Tiếp nối thành công của Việt Nam tại cuộc thi NASA Space Apps Challenge 2025 do Trung tâm Thông tin và Truyền thông, văn hóa, Thể thao (Tạp chí Đông Nam Á) tổ chức, Nguyễn Gia Bách, học sinh Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (Đà Nẵng) đã gây ấn tượng mạnh với dự án “JWST Deep Space Explorer”. Đây là nền tảng web tương tác cho phép người dùng khám phá các hình ảnh khổng lồ từ Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) ngay trên trình duyệt thông thường.
Từ “Embiggen Your Eyes!” đến hành trình mang vũ trụ đến gần hơn
Tham gia với tư cách cá nhân trong đội Physicists, Nguyễn Gia Bách đã lựa chọn thử thách “Embiggen Your Eyes!”, một đề bài mang tính kỹ thuật cao của NASA, yêu cầu tạo ra công cụ giúp công chúng có thể tiếp cận, quan sát và phân tích những hình ảnh thiên văn khổng lồ, vốn trước đây chỉ các nhà khoa học chuyên ngành mới có khả năng xử lý.
Để chinh phục thử thách này, Bách phát triển một chuỗi pipeline xử lý dữ liệu khoa học hoàn toàn bằng Python. Dữ liệu gốc ở định dạng FITS (chuẩn ảnh thiên văn học) được xử lý bằng thư viện Astropy, sau đó được chia nhỏ thành hàng nghìn tệp PNG đa độ phân giải (multi-resolution tile pyramid). Phần backend viết bằng Flask (Python) đảm nhiệm việc phân phối các tile và quản lý API cho tính năng gắn nhãn (annotation) cùng phát hiện AI. Trong khi đó, giao diện frontend sử dụng thư viện Leaflet.js, vốn dành cho bản đồ mã nguồn mở – để hiển thị các hình ảnh không gian theo dạng bản đồ tương tác, cho phép người dùng phóng to, thu nhỏ, di chuyển linh hoạt mà không cần tải toàn bộ dữ liệu cùng lúc.
Nhờ cấu trúc tối ưu này, người dùng có thể chiêm ngưỡng những bức ảnh thiên văn khổng lồ như “Pillars of Creation” (14.575 × 8.441 pixel) trực tiếp trên trình duyệt, thay vì phải tải về hàng trăm gigabyte dữ liệu.
Khi công nghệ biến khoa học vũ trụ thành trải nghiệm giáo dục mở
Nguyễn Gia Bách chia sẻ, mục tiêu của dự án không chỉ dừng lại ở khía cạnh kỹ thuật, mà còn hướng đến việc dân chủ hóa tri thức thiên văn học. “Em muốn tạo ra một nền tảng mà bất kỳ ai: học sinh, sinh viên hay người yêu thích vũ trụ cũng có thể tương tác trực tiếp với dữ liệu thật từ NASA,” Bách cho biết.
Trên nền tảng JWST Deep Space Explorer, người dùng không chỉ được chiêm ngưỡng những hình ảnh vũ trụ kỳ vĩ mà còn có thể tham gia khám phá thông qua hệ thống chú thích (annotation) và thuật toán AI phát hiện vật thể. Mỗi người đều có thể đánh dấu các vùng sao, cụm tinh vân hay những vật thể đặc biệt, góp phần vào hoạt động Citizen Science, nơi công chúng cùng chung tay khám phá và mở rộng hiểu biết về vũ trụ.
Vượt khó giữa mưa lũ, tinh thần Đà Nẵng trong kỷ nguyên công nghệ vũ trụ
Đáng chú ý, thời điểm diễn ra cuộc thi lại trùng với đợt mưa lũ kéo dài tại miền Trung – Tây Nguyên, khiến nhiều khu vực ở Đà Nẵng bị mất điện, gián đoạn Internet. Thế nhưng, giữa điều kiện khắc nghiệt ấy, Nguyễn Gia Bách vẫn kiên trì hoàn thiện toàn bộ dự án trong vòng 48 giờ hackathon.
Nỗ lực đó không chỉ thể hiện kỷ luật và bản lĩnh công nghệ của một học sinh đam mê khoa học vũ trụ, mà còn được ban tổ chức địa phương ghi nhận như một minh chứng sống động cho tinh thần vượt khó của tuổi trẻ Đà Nẵng, dám theo đuổi tri thức ngay cả trong nghịch cảnh.
Đưa Việt Nam đến gần hơn với vũ trụ số
Với JWST Deep Space Explorer, Nguyễn Gia Bách đã góp thêm một dấu ấn trẻ vào bản đồ sáng tạo STEM Việt Nam. Dự án không chỉ giúp công chúng dễ dàng tiếp cận kho dữ liệu vũ trụ của NASA, mà còn mở ra tiềm năng ứng dụng công nghệ bản đồ và trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục, nghiên cứu và các hoạt động khoa học công dân.
Theo thông tin từ chương trình, nhóm Physicists cùng dự án JWST Deep Space Explorer đã được lựa chọn vào danh sách hơn 1.290 Global Nominees trong tổng số 11.500+ dự án toàn cầu, một cột mốc đáng tự hào không chỉ cho cá nhân Nguyễn Gia Bách, mà còn cho Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (Đà Nẵng) và cộng đồng sáng tạo trẻ miền Trung Việt Nam.
Từ niềm đam mê khoa học vũ trụ đến khả năng hiện thực hóa ý tưởng bằng công nghệ, Nguyễn Gia Bách không chỉ chứng minh tiềm năng của thế hệ trẻ Việt Nam trong lĩnh vực STEM mà còn truyền cảm hứng về tinh thần học hỏi, sáng tạo và cống hiến cho tri thức nhân loại. Trong hành trình ấy, JWST Deep Space Explorer không chỉ là một dự án lập trình, mà còn là cánh cửa mở ra vũ trụ số, nơi mọi người, dù ở bất cứ đâu đều có thể chạm tới vẻ đẹp kỳ vĩ của không gian, và thấy mình là một phần trong hành trình khám phá vô tận của con người.
Việt Nam lần đầu tiên được NASA vinh danh tại Thử thách ứng dụng không gian Quốc tế 2025
Bài & ảnh: Tạp chí Đông Nam Á biên soạn theo thông tin chính thức từ NASA Space Apps Challenge 2025
Xem chi tiết dự án tại: https://www.spaceappschallenge.org/2025/find-a-team/physicists1/