Đêm 22/12/2022, cơn bão Elliott mạnh lên thành “bom lốc xoáy” mang theo gió lớn và bão tuyết, khiến hơn 1,5 triệu gia đình và doanh nghiệp Mỹ không có điện và làm gián đoạn hàng nghìn chuyến bay. Theo Ryan Maue, chuyên gia về bão tại Viện nghiên cứu Môi trường Khí quyển Mỹ, sự vận động của các luồng không khí tại tầng bình lưu và cao hơn khiến khí lạnh từ Bắc Cực bị đẩy xuống phía Nam, tới Canada và Mỹ.
Dòng khí khô, lạnh từ Bắc Cực trôi xuống phía Nam vào khu vực ấm và ẩm hơn, sự tương tác giữa hai khối không khí này tạo ra hình thái thời tiết cực đoan tạo ra “bom lốc xoáy”, một loại bão mạnh lên rất nhanh, có áp suất khí quyển giảm đột ngột trong vòng 24 giờ gây ra tình trạng giá rét cực đoan, bão tuyết và gió giật mạnh tại Bắc Mỹ. Trận bão tuyết đang hoành hành tại Mỹ và Canada tạo ra những đợt gió rét tới -50 độ C đe dọa tính mạng con người, khiến những ngày nghỉ lễ của người dân Mỹ và Canada bị bao phủ trong trận bão tuyết tồi tệ, hàng triệu người phải sống trong giá rét mà không có điện.
Cơn bão, ước tính bao phủ diện tích hơn 3.200 km, gây ra tuyết dày và khiến nhiệt độ giảm mạnh, làm mất điện từ Texas đến Maine. Giới chức đã ra lệnh cấm ôtô lưu thông sau khi quan dự báo thời tiết Mỹ cảnh báo về “những tác động có thể làm tê liệt khắp các khu vực miền Trung và miền Đông” của đất nước.
Theo chuyên gia dự báo thời tiết Bob Oravec của Cơ quan Thời tiết Quốc gia (NWS) cho biết khoảng 200 triệu người ở 48 bang đang được cảnh báo thời tiết khắc nghiệt.
Một cố vấn khác cảnh báo rằng không khí lạnh cực mạnh sẽ nhấn chìm miền Đông đất nước vào tối 24/12, “với đợt giá lạnh nguy hiểm lan rộng dự kiến tiếp tục diễn ra trên phần lớn 2/3 miền Đông nước Mỹ vào kỳ nghỉ cuối tuần”.
Ở Ohio, Xa lộ Liên tiểu bang 75 ghi nhận “sự cố thương vong hàng loạt” sau khi hơn 100 phương tiện đâm nối đuôi nhau trong điều kiện thời tiết xấu.
Các quan chức New Jersey cảnh báo người dân không nên ra đường khi nhiệt độ giảm mạnh. Các phương tiện thương mại và môtô được yêu cầu tránh xa một số con đường và đường cao tốc chính.
Tại Portland, Oregon, Thị trưởng Ted Wheeler tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Trong khi đó, ở Long Island, New York, các cảnh báo thời tiết liên tục được phát trước kỳ nghỉ lễ .
Tại Tennessee, các cơ quan quản lý điện yêu cầu khách hàng giảm mức sử dụng điện “càng nhiều càng tốt” sau khi điện áp giảm mạnh cục bộ và mất điện liên tục được ghi nhận.
Sở cảnh sát ở Memphis, Tennessee, cho biết một người đàn ông đã chết trên đại lộ Union hôm 23/12 vì lạnh. Cho tới nay, 28 trường hợp tử vong liên quan tới trận bão tuyết này đã được ghi nhận tại Mỹ.
John Moore, người phát ngôn Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ, cho biết các điều kiện môi trường tạo nên trận “bom lốc xoáy” tồn tại ở khu vực Ngũ Hồ, nằm tại biên giới Mỹ và Canada. Đây là nơi không khí khô lạnh từ Bắc Cực tiếp xúc với không khí nóng ẩm từ mặt nước.
Các khu vực dân cư chủ yếu của Canada, trải dài từ phía Tây Canada tới Ontario, Quebec nằm trọn trong vùng ảnh hưởng của trận bão tuyết hiện nay, theo Global News.Hàng trăm nghìn hộ gia đình rơi vào tình trạng mất điện do thời tiết cực đoan. Nhà chức trách cho biết tình trạng mất điện sẽ không sớm được khắc phục. “Các đội kỹ thuật chưa thể ra bên ngoài do điều kiện bão tuyết. Người dân không nên mong sẽ sớm có điện”, Anthony Farnell, chuyên gia cơ quan khí tượng Canada, cho biết.
Tại Mỹ, nhiệt độ đã giảm mạnh trên phần lớn đất nước. Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ, nhiệt độ có thể giảm khoảng 11 độ C chỉ trong vài giờ tại những nơi bão tuyết đi qua. Những trận gió lạnh có nhiệt độ dưới 0, đủ để khiến mọi vật đóng băng trong vòng vài phút. Tại khu vực Trung Tây, nhiệt độ trong các cơn gió rét có thể xuống tới -57 độ C. Người dân ở vùng Trung Tây và Ngũ Hồ được cảnh báo về các điều kiện bão tuyết cực đoan, gió lớn. Toàn bộ khu vực phía đông dãy Rockey, tức 2/3 diện tích nước Mỹ, sẽ phải đối mặt tình trạng thời tiết cực đoan, ông Maue cho hay. Không khí lạnh thậm chí sẽ đi tới tận Florida.
Dù Giáng sinh là thời điểm đông đúc nhất mọi năm, hiện nay, giới chức Mỹ cảnh báo người dân không lái xe ra đường do tình trạng thời tiết cực đoan, mặt đường trơn trượt và đóng băng. “Mặt đường xe giống như sân trượt băng, lốp xe của chúng ta sẽ không thể xử lý được”, Thống đốc New York Kathy Hochul cảnh báo. Đêm 24/12, Thống đốc bang Kentucky Andy Beshear đã đưa ra cảnh báo với toàn bộ cư dân “Hãy ở nhà, giữ an toàn, giữ mạng sống” sau khi bang này ghi nhận ba trường hợp thiệt mạng do bão tuyết gây ra.
Hàng nghìn chuyến bay tại Mỹ đã bị hủy từ hôm 23/12, gần 10.000 chuyến bay bị hoãn. Toàn bộ sân bay ở các thành phố lớn như New York, Seattle, Chicago, bị ảnh hưởng.
Theo FlightAware, hơn 4.600 chuyến bay đã bị hủy tính tới 15h ngày 23/12, trong đó có 2.700 chuyến bị hủy tính tới ngày 22/12, khiến hàng chục nghìn khách du lịch nghỉ lễ phải dừng chân tại các sân bay.
Tương tự, các chuyến bay từ Ontario, Quebec và British Columbia của Canada cũng bị hủy hoặc hoãn do điều kiện thời tiết cực đoan.
Các khu vực dân cư chủ yếu của Canada, trải dài từ phía Tây Canada tới Ontario, Quebec nằm trọn trong vùng ảnh hưởng của trận bão tuyết hiện nay, theo Global News.
Hàng trăm nghìn hộ gia đình rơi vào tình trạng mất điện do thời tiết cực đoan. Nhà chức trách cho biết tình trạng mất điện sẽ không sớm được khắc phục.
“Các đội kỹ thuật chưa thể ra bên ngoài do điều kiện bão tuyết. Người dân không nên mong sẽ sớm có điện”, Anthony Farnell, chuyên gia cơ quan khí tượng Canada, cho biết.
Lê Công Hoàng