Tối 26/12/2024, UBND tỉnh Đăck Nông tổ chức Lễ đón nhận danh hiệu lần hai Công viên địa chất toàn cầu của UNESCO. Các hoạt động diễn ra đúng kỷ niệm 20 năm Mạng lưới Công viên Địa chất Toàn cầu (2004-2024), với sự mở rộng mạnh mẽ từ 25 thành viên ban đầu lên 213 công viên tại 48 quốc gia và vùng lãnh thổ vào năm 2024.
“Danh hiệu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, là niềm vinh dự, tự hào của chính quyền và người dân Đăk Nông”, ông Hồ Văn Mười, Chủ tịch UBND tỉnh nói trong lễ đón nhận danh hiệu.
Chủ tịch tỉnh khẳng định, phát triển du lịch trên nền tảng phát huy các lợi thế tự nhiên, các giá trị văn hóa – đặc trưng sinh thái bản địa, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông là một trong ba trụ cột của nền kinh tế địa phương. Bên cạnh đó, việc bảo tồn cảnh quan, giá trị địa chất, văn hóa và nâng cao nhận thức cộng đồng đã được triển khai đồng bộ, giúp địa phương ngày càng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ du lịch quốc tế.
Đại diện Sở Văn hóa và Du lịch Đắk Nông nhận danh hiệu Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Đắk Nông từ đại diện UNESCO tại Việt Nam. Ảnh: UBND Đắk Nông
Theo lãnh đạo UBND tỉnh, thời gian tới, địa phương tập trung khoanh vùng bảo tồn và phát huy giá trị di sản; ưu tiên quy hoạch và chuyển đổi mục đích sử dụng đất đáp ứng nhu cầu phát triển du lịch gắn với các di sản. Tỉnh sẽ đẩy mạnh mời gọi đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất phục vụ phát triển du lịch trong khu vực; sớm xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu “Công viên địa chất Đắk Nông – Xứ sở của những Âm điệu”; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực du lịch, nhân sự quản lý của các khu, điểm du lịch, di tích lịch sử…
“Việc tái thẩm định danh hiệu 4 năm một lần, do các chuyên gia UNESCO thực hiện, là thước đo giúp địa phương đảm bảo các tiêu chuẩn quốc tế và định hình chiến lược phát triển phù hợp với bối cảnh toàn cầu”, ông Hồ Văn Mười nói.
Ông Jonathan W. Baker, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, nhấn mạnh sự tái công nhận này không chỉ tôn vinh các giá trị di sản độc đáo mà còn mở ra cơ hội mới để tỉnh thúc đẩy thương hiệu toàn cầu, phát triển kinh tế và hợp tác quốc tế.
Ông Baker khẳng định, Công viên Địa chất toàn cầu UNESCO Đăk Nông là minh chứng điển hình về mối liên kết hài hòa giữa thiên nhiên và con người, đồng thời là biểu tượng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.
UNESCO cam kết tiếp tục đồng hành cùng Đăk Nông để phát huy giá trị của danh hiệu, biến di sản trở thành động lực quan trọng cho phát triển bền vững.
Công viên địa chất Đăk Nông được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 7/2020; trở thành công viên địa chất toàn cầu thứ ba tại Việt Nam sau Công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn tại Hà Giang và Công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng.
Công viên địa chất Đắk Nông rộng 4.760 km2, trải dài trên các huyện Krông Nô, Cư Jút, Đăk Mil, Đăk Song, Đăk G’long và TP Gia Nghĩa; có khoảng 65 điểm di sản địa chất, địa mạo, gồm hệ thống gần 50 hang động với tổng chiều dài hơn 10.000m, các miệng núi lửa, thác nước…
Là một phần của cao nguyên M’Nông, Công viên địa chất Đăk Nông là nơi hội tụ các giá trị tiêu biểu về địa chất địa mạo, khảo cổ, văn hóa và đa dạng sinh học đặc trưng của khu vực. Ngoài ra, công viên còn có hệ thống hang động trong đá bazan, phân bố ở khu vực Đray Sáp-Chư R’Luh, được phát hiện từ năm 2007…
Theo các nhà khoa học, vùng đất này được hình thành từ 140 triệu năm cách ngày nay, từng là một phần của đại dương với các dấu tích được tìm thấy như đá trầm tích, hóa thạch cúc đá và các loại hóa thạch khác. Vận động kiến tạo của lớp vỏ trái đất đã khiến khu vực này được nâng lên và xuất hiện núi lửa. Chính hoạt động phun trào núi lửa đã che phủ đến một nửa diện tích khu vực này bởi các lớp dung nham bazan.
Trong lễ đón nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông lần thứ 2 này còn có không gian trải nghiệm các trạm âm thanh Công viên Địa chất toàn cầu UNESCO Đăk Nông, mang đến cho người tham dự hành trình khám phá di sản bằng giác quan và cảm xúc. Tỉnh cũng tổ chức hội thảo “Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đăk Nông với mục tiêu phát triển bền vững”, với sự tham gia của các chuyên gia trong nước và quốc tế cùng các công ty lữ hành.
Công viên địa chất Đắk Nông rộng 4.760 km2, trải dài trên các huyện Krông Nô, Cư Jút, Đăk Mil, Đăk Song, Đăk G’long và TP Gia Nghĩa; có khoảng 65 điểm di sản địa chất, địa mạo, gồm hệ thống gần 50 hang động với tổng chiều dài hơn 10.000m, các miệng núi lửa, thác nước được UNESCO tái công nhận, giai đoạn 2024-2027. Lần thứ nhất, Công viên địa chất Đăk Nông được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 7/2020; trở thành công viên địa chất toàn cầu thứ ba tại Việt Nam sau Công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn tại Hà Giang và Công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng.
Địa chất, địa mạo
Điểm đặc biệt trong khu vực Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông là hệ thống hang động trong đá bazan, phân bố ở khu vực D’ray Sáp – Chư R’Luh, được phát hiện từ năm 2007. Hệ thống hang động núi lửa này đã được Hiệp Hội Hang động Núi lửa Nhật Bản xác lập kỷ lục Đông Nam Á về cả quy mô, độ dài và tính độc đáo. Trong các hang động còn ẩn chứa nhiều điều bí mật về cơ chế thành tạo, các tổ hợp khoáng vật, đa dạng sinh học và di chỉ khảo cổ…
Trong khu vực công viên địa chất còn có các di sản địa chất kiểu cổ sinh như các hóa thạch cúc đá, các khuôn cây trong đá bazan; có các dãy núi cao phân bậc địa hình, các hồ nước tự nhiên như hồ Ea Snô, hồ Trúc, hồ Tây, các miệng núi lửa như Nâm Blang, Nâm Kar, Băng Mo và hệ thống các thác nước đẹp, hùng vĩ như thác Gia Long, thác Băng Rup, D’ray Sáp.
Khảo cổ
Các phát hiện về di chỉ khảo cổ người tiền sử sinh sống trong khu vực hang động núi lửa của công viên địa chất đã thu hút sự chú ý của rất nhiều nhà nghiên cứu, du khách trong và ngoài nước. Kết quả nghiên cứu bước đầu cùng với việc thu thập các di vật khảo cổ có mật độ khá dày đặc, ghi nhận đây là dấu tích văn hóa của cư dân Hậu kỳ Đá mới và Sơ kỳ Kim khí, có niên đại từ 6.000 đến 3.000 năm cách ngày nay. Các di vật khảo cổ được phát hiện bao gồm đồ đá, đá nguyên liệu và các công cụ đá hình đĩa, rìu ngắn, công cụ mảnh tước, phiến tước, hòn ghè, hòn kê, hòn mài…
Về đồ gốm thì có rất nhiều loại vật dụng, với độ dày, mỏng khác nhau được làm từ đất sét pha cát. Hoa văn trên các mảnh gốm khá sắc nét và đa dạng như chấm gạch, gạch vải, văn thừng… Ngoài ra còn có xương động vật, các mảnh xương ống của động vật và có cả xương người tiền sử.
Văn hóa
Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông còn là khu vực có bề dày văn hóa, lịch sử, với những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể như: không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh tại danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; di tích cấp quốc gia đặc biệt Đường mòn Hồ Chí Minh và 5 di tích cấp quốc gia khác.
Công viên địa chất Đắk Nông còn là nơi giúp du khách trải nghiệm đời sống tinh thần đa dạng, phong phú của phần lớn dân tộc trên địa bàn tỉnh, thể hiện rõ nét qua các tín ngưỡng dân gian, các nghi lễ, lễ hội, ngữ văn dân gian, nghệ thuật diễn xướng, các trò chơi dân gian.
Đa dạng sinh học
Khu Bảo tồn thiên nhiên Nâm Nung, Vườn quốc gia Tà Đùng, rừng đặc dụng – cảnh quan Đray Sáp và một phần phía nam của Vườn quốc gia Yok Đôn (xã Ea Pô, huyện Cư Jút) là những nơi lưu giữa các giá trị đặc trưng về đa dạng sinh học của khu vực Công viên địa chất Đắk Nông.
Hệ thống động thực vật trong Công viên địa chất rất phong phú với nhiều giống, loài quý hiếm, có tên trong sách đỏ Việt Nam và thế giới như: voi, hổ, bò rừng và nhiều loài linh trưởng… Đây là tiềm năng lớn để công viên địa chất phát triển các mô hình du lịch sinh thái, thám hiểm, nghiên cứu về đa dạng sinh học…thu hút các nhà khoa học cũng như du khách trong và ngoài nước đến tham quan, nghiên cứu.
Với việc phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông, tỉnh Đăk Nông đã từng bước thúc đẩy phát triển ngành du lịch – dịch vụ, song song với định hướng phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản. Đặc biệt, với định hướng trở thành “Xứ sở của những âm điệu”, Công viên địa chất Đắk Nông đã thiết kế ba tuyến du lịch mang đậm chất nhạc (Trường ca của Lửa và Nước, Bản giao hưởng của Làn gió mới, Âm thanh từ Trái đất) nhằm kết nối, làm tăng giá trị các điểm di sản và tạo ra nhiều trải nghiệm mới lạ cho du khách trên hành trình khám phá công viên.
Minh Anh