Theo Reuters ngày 14/8/2025, Gao Xiaoyu, nhà sáng lập một công ty tư vấn đất công nghiệp tại Jakarta cho biết, gần đây ông liên tục nhận được nhiều cuộc gọi từ các doanh nghiệp Trung Quốc muốn mở rộng hoặc đặt cơ sở tại Indonesia, trong bối cảnh họ tìm cách giảm thiểu tác động từ mức thuế nhập khẩu cao của Mỹ.
Mức thuế quan 19% của Hoa Kỳ áp dụng đối với hàng hóa từ Indonesia tương đương với Malaysia, Philippines và Thái Lan, và chỉ thấp hơn đôi chút so với mức 20% của Việt Nam. Trong khi đó, hàng hóa Trung Quốc đang chịu mức thuế hơn 30%.
Tuy nhiên, Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á và là quốc gia đông dân thứ tư thế giới sở hữu lợi thế vượt trội so với các nước láng giềng nhờ tiềm năng thị trường tiêu dùng khổng lồ. “Dạo này chúng tôi khá bận rộn, họp từ sáng đến tối,” Gao chia sẻ. Ông thành lập công ty PT Yard Zeal Indonesia vào năm 2021 với chỉ bốn nhân viên, nhưng hiện lực lượng đã vượt 40 người.
Các khu công nghiệp cũng rất bận rộn.
Nền kinh tế Indonesia tăng trưởng 5,12% trong quý II, vượt dự báo và ghi nhận tốc độ nhanh nhất trong hai năm, theo số liệu chính phủ công bố tuần trước. “Nếu có thể xây dựng hiện diện kinh doanh vững chắc tại Indonesia, bạn gần như đã chiếm được một nửa thị trường Đông Nam Á,” Zhang Chao, nhà sản xuất Trung Quốc bán đèn pha xe máy tại thị trường xe máy lớn thứ ba thế giới, nhận định.
Việt Nam và Thái Lan từng nằm trong nhóm hưởng lợi lớn từ làn sóng đầu tiên các công ty Trung Quốc đa dạng hóa đầu tư ra nước ngoài. Tuy nhiên, giữa những bất ổn thương mại mới nhất với Hoa Kỳ, các quốc gia láng giềng khác, bao gồm Indonesia cũng đang nổi lên như điểm đến hấp dẫn.
“Luôn có sự tương hỗ… khi các tập đoàn Trung Quốc tự tin dễ dàng thành lập cơ sở kinh doanh tại Indonesia,” Mira Arifin, Giám đốc Ngân hàng Bank of America tại Indonesia, nhận xét. “Quốc gia này có nguồn nhân lực dồi dào, dân số trẻ và năng động, tạo điều kiện cho nhà đầu tư nước ngoài nhanh chóng mở rộng quy mô.”
Tổng thống Prabowo Subianto duy trì lập trường ủng hộ quan hệ với Bắc Kinh, từng thăm Trung Quốc vào tháng 11 để hội đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình và đón Thủ tướng Lý Cường tới Jakarta vào tháng 5.
Dòng vốn từ Trung Quốc và Hồng Kông vào Indonesia tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước, đạt 8,2 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025. Tổng vốn FDI của Indonesia tăng 2,58% lên 432,6 nghìn tỷ rupiah (26,56 tỷ USD), và chính phủ dự báo dòng vốn sẽ tiếp tục tăng trong nửa cuối năm.
Thị trường tiêu dùng khổng lồ
Tuy vậy, Indonesia vẫn đối mặt với nhiều thách thức: rào cản pháp lý, thủ tục hành chính rườm rà, hạn chế sở hữu, hạ tầng chưa đồng bộ và thiếu chuỗi cung ứng công nghiệp hoàn chỉnh, yếu tố từng giúp Trung Quốc trở thành “công xưởng của thế giới” suốt nhiều thập kỷ.
Một số nhà đầu tư nước ngoài cũng lo ngại về lập trường tài khóa thận trọng của Tổng thống dân túy Prabowo, khi ông kiên trì thực hiện các cam kết tranh cử, bao gồm chương trình cung cấp bữa ăn miễn phí cho học sinh và phụ nữ mang thai.
Sau khi chạm mức thấp nhất so với đồng USD kể từ tháng 6/1998 hồi tháng 3, đồng rupiah đã ổn định trở lại. Thị trường chứng khoán hiện giao dịch thấp hơn khoảng 1% so với cuối năm ngoái.
Tại khu công nghiệp Subang Smartpolitan rộng hơn 2.700 ha ở Tây Java, làn sóng quan tâm từ các doanh nghiệp Trung Quốc đang bùng nổ. “Điện thoại, email và WeChat của chúng tôi ngay lập tức dồn dập tin nhắn từ khách hàng mới, các đại lý tìm cách giới thiệu đối tác,” Abednego Purnomo, Phó chủ tịch phụ trách bán hàng, tiếp thị và quan hệ khách thuê của Suryacipta Swadaya, đơn vị vận hành khu công nghiệp cho biết. Trùng hợp thay, tất cả họ đều đến từ Trung Quốc.
Từ các nhà sản xuất đồ chơi, dệt may đến xe điện, nhiều doanh nghiệp đang ráo riết tìm địa điểm đặt cơ sở, đặc biệt ở Tây Java, tỉnh đông dân nhất Indonesia, nơi có cảng biển nước sâu Patimban.
Theo Gao từ công ty tư vấn đất công nghiệp, nhu cầu mạnh mẽ từ Trung Quốc đã đẩy giá bất động sản công nghiệp và kho bãi trong quý I/2025 tăng 15–25% so với cùng kỳ, mức tăng nhanh nhất trong 20 năm.
Rivan Munansa, Giám đốc dịch vụ công nghiệp và hậu cần tại Colliers International Indonesia, cho biết các công ty Trung Quốc “gần như mỗi ngày” đều tìm kiếm đất công nghiệp trước khi thỏa thuận thuế quan được ký kết. “Họ muốn cơ hội ngay lập tức, đất và một tòa nhà tạm thời có thể sử dụng ngay, giống như một chương trình cấp tốc,” ông nói.
Nhu cầu bị dồn nén thể hiện rõ ở các giao dịch cụ thể. Ông Zhang cho biết đã thuê một tòa nhà văn phòng bốn tầng mới ở Jakarta vào tháng 5 với giá 100.000 nhân dân tệ/năm (13.936 USD), tăng 43% so với năm ngoái. “Mức 19% thấp hơn tôi mong đợi, tôi nghĩ sẽ là 30%,” ông nói, ám chỉ thỏa thuận thuế quan. “Ở Trung Quốc, biên lợi nhuận ròng chỉ khoảng 3%, nhưng ở Indonesia, đạt 20–30% là tương đối dễ.”
Bên cạnh lợi thế chi phí và chuỗi cung ứng, Indonesia còn sở hữu một thị trường tiêu dùng khổng lồ. Chi tiêu hộ gia đình chiếm hơn một nửa GDP, đã tăng 4,97% so với cùng kỳ trong quý II, phần nhờ các kỳ nghỉ lễ. “Ngoài đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Indonesia mang đến điều ít quốc gia trong khu vực có: một thị trường nội địa khổng lồ,” Marco Foster, Giám đốc khu vực ASEAN tại Dezan Shira & Associates, nhận định.
Làn sóng đầu tư của Trung Quốc vào Indonesia cho thấy sự dịch chuyển chiến lược trong bản đồ sản xuất và chuỗi cung ứng toàn cầu, khi các doanh nghiệp tìm cách thích ứng với căng thẳng thương mại và mức thuế cao từ Hoa Kỳ. Dù còn đối mặt với thách thức về hạ tầng, thủ tục hành chính và môi trường pháp lý, Indonesia vẫn nổi lên như điểm đến hấp dẫn nhờ tăng trưởng kinh tế ổn định, lực lượng lao động trẻ và thị trường tiêu dùng rộng lớn. Nếu tận dụng tốt những lợi thế này, quốc gia vạn đảo có thể củng cố vị thế như một trung tâm sản xuất và đầu tư hàng đầu của Đông Nam Á trong thập kỷ tới.
Minh Anh