao trùm hơn. Một bước tiến khác là việc thành lập Hội đồng Phụ nữ CICA, nhằm thúc đẩy đối thoại, phối hợp và chia sẻ kinh nghiệm giữa các nước thành viên về bình đẳng giới. Hội đồng được kỳ vọng sẽ hỗ trợ thực thi các Biện pháp Xây dựng Lòng tin liên quan, đồng thời khuyến khích hợp tác thiết thực nhằm trao quyền cho phụ nữ và phát triển toàn diện trong khu vực.
Hội nghị về Tương tác và Các biện pháp Xây dựng Lòng tin ở châu Á (CICA – Conference on Interaction and Confidence Building Measures in Asia) là một diễn đàn liên chính phủ được các quốc gia châu Á thành lập nhằm tăng cường hợp tác, củng cố an ninh và lòng tin trong khu vực. Năm 2024, Azerbaijan chính thức đảm nhận vai trò Chủ tịch CICA nhiệm kỳ 2024–2026.
Với quá trình chuyển đổi đang được đẩy mạnh và các sáng kiến mới chuẩn bị ra mắt, CICA đang từng bước khẳng định vai trò là một nền tảng đối thoại toàn châu lục. Trong bối cảnh châu Á ngày càng giữ vị trí trung tâm của các vấn đề toàn cầu, sự phát triển thể chế của CICA không chỉ củng cố hợp tác khu vực mà còn góp phần định hình trật tự quốc tế mới theo hướng hòa bình, ổn định và bao trùm.
Đồng Trịnh