Năm 2025 đánh dấu cột mốc đặc biệt trong tiến trình phát triển của Việt Nam nói chung và thành phố Huế nói riêng: Huế chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Sự kiện này mở ra giai đoạn mới với nhiều cơ hội chiến lược cho hội nhập quốc tế và phát triển văn hóa – kinh tế – xã hội. Trong bối cảnh đó, quan hệ hợp tác giữa Huế và các đối tác Nhật Bản ngày càng sâu sắc, thực chất và bền vững, đặc biệt trên các lĩnh vực văn hóa, di sản, giáo dục và giao lưu nhân dân. Đây không chỉ là sự tiếp nối truyền thống ngoại giao văn hóa Việt – Nhật, mà còn là minh chứng rõ nét cho vai trò ngày càng quan trọng của các địa phương trong cấu trúc hợp tác chiến lược sâu rộng giữa hai quốc gia.
Huế viên ngọc di sản giữa lòng Việt Nam, nơi hội tụ tám loại hình di sản được UNESCO vinh danh, từ lâu đã trở thành điểm hẹn của những dòng chảy văn hóa thế giới. Khi chính thức bước vào giai đoạn mới với vị thế thành phố trực thuộc Trung ương, Huế không chỉ được tiếp thêm nguồn lực và cơ chế phát triển mạnh mẽ, mà còn mở rộng cánh cửa hợp tác với các đối tác chiến lược, đặc biệt là Nhật Bản, quốc gia luôn đồng điệu với Huế trong tình yêu dành cho di sản và giá trị tinh thần Á Đông. Trên hành trình ấy, văn hóa không chỉ là cầu nối, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận, nuôi dưỡng những hợp tác sâu sắc, bền vững và giàu tính nhân văn, nơi quá khứ và tương lai cùng hòa nhịp trong một bản giao hưởng của di sản và sáng tạo.
Mối quan hệ Việt Nam – Nhật Bản được xây dựng trên nền tảng tin cậy chính trị, sự đồng điệu trong các giá trị văn hóa Á Đông và tinh thần tôn trọng lẫn nhau. Ở cấp độ địa phương, Huế cùng nhiều tỉnh, thành của Nhật Bản đã dệt nên những sợi dây liên kết bền chặt, hình thành một “mạng lưới hữu nghị” phong phú và hiệu quả. Những mối hợp tác ấy trải dài từ bảo tồn di sản, giao lưu nghệ thuật, trưng bày văn hóa, đến giáo dục, nghiên cứu và kết nối doanh nghiệp, tất cả cùng hướng tới mục tiêu gìn giữ và lan tỏa những giá trị bền vững. Đặc biệt, Nhật Bản luôn dành cho Huế một tình cảm trân trọng, bởi đây là vùng đất của văn hóa cung đình thâm trầm, của cảnh sắc sông Hương – núi Ngự nên thơ, và của tinh thần Á Đông hài hòa, sâu lắng. Huế trong mắt bạn bè Nhật Bản không chỉ là di sản, mà còn là biểu tượng của tâm hồn và trí tuệ Việt Nam.
Một trong những dấu mốc giàu ý nghĩa trong quan hệ Việt Nam – Nhật Bản là chuyến thăm Việt Nam của Nhật Hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko vào năm 2017, trong đó Huế được chọn làm điểm dừng chân trọng thể. Chuyến thăm ấy không chỉ thể hiện sự trân quý đặc biệt của Hoàng gia Nhật Bản dành cho Cố đô, mà còn để lại dư âm sâu lắng trong lòng người dân Huế, nơi tình hữu nghị được thắp lên bằng sự chân thành và tôn trọng lẫn nhau. Cùng với những hoạt động ngoại giao song phương ở tầm quốc gia, sự kiện này đã tạo nên một “hiệu ứng lan tỏa mềm” mạnh mẽ, mở rộng không gian hợp tác về văn hóa, bảo tồn di sản và giao lưu nhân dân giữa Huế và Nhật Bản trong những năm tiếp theo như một dòng chảy bền bỉ của niềm tin và tri kỷ văn hóa.
Không chỉ dừng lại ở việc đón tiếp các đoàn cấp cao, Huế còn chủ động mang di sản của mình đến với bạn bè quốc tế, trong đó có Nhật Bản. Nhã nhạc – Âm nhạc Cung đình Huế, di sản phi vật thể đại diện của nhân loại, đã từng vang lên trang trọng trong không gian Hoàng cung Tokyo. Sự kiện ấy mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt: một loại hình âm nhạc cung đình, được gìn giữ qua nhiều thế kỷ ở Cố đô Huế, cất tiếng giữa trái tim văn hóa của Nhật Bản như lời chào từ quá khứ hướng đến tương lai. Đó là khoảnh khắc giao hòa tinh tế giữa hai nền văn hóa lâu đời, nơi sự trân trọng và đồng điệu vượt qua mọi ranh giới ngôn ngữ, để văn hóa trở thành tiếng nói chung của sự hiểu biết và gắn kết nhân văn.
Trong nhiều năm qua, Huế đã chủ động mở rộng quan hệ hợp tác với các địa phương Nhật Bản có nét tương đồng về lịch sử, văn hóa, kiến trúc và triết lý phát triển như Kyoto, Nara, Gifu, Shizuoka, Saijo, Sasayama hay Takayama. Những mối liên kết ấy không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn phát triển bền bỉ và hiệu quả trong các lĩnh vực bảo tồn di sản, giao lưu nghệ thuật, nghiên cứu trùng tu và giáo dục – đào tạo. Với sự đồng hành của các chuyên gia và trường đại học Nhật Bản, tiêu biểu là Đại học Waseda, nhiều công trình thuộc Quần thể Di tích Cố đô Huế đã được nghiên cứu, bảo tồn và phục hồi theo tiêu chuẩn quốc tế. Các dự án trùng tu Ngọ Môn, Điện Cần Chánh, Minh Lâu hay Long An không chỉ góp phần nâng cao chất lượng bảo tồn, mà còn tạo cơ hội chuyển giao tri thức, kinh nghiệm và kỹ thuật quý báu cho đội ngũ chuyên môn của Huế, như một hành trình nối dài của sự học hỏi và tôn vinh di sản.
Song song với hợp tác chuyên môn, Huế còn là điểm hẹn của những nhịp cầu giao lưu nhân dân giữa Việt Nam và Nhật Bản. Các lễ hội giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Huế, những chương trình nghệ thuật Nhật – Việt, các hoạt động thanh niên, thể thao truyền thống, hay dự án phát triển du lịch cộng đồng tại làng cổ Phước Tích do JICA hỗ trợ, tất cả đã góp phần củng cố mối kết nối giữa con người với con người, nền tảng vững bền nhất cho mọi quan hệ đối tác lâu dài. Bên cạnh đó, các chương trình trao đổi học thuật giữa Đại học Huế, các trường THPT với các đại học và viện nghiên cứu Nhật Bản đang mở ra nhiều cơ hội học tập, thực tập và nghiên cứu, thổi luồng sinh khí mới vào dòng chảy tri thức giữa hai quốc gia. Trong bối cảnh cả Việt Nam và Nhật Bản đều xác định “văn hóa – con người” là trụ cột của hợp tác địa phương trong giai đoạn mới, Huế đã định hình ba phương hướng chiến lược nhằm đưa mối quan hệ song phương phát triển thực chất và bền vững hơn.
Trước hết, Huế ưu tiên đẩy mạnh hợp tác văn hóa – di sản, coi di sản là “trục kết nối dài lâu”. Thành phố hướng tới mô hình hợp tác toàn diện hơn trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản theo kinh nghiệm của Kyoto và Nara; đồng thời ứng dụng công nghệ số trong trưng bày, bảo tàng và giáo dục di sản. Các Tuần lễ Văn hóa Nhật Bản tại Huế và chương trình giới thiệu văn hóa Huế tại Nhật Bản sẽ tiếp tục được tổ chức thường niên, tạo nên dòng chảy giao lưu hai chiều liên tục.
Ưu tiên thứ hai là phát triển kinh tế văn hóa – du lịch theo hướng xanh, thông minh và bền vững. Huế mong muốn tăng cường thu hút doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào hạ tầng du lịch chất lượng cao, dịch vụ trải nghiệm cho du khách Nhật, cũng như các sản phẩm du lịch xanh và cộng đồng. Việc xúc tiến mở đường bay trực tiếp Huế – Nhật Bản được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng vững chắc để thúc đẩy giao lưu nhân dân, thương mại và văn hóa.
Cuối cùng, hợp tác giáo dục – đào tạo là hướng đi chiến lược nhằm kết nối Đại học Huế, các trường cao đẳng và cơ sở đào tạo nghề với doanh nghiệp, tổ chức Nhật Bản. Việc mở rộng chương trình trao đổi sinh viên, chuyên gia, thực tập sinh không chỉ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Huế, mà còn nuôi dưỡng hiểu biết văn hóa giữa thế hệ trẻ, những người sẽ tiếp nối và làm sâu sắc hơn tình hữu nghị Việt – Nhật trong tương lai.
Với tinh thần chân thành, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau, Huế khẳng định sẽ tiếp tục là người bạn đồng hành đáng tin cậy của các địa phương và đối tác Nhật Bản. Thành phố mong muốn trở thành điểm kết nối trọng yếu về văn hóa – giáo dục – du lịch, góp phần làm sâu sắc thêm quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam – Nhật Bản trong giai đoạn mới, nơi văn hóa và con người được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển.
Trên hành trình hướng tới mục tiêu xây dựng đô thị di sản – văn hóa – sinh thái – cảnh quan – thông minh, Huế luôn xem Nhật Bản là đối tác chiến lược và nguồn cảm hứng lớn trong quản trị di sản, phát triển công nghiệp văn hóa, du lịch bền vững và kiến tạo đô thị hạnh phúc. Với nền tảng hợp tác vững chắc, tình hữu nghị được vun đắp qua nhiều thế hệ và những cam kết mạnh mẽ từ cả hai phía, Huế tin tưởng rằng mối quan hệ giữa Cố đô và các địa phương Nhật Bản sẽ không ngừng phát triển, trở thành hành trình tương ngộ đầy ý nghĩa – nơi tình cảm, hợp tác và niềm tin cùng khơi nguồn cho hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững của hai dân tộc.
Nguyễn Thanh Bình/Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Huế