Ngày 12/10/2023, Thứ trưởng Kinh tế và Tài chính Iran Seyed Ali Rouhani trả lời phỏng vấn báo chí quốc tế, Iran sẵn sàng cho phép Nga sử dụng lãnh thổ Iran làm hành lang an toàn để xuất khẩu ngũ cốc của Nga sang các nước thứ ba.
“Iran không chỉ nhập khẩu ngũ cốc từ Nga để đáp ứng nhu cầu trong nước, mà còn có thể sử dụng lãnh thổ của mình làm hành lang cho hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Nga sang các nước thứ ba. Nga có thể tin tưởng Iran là đối tác tin cậy và lâu dài” – ông Rouhani nói.
Theo ông Rouhani, cuộc xung đột ở Ukraine và các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm vào Nga trên thực tế đã khiến tuyến đường Iran trở thành một tuyến đường an toàn và là một sự lựa chọn thay thế để xuất khẩu ngũ cốc của Nga. “Đáng tiếc là, chúng tôi đang đi theo hướng này hơi chậm… Con đường này sẽ là con đường con đường hợp tác và chiến lược lâu dài”.
Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được ký kết tháng 7/2022 giữa Nga và Ukraine do Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian, với mục đích giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu ngày càng trầm trọng do cuộc xung đột giữa hai nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới là Nga và Ukraine. Thỏa thuận đã 3 lần được gia hạn vào tháng 11/2022 (thêm 120 ngày) và tháng 3/2023 (thêm 60 ngày, tới 18/5/2023) và theo lần gia hạn mới nhất ngày 18/5, thỏa thuận đã chấm dứt hiệu lực vào ngày 17/7. Theo Trung tâm Điều phối chung ở Istanbul, sáng kiến ngũ cốc Biển Đen đã cho phép ba cảng của Ukraine xuất khẩu 32,9 triệu tấn ngũ cốc và thực phẩm khác ra thế giới, với hơn một nửa trong số đó là xuất khẩu sang các nước đang phát triển.
Tháng 8/2023, Ukraine thông báo thiết lập “hành lang vận chuyển nhân đạo tạm thời” dọc theo bờ biển phía Tây Biển Đen, gần Romania và Bulgaria để mở đường cho các tàu chở hàng bị mắc kẹt tại các cảng ở Biển Đen sau khi Nga tạm dừng tham gia Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.
Tháng 9/2023, quan chức thương mại hàng đầu của Liên hợp quốc Rebeca Grynspan khẳng định, quyết định của Ukraine nhằm tạo ra một kênh vận chuyển để xuất khẩu ngũ cốc là một bước đi tích cực cho an ninh lương thực toàn cầu, song vẫn cần tới các nỗ lực tiếp theo để đạt được thỏa thuận mới về hành lang Biển Đen rộng lớn hơn.
Nga và Ukraine là hai nước xuất khẩu ngũ cốc lớn. Nga cũng là quốc gia xuất khẩu phân bón lớn của thế giới. Tuy nhiên, xung đột giữa hai nước nổ ra hồi tháng Hai năm ngoái đã cản trở khả năng vận chuyển lương thực và phân bón của mỗi nước này ra thị trường toàn cầu./.
Chy Lê