Ngày 22/6/2025, Đài Truyền hình NTV (Đức) đăng tải bài viết với tiêu đề gây chú ý: “Iran được phép trả đũa vụ tấn công – Chuyên gia luật quốc tế: ‘Cấm bạo lực không phân biệt chế độ mullah và dân chủ’”. Bài viết dẫn quan điểm của các chuyên gia luật quốc tế, khẳng định rằng quyền tự vệ theo Hiến chương Liên Hợp Quốc không phụ thuộc vào bản chất chế độ chính trị, dù đó là chính quyền thần quyền như Iran hay các nền dân chủ phương Tây. Phân tích này đang thu hút sự quan tâm đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng.
Khi được hỏi liệu Hoa Kỳ có được phép tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran hay không, chuyên gia luật quốc tế Jochen von Bernstorff trả lời bằng một câu trả lời “không”rất rõ ràng. Điều này cũng gây ra hậu quả cho chính sách của Đức. Tuy nhiên, một cuộc phản công của Iran có thể là hợp pháp.
Theo chuyên gia luật quốc tế Jochen von Bernstorff, cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào các cơ sở hạt nhân ở Iran “rõ ràng là bất hợp pháp”. “Tôi thấy ít có cơ hội để biện minh dựa theo luật quốc tế”, giáo sư luật nhà nước, luật quốc tế công, lý thuyết hiến pháp và nhân quyền tại Đại học Tübingen cho biết.
Bản thân người Mỹ hiện tại chưa bị tấn công, vì vậy đây không phải là trường hợp tự vệ cá nhân. Vì lập luận tự vệ là hoàn toàn không có cơ sở trong trường hợp của Israel, nên Hoa Kỳ không thể viện dẫn quyền tự vệ tập thể, theo Bernstorff. “Điều này không trao cho người Mỹ quyền cung cấp hỗ trợ quân sự cho các cuộc tấn công của Israel.”
Nếu Iran bây giờ phản công, họ phải tuân thủ luật nhân đạo quốc tế và luật chiến tranh. Họ không được phép tấn công các mục tiêu dân sự, chuyên gia này, người cũng từng làm việc tại Bộ Ngoại giao Liên bang và Viện Max Planck về Luật công so sánh và Luật quốc tế tại Heidelberg, cho biết. Tuy nhiên, Iran có quyền tự vệ trong khi cuộc tấn công vẫn tiếp diễn hoặc ngay sau đó. “Việc đẩy lùi cuộc tấn công vũ trang là được phép. Nhưng phải tương xứng với hành động xâm lược của Hoa Kỳ.” Các mục tiêu phải có chức năng quân sự thì cuộc tấn công mới được coi là hợp lý.
“Luật pháp quốc tế không phân biệt giữa chế độ mullah và nền dân chủ khi nói đến lệnh cấm sử dụng vũ lực”, von Bernstorff cho biết. Những cân nhắc chính trị, chẳng hạn như lập trường, Cộng hòa Hồi giáo không được sở hữu vũ khí hạt nhân không đóng vai trò gì trong câu hỏi pháp lý quốc tế về việc có nên sử dụng vũ lực chống lại một quốc gia khác hay không. Luật pháp quốc tế không công nhận quyền tự vệ phòng ngừa trước các mối đe dọa có thể xảy ra trong tương lai, chuyên gia giải thích. Ngay cả khi những mối đe dọa này liên quan đến các mối đe dọa trong tương lai do sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Giáo sư không thấy Đức bị lôi kéo vào cuộc xung đột: Vì theo quan điểm của ông, cuộc tấn công của Hoa Kỳ trái với luật pháp quốc tế, nên điều khoản liên minh của NATO sẽ không áp dụng trong trường hợp xảy ra phản công. “Khi đó sẽ không có nghĩa vụ hỗ trợ”. Việc tham gia vào một cuộc tấn công vũ trang thậm chí có thể được phân loại là hỗ trợ và tiếp tay. “Không phải là trường hợp theo điều khoản liên minh chừng nào hành động của Hoa Kỳ không tuân thủ luật pháp quốc tế”.
Những phân tích từ chuyên gia Jochen von Bernstorff một lần nữa cho thấy, luật pháp quốc tế đặt ra những giới hạn rõ ràng đối với việc sử dụng vũ lực, bất kể chủ thể hành động là một nền dân chủ hay một chế độ thần quyền. Trong khi các lập luận mang tính chính trị thường được viện dẫn để biện minh cho hành vi quân sự, luật quốc tế chỉ công nhận quyền tự vệ trong những điều kiện nghiêm ngặt và xác định rõ tính tương xứng, tính cần thiết cũng như mục tiêu quân sự hợp pháp. Việc bỏ qua các chuẩn mực này không chỉ đe dọa đến trật tự pháp lý toàn cầu mà còn làm suy yếu vai trò của luật quốc tế như một công cụ điều hòa quan hệ quốc tế trong bối cảnh xung đột ngày càng phức tạp.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://www.n-tv.de/politik/Voelkerrechtler-Gewaltverbot-unterscheidet-nicht-zwischen-Mullah-Regime-und-Demokratie-article25851084.html