Ngày 30/6/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết của nhà báo Carmen Eckhardt từ Cairo, với tiêu đề “Đoàn kết với Gaza – Chống lại sự đồng lõa trong tội diệt chủng”. Bài viết ghi lại hình ảnh hàng ngàn nhà hoạt động từ khắp nơi trên thế giới tập hợp tại Ai Cập vào giữa tháng 6 để tham gia “Cuộc diễu hành toàn cầu đến Gaza” nhằm thể hiện tinh thần đoàn kết với người dân Palestine. Tuy nhiên, hành động ôn hòa này đã bị chính quyền Ai Cập mạnh tay trấn áp.
Tại một trạm kiểm soát giữa sa mạc đá gần thành phố Ismailia (Ai Cập), khoảng 1.000 người tham gia “Cuộc diễu hành toàn cầu đến Gaza” (GMTG) đã bị cảnh sát và quân đội chặn lại, buộc rời khỏi xe và tịch thu hộ chiếu. Dưới cái nắng gay gắt kéo dài nhiều giờ, các đoàn quốc tế buộc phải tụ tập tại đây trong tình trạng bị bao vây. Trước sự ngăn chặn, các nhà hoạt động quyết định tổ chức một cuộc biểu tình ngồi, kéo dài đến tối.
“Chúng tôi ngồi trên bãi cỏ, nắm tay nhau, hô vang khẩu hiệu đoàn kết với Palestine,” nhà hoạt động Maral kể lại. Nhưng khi đêm xuống, đèn bị tắt, không gian rơi vào im lặng nặng nề trước khi xuất hiện những người đàn ông trong trang phục giống dân du mục trà trộn vào đám đông, dùng roi, nắm đấm và chai lọ tấn công, giải tán những người biểu tình.
Nhà hoạt động Dylan đến từ xứ Wales nghẹn ngào cầu xin lực lượng an ninh cho phép đoàn xe tiếp tục tiến về Rafah: “Tôi từng là bác sĩ ở Gaza. Tôi đã chứng kiến phụ nữ mang thai bị bắn, trẻ em chết đói trong vòng tay mẹ vì không có sữa. Nhân danh Allah, xin hãy để chúng tôi đi.” Nhưng lời cầu xin ấy đã rơi vào im lặng.
Giữa lúc cuộc diệt chủng đang diễn ra tại Gaza, nhiều công đoàn, nhóm đoàn kết và tổ chức nhân quyền quốc tế đã phát động “Cuộc diễu hành toàn cầu đến Gaza” (GMTG). Hơn 50 phái đoàn đến từ các quốc gia như Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Phi, Brazil, Canada, Đức, Tunisia và Pháp lên kế hoạch xuất phát từ Cairo vào ngày 13/6, di chuyển 320 km đến Al-Arish (ven Địa Trung Hải), sau đó tiếp tục đi bộ khoảng 50 km đến cửa khẩu Rafah tại Dải Gaza. Dự kiến họ sẽ đến nơi vào ngày 15/6.
Cuộc diễu hành là hành động phản đối ôn hòa, thể hiện phản ứng dân sự toàn cầu trước tình trạng bất công và nhằm thu hút sự chú ý đến cuộc diệt chủng đang diễn ra tại Gaza. Các nhà tổ chức kêu gọi mở hành lang nhân đạo khẩn cấp để đưa thực phẩm, nước uống và thuốc men vào khu vực. Dù đã nộp yêu cầu cấp phép di chuyển qua bán đảo Sinai, chính quyền Ai Cập không đưa ra quyết định rõ ràng, cũng không cấp, cũng không từ chối.
Bị đàn áp ngay từ đầu
Ngay tại sân bay quốc tế Cairo, dấu hiệu đầu tiên của sự đàn áp đã lộ rõ. Một số nhà hoạt động tham gia “Cuộc diễu hành toàn cầu đến Gaza” bị bắt giữ, thẩm vấn và trục xuất ngay sau khi đến nơi. Maral, thành viên của phái đoàn Đức, vượt qua được cửa kiểm soát hộ chiếu nhưng sau đó bị mắc kẹt dưới cái nắng thiêu đốt bên ngoài tòa nhà sân bay, khi lực lượng an ninh bắt đầu siết chặt kiểm soát.
Các cảnh báo nhanh chóng được lan truyền qua tin nhắn: cảnh sát mặc thường phục tiến hành lục soát tại các khách sạn, tịch thu hộ chiếu và kiểm tra kỹ điện thoại di động. “Tôi không thể vào khách sạn đã đặt trước vì nơi đó vừa bị đột kích,” Maral kể. Cô và một nhóm phụ nữ tìm được chỗ trú tại một nhà trọ tồi tàn ở trung tâm thành phố. Tại đây, một người đàn ông mặc thường phục, không xuất trình giấy tờ yêu cầu kiểm tra điện thoại. “Bạn tôi và tôi không giao điện thoại, đã tắt máy và giả vờ không hiểu gì. Cuối cùng ông ta bỏ đi.”
Sáng hôm sau, họ trốn trong một căn hộ thuê riêng ở vùng ngoại ô Cairo trước khi bí mật lên đường. Trong khi đó, những người tổ chức thông báo sẽ nhóm họp tại một khu cắm trại ở Ismailia, thành phố bên bờ kênh đào Suez, điểm tập kết để tiến gần hơn đến cửa khẩu Rafah.
Dù bị theo dõi và đàn áp, khoảng 2.000 trong số 4.000 nhà hoạt động đã tìm cách rời Cairo bằng taxi hoặc ứng dụng gọi xe, trong đó có Maral. Tuy nhiên, một nửa trong số này bị chặn lại trên đường, cho thấy mức độ kiểm soát gắt gao từ phía chính quyền Ai Cập.
Trước ngày “Cuộc diễu hành toàn cầu đến Gaza” chính thức khởi hành, chính quyền Ai Cập đã phát động một chiến dịch tuyên truyền nhằm hạ thấp uy tín của ban tổ chức. Các phương tiện truyền thông nhà nước cáo buộc họ là công cụ của tổ chức Anh em Hồi giáo, lực lượng chính trị bị liệt vào danh sách khủng bố tại Ai Cập và là kẻ thù lâu đời của quân đội. Làn sóng công kích này dường như tiếp thêm quyền lực cho lực lượng an ninh.
Sau khi cuộc tụ tập của các nhà hoạt động bị giải tán bằng vũ lực, Maral cùng nhiều người khác bị ép lên xe buýt và buộc phải quay trở lại Cairo. Bầu không khí đàn áp rõ rệt: ngay cả những cuộc gặp mặt riêng tư cũng không thể diễn ra dưới sự giám sát nghiêm ngặt của cảnh sát Ai Cập.
Maral may mắn không bị trục xuất. “Tôi đã trốn thoát khi xe đưa những người bị bắt trở lại Cairo. Tôi ẩn mình trong những bụi cây cho đến khi một người bạn hoạt động tìm thấy tôi và đưa tôi đến một căn hộ an toàn,” cô kể lại.
Trong một tuyên bố chính thức, Bộ Ngoại giao Ai Cập cho biết các biện pháp kiểm soát và hạn chế gần đây được thực hiện nhằm “đảm bảo an toàn” cho các phái đoàn quốc tế, trong bối cảnh tình hình tại khu vực biên giới trở nên đặc biệt nhạy cảm kể từ khi khủng hoảng tại Dải Gaza bùng phát. Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, cách chính quyền Ai Cập mạnh tay đàn áp các hành động đoàn kết với người Palestine đã làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của Cairo trong việc phối hợp với Israel và Hoa Kỳ để kiềm chế làn sóng ủng hộ rộng rãi đối với Gaza.
“Ai Cập là một quốc gia chư hầu của Hoa Kỳ và vì thế cũng là của Israel,” nhà xã hội học Eman Abdelhadi từ Đại học Chicago nhận định trong một cuộc phỏng vấn với tờ Junge Welt. “Những gì họ đang làm hoàn toàn phù hợp với vai trò đó.”
Trong khi các cuộc đột kích của lực lượng an ninh tiếp tục gia tăng tại Cairo, nhân viên các đại sứ quán châu Âu đã có mặt tại Sân bay quốc tế Cairo để hỗ trợ công dân của họ trước nguy cơ bị trục xuất hàng loạt. Tuy nhiên, phái bộ ngoại giao Đức không hành động theo cách tương tự. Thay vào đó, công dân Đức nhận được khuyến cáo rời khỏi Ai Cập ngay lập tức qua đường dây nóng của đại sứ quán.
Cuộc đàn áp khắc nghiệt của chính quyền Ai Cập đối với các đoàn ủng hộ Palestine diễn ra ngay sau cảnh báo của Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Israel Katz, rằng các lực lượng Israel sẽ hành động đơn phương nếu Ai Cập không ngăn chặn các đoàn xe. Dưới thời Tổng thống Abdel Fattah Al-Sisi, Ai Cập đã tăng cường hợp tác an ninh với Israel tại Bán đảo Sinai trong khuôn khổ “chống khủng bố”, đồng thời trở thành một trong những khách hàng lớn tiêu thụ khí đốt tự nhiên của Israel.
Việc phong tỏa Dải Gaza là một phần then chốt trong mối quan hệ này. Ai Cập kiểm soát một phần cửa khẩu Rafah – lối vào viện trợ chính yếu cho người Palestine – và được cho là đóng vai trò tích cực trong việc hạn chế dòng tiếp tế. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền từng cáo buộc Cairo đã góp phần duy trì lệnh phong tỏa do Israel áp đặt.
Động cơ của Ai Cập, theo các nhà phân tích, là sự tính toán mang tính chiến lược. Trong bối cảnh nền kinh tế bị bóp nghẹt bởi các biện pháp khắc khổ theo yêu cầu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, chính quyền Al-Sisi phụ thuộc nặng nề vào viện trợ quân sự trị giá khoảng 1,3 tỷ USD mỗi năm từ Hoa Kỳ. Khoản viện trợ này được xem là nguồn sống giúp duy trì sức mạnh của quân đội, trụ cột chính của chế độ. Việc đàn áp được tiến hành không chỉ để ngăn chặn các cuộc biểu tình tiềm tàng, mà còn để dập tắt bất kỳ biểu hiện cảm thông nào với người Palestine nếu không được sự chấp thuận của nhà nước.
Bất chấp sự đàn áp
Tuy nhiên, không phải mọi cuộc trục xuất do chính quyền Ai Cập tiến hành đều diễn ra suôn sẻ như kế hoạch. Jean Philippe, thành viên của phái đoàn Pháp, kể lại một trải nghiệm rùng rợn: “Mười người đàn ông cao lớn mặc thường phục bất ngờ xông lên sân thượng khách sạn của chúng tôi. Họ yêu cầu chúng tôi đi theo họ ‘vì sự an toàn của chính chúng tôi’. Chúng tôi đã từ chối.” Sau đó, nhóm bị cưỡng ép kéo xuống từ tầng bảy của tòa nhà trong tâm trạng hoảng loạn.
“Trên đường phố, chúng tôi hét lên: ‘Chúng tôi là công dân Pháp! Chúng tôi không biết những người này! Làm ơn gọi đại sứ quán Pháp!’”, Jean Philippe nhớ lại. Dù vậy, họ bị buộc im lặng và bị ép lên một xe buýt dành cho tù nhân.
Tại sân bay, nhóm bị áp giải ra đường băng để lên một chuyến bay không rõ điểm đến. “Chúng tôi hỏi sẽ đi đâu, họ nói: ‘Đến Rome’. Nhưng chúng tôi không muốn bay đến Rome,” ông kể. Nhóm từ chối xuống xe buýt, và khi bị ép buộc, họ nằm xuống đường băng để phản đối.
Sự việc nhanh chóng thu hút sự chú ý của những người xung quanh. “Chúng tôi yêu cầu được liên hệ với đại sứ quán Pháp. Họ bắt đầu khiêng từng người chúng tôi lên máy bay. Một số hành khách khác đã quay lại toàn bộ sự việc,” Jean Philippe nói. “Cuối cùng, sau cuộc đàm phán có cả sự hiện diện của phi công, họ đồng ý cho chúng tôi bay đến Paris.”
Bất chấp sự đàn áp, hình ảnh các nhà hoạt động bị kéo ra khỏi khách sạn, bị bắt giữ hoặc cưỡng ép lên máy bay trong các cuộc biểu tình tại Ai Cập đang lan truyền rộng rãi trên toàn thế giới. Những tài liệu này đã góp phần phơi bày vai trò của Cairo, đồng thời làm rõ mức độ đồng lõa của chính quyền Ai Cập trong cuộc phong tỏa và chiến dịch quân sự bị cáo buộc là hành vi diệt chủng đang diễn ra tại Gaza.
“Mặc dù cuộc diễu hành không đạt được mục tiêu ban đầu, 4.000 người từ 50 quốc gia đã cùng nhau tự trao quyền và phát động một sáng kiến tập thể đầy sức mạnh,” Maral, một trong những nhà hoạt động tham gia, chia sẻ. Cô nhấn mạnh tinh thần đoàn kết quốc tế đã hình thành rõ nét “chống lại sự đồng lõa toàn cầu trong cuộc diệt chủng ở Gaza.”
Các cuộc biểu tình dự kiến sẽ tiếp tục. Trong khi đó, một số tổ chức tại Malaysia đang lên kế hoạch cho một sáng kiến mới mang tên “Đội tàu một nghìn tàu” nhằm phá vỡ lệnh phong tỏa Dải Gaza do Israel áp đặt, đánh dấu bước phát triển tiếp theo của làn sóng phản kháng toàn cầu.
Cuộc đàn áp mà chính quyền Ai Cập tiến hành không chỉ nhằm vào một cuộc diễu hành, mà còn là nỗ lực bóp nghẹt tiếng nói của lương tri toàn cầu đang lên tiếng vì người dân Gaza. Dù bị ngăn chặn, phân tán và trục xuất, các nhà hoạt động đã làm nên điều mà bạo lực không thể dập tắt: sự kết nối của hàng nghìn con người vượt qua biên giới quốc gia, ngôn ngữ và tôn giáo, để khẳng định rằng tinh thần đoàn kết không thể bị phong tỏa. Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến một cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa có hồi kết tại Gaza, những hành động như “Cuộc diễu hành toàn cầu” không chỉ là biểu hiện của sự phản kháng, mà còn là lời nhắc nhở rõ ràng rằng: sự im lặng cũng là một hình thức đồng lõa.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/502947.solidarit%C3%A4t-mit-gaza-gegen-die-komplizenschaft-beim-v%C3%B6lkermord.html