Chiều 27/10/2025, tại Kuala Lumpur, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo các nước ASEAN và các đối tác gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nga, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand đã tham dự Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 20 tại Kuala Lumpur. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh EAS kỷ niệm 20 năm thành lập, đánh dấu hai thập kỷ phát triển của diễn đàn đối thoại hàng đầu khu vực về chiến lược, chính trị, an ninh và kinh tế.
Tại Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 20, các nhà lãnh đạo đánh giá cao vai trò quan trọng và tiềm năng hợp tác to lớn của diễn đàn với 18 thành viên, đại diện hơn một nửa dân số thế giới và khoảng 60% GDP toàn cầu. Năm 2024, kim ngạch thương mại hàng hóa giữa ASEAN và các đối tác EAS đạt khoảng 1,9 nghìn tỷ USD, trong khi dòng vốn FDI gần 93 tỷ USD, phản ánh triển vọng hợp tác kinh tế sâu rộng trong khu vực.
Các nhà lãnh đạo ghi nhận tiến triển tích cực trong triển khai Kế hoạch hành động EAS giai đoạn 2024–2028, đồng thời nhất trí tăng cường hợp tác thực chất trong các lĩnh vực then chốt thúc đẩy tăng trưởng khu vực như đổi mới sáng tạo, kinh tế số, kết nối hạ tầng, chuyển đổi năng lượng, phát triển xanh, giáo dục, y tế và nâng cao năng lực ứng phó thiên tai, phù hợp với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.
Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng và môi trường khu vực – toàn cầu biến động mạnh, các nhà lãnh đạo nhấn mạnh EAS cần tiếp tục phát huy vai trò là cơ chế hợp tác mở, bao trùm, minh bạch và dựa trên luật lệ quốc tế, với ASEAN giữ vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy đối thoại, hợp tác và định hình trật tự khu vực vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung.
Các nhà lãnh đạo đồng thời tái khẳng định tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc; nhấn mạnh việc giải quyết bất đồng bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; tăng cường đối thoại và phối hợp nhằm ngăn ngừa xung đột, giảm thiểu rủi ro tính toán sai lầm, và duy trì môi trường khu vực hòa bình, ổn định.
Trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực, các nhà lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, coi đây là lợi ích chung của khu vực và cộng đồng quốc tế. Các bên kêu gọi kiềm chế, tránh các hành động làm phức tạp tình hình, đồng thời giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).
Hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), đồng thời sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) mang tính hiệu lực, thực chất và phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982.
Về bán đảo Triều Tiên, các nhà lãnh đạo khẳng định ủng hộ đối thoại nhằm hướng tới hòa bình lâu dài, kêu gọi các bên kiềm chế, tránh làm gia tăng căng thẳng và thúc đẩy nỗ lực ngoại giao phù hợp với các nghị quyết của Liên Hợp Quốc.
Đối với tình hình Myanmar, các nhà lãnh đạo tái khẳng định Myanmar là một phần của Cộng đồng ASEAN, kêu gọi chấm dứt bạo lực, thúc đẩy đối thoại toàn diện, tạo điều kiện thuận lợi cho cứu trợ nhân đạo và tiếp tục triển khai hiệu quả Đồng thuận 5 điểm của ASEAN.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: Hội nghị Cấp cao Đông Á cần đi đầu trong bảo vệ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, chủ nghĩa đa phương
Phát biểu tại Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 20, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh thế giới đang bước vào giai đoạn nhiều biến động và thách thức toàn cầu, đòi hỏi các quốc gia tăng cường đoàn kết, củng cố liên kết và thúc đẩy hợp tác đa phương nhằm duy trì môi trường hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn cho phát triển bền vững, bao trùm. Thủ tướng kêu gọi các nước gia tăng tương đồng, thu hẹp khác biệt, tránh các hành động đơn phương có thể gây đối đầu, đứt gãy chuỗi cung ứng và cản trở thương mại, đầu tư.
Đánh giá cao vai trò của EAS, Thủ tướng đề nghị diễn đàn cần đi đầu trong bảo vệ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy trật tự khu vực mở, bao trùm, minh bạch, dựa trên luật lệ, với ASEAN giữ vai trò trung tâm. Đồng thời, EAS cần tiên phong trong hợp tác thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.
Trên tinh thần đối thoại và hợp tác, Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ ba quan điểm và đề xuất nhằm duy trì hòa bình, ổn định và thúc đẩy hợp tác khu vực:
Thứ nhất, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông là yêu cầu cấp thiết và là nền tảng cho hợp tác, thịnh vượng chung. Thủ tướng đề nghị các bên tôn trọng luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), kiềm chế, không làm phức tạp tình hình, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, đồng thời phối hợp thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử (COC) mang tính thực chất và hiệu quả.
Thứ hai, Việt Nam ủng hộ và sẵn sàng đóng góp vào tiến trình hòa bình, ổn định bền vững trên Bán đảo Triều Tiên; kêu gọi các bên sớm nối lại đối thoại, kiềm chế, tránh leo thang căng thẳng và nghiêm túc thực hiện các nghị quyết liên quan của Liên Hợp Quốc.
Thứ ba, liên quan tình hình Myanmar, Thủ tướng kêu gọi chấm dứt bạo lực, thúc đẩy đối thoại toàn diện và tạo điều kiện thuận lợi cho cứu trợ nhân đạo, qua đó thúc đẩy tiến trình hòa giải và tổ chức bầu cử tự do, công bằng, bao trùm, an toàn. Thủ tướng cũng đề nghị các đối tác tiếp tục ủng hộ và đồng hành cùng ASEAN trong tiến trình này.
Kết thúc Hội nghị, các nhà lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố Kuala Lumpur kỷ niệm 20 năm thành lập EAS và Tuyên bố EAS về Thúc đẩy địa phương hóa trong hành động dự báo, ứng phó thiên tai. Hai văn kiện này không chỉ thể hiện cam kết chung của các nước trong việc tăng cường hợp tác chiến lược, củng cố khả năng thích ứng và ứng phó với các thách thức toàn cầu, mà còn đánh dấu bước phát triển mới của EAS trên chặng đường hai thập kỷ hình thành và trưởng thành.
Kết quả Hội nghị đã củng cố vai trò của EAS như một diễn đàn đối thoại và hợp tác hàng đầu ở khu vực, nơi các quốc gia cùng xây dựng lòng tin, thúc đẩy hiểu biết và hành động tập thể vì hòa bình, ổn định, phát triển bền vững và thịnh vượng chung của khu vực châu Á – Thái Bình Dương và thế giới.
Minh Châu