Một chuỗi kênh đào nghìn năm tuổi, dài hơn 24.000 km chạy xuyên qua vùng núi của Tây Ban Nha đưa nước từ trên núi xuống đất trồng trọt bên dưới giúp nông dân ở vùng hạn hán trồng lại cây ăn quả, giờ đang được cải tạo như một biện pháp chi phí thấp để dẫn nước tưới tiêu mùa màng trong thời kỳ nắng nóng và hạn hán gia tăng. Theo Business Insider, đây là mạng lưới kênh tưới tiêu do người Moor xây dựng hơn nghìn năm trước để đưa nước tuyết tan chảy từ núi xuống và phân phối cho đất đai bên dưới.
Các chuyên gia cho rằng, giải pháp cổ đại này sẽ giúp truyền nước qua khu vực khô cằn ở Tây Ban Nha và duy trì tập tục canh tác. Vấn đề duy nhất là rất ít người biết cách hệ thống kênh đào hoạt động. Trong khi Tây Ban Nha chuyển dần sang mô hình nông nghiệp tập trung vào hồ chứa nước và nhiều người ở vùng nông thôn chuyển vào thành phố, số người biết về hệ thống kênh tưới tiêu đang giảm dần. Chỉ một vài người biết cách cải tạo kênh đào. Các sử gia và nhà bảo tồn đang phối hợp làm việc để khôi phục hệ thống kênh và tích lũy hiểu biết cần thiết về cách vận hành chúng.
Kênh tưới tiêu được xây bởi người Moor giữa thế kỷ 8 và 10 tại vùng Al-Andalus ở bán đảo Iberia. Hệ thống kênh này là giải pháp sáng tạo để vận chuyển nước, giúp biến đổi toàn bộ cảnh vật vùng núi. Vùng Andalusia của Tây Ban Nha có khí hậu Địa Trung Hải với mùa hè kéo dài và mùa đông lạnh khô. Khi người Moor đưa kênh đào vào Tây Ban Nha và dùng nó để vận chuyển nước hiệu quả hơn, họ làm thay đổi cảnh vật. Hiện nay, các tỉnh của Andalusia là Granada và Almeria là vùng nông nghiệp hàng đầu ở Tây Ban Nha.
Kênh đào lấy nước từ tuyết tan chảy và mưa trên đồi núi. Thông qua dẫn nước theo lộ trình, nước tuyết có thể chảy chậm lại và cung cấp nước cho đất đai dọc đường. Nếu không có kênh tưới tiêu, nước tuyết sẽ đổ vào những sông hồ khô cạn trong mùa đông và nước sẽ có chu kỳ ngắn hơn.
Hệ thống kênh cũng bổ sung cho tầng ngậm nước và đổ vào sông suối dưới núi. Khi nước chảy qua kênh, nó làm ẩm đất và được lưu trữ ở tầng đá gốc cho tới khi cần dùng. Lượng nước này không chỉ tưới tiêu mùa màng, làm mềm đất, thậm chí còn đổ đầy các đài phun nước ở vùng Andalusia.
Nhưng trong những thập kỷ gần đây, kênh tưới tiêu bị bỏ hoang để chuyển sang sản xuất công nghiệp. Vào thập niên 1960, Tây Ban Nha bắt đầu ưu tiên dùng hồ chứa nước cho nông nghiệp. Người dân ở vùng nông thôn đi lên thành phố, khiến dân số nông thôn giảm 28% trong 50 năm qua, kéo theo khoảng 15 – 20% kênh tưới tiêu bị bỏ hoang. Theo thời gian, mảnh rác, gạch vụn, cây cỏ và nhiều thực vật khác mọc khắp lòng kênh. Nhiệt độ cũng tăng lên ở Tây Ban Nha, tàn phá đất nông nghiệp. Nhiệt độ tăng kết hợp trang trại công nghiệp khiến nhiều vùng trở nên cằn cỗi do nước được dẫn tới các trang trại lớn nhiều lợi nhuận hơn.
Để đối phó hạn hán nghiêm trọng, các nông dân, tình nguyện viên và nhà nghiên cứu ở Tây Ban Nha đang phối hợp với nhau để hồi sinh hệ thống kênh tưới tiêu. Trang bị dụng cụ làm vườn và cuốc xẻng, những nhóm tình nguyện viên góp phần đưa nước trở lại khu vực hạn hán. Nhờ kênh đào cải tạo, nông dân có thể tiếp tục trồng cây ăn quả.
Thùy Linh/Theo Business Insider