(IRaq). Theo AFP, Reuters, ngày 5/1/2024, Chính phủ Thủ tướng Iraq Mohammed Shia Al-Sudani bày tỏ mong muốn chấm dứt vĩnh viễn hiện diện của liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu tại nước này, sau vụ hạ sát thủ lĩnh nhóm dân quân thân Iran Harakat al-Nujaba ở Baghdad hồi tháng 12/2023.
“Chúng tôi nhấn mạnh lập trường vững chắc của mình trong chấm dứt sự tồn tại của liên minh quốc tế, những lý do để liên minh này duy trì hoạt động đã không còn”, Thủ tướng Al-Sudani cho biết.
Cơ quan này cho biết chính phủ đang ấn định ngày ủy ban song phương bắt đầu làm việc để hiện thực hóa mong muốn của Iraq. “Chúng tôi sẽ sớm tổ chức các cuộc đối thoại nhằm xác định thủ tục liên quan”, thông cáo có đoạn.
Tuyên bố được Thủ tướng Al-Sudani đưa ra một ngày sau khi Mỹ tấn công nhằm vào thủ lĩnh nhóm dân quân thân Iran Harakat al-Nujaba ở Baghdad, khiến người này cùng một thành viên khác của nhóm thiệt mạng. Mỹ tuyên bố vụ tập kích này nhằm mục đích tự vệ, không gây thương vong cho dân thường hay làm tổn hại đến hạ tầng xung quanh.
Harakat al-Nujaba, có tên gọi chính thức là lữ đoàn số 12, là một bộ phận của Lực lượng Tổng động viên (PMU) tại Iraq. Tổ chức này bao gồm hơn 60 nhóm dân quân với quân số 230.000 người, chủ yếu là lực lượng của người Hồi giáo dòng Shiite, ngoài ra còn có các nhóm dân quân Hồi giáo Sunni, Cơ đốc giáo và Yazidi.
Lực lượng Mỹ và đồng minh tại Iraq, được triển khai từ năm 2014 để truy quét tàn dư của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, thường xuyên bị tập kích từ khi xung đột Israel – Hamas bùng phát vào đầu tháng 10/2023.
Mỹ cho biết lực lượng nước này tại Iraq và Syria đã bị tấn công hơn 100 lần. Tổ chức Kháng chiến Hồi giáo tại Iraq, liên minh lỏng lẻo giữa một số nhóm dân quân thân Iran, nhận trách nhiệm trong phần lớn các vụ tập kích nhằm vào lực lượng Mỹ.
Quân đội Mỹ đang triển khai khoảng 2.500 binh sĩ tại Iraq và 900 lính tại Syria trong liên minh đa quốc gia chống IS. Các thành viên khác của liên quân này là Anh, Pháp và Tây Ban Nha.
Iran ủng hộ Iraq chấm dứt hiện diện của liên quân Mỹ
Iran kêu gọi Iraq chấm dứt sự hiện diện của liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu tại nước này, tin Baghdad đủ sức tự đảm bảo an ninh.
Ngày 8/1/2024, “Chính phủ Iran đã nêu rõ lập trường về Iraq và những động thái Mỹ thực hiện gần đây”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanani nói. Iran tin Iraq đủ khả năng, sức mạnh và thẩm quyền cần thiết để đảm bảo an ninh trên lãnh thổ của mình.
Theo ông Kanani, Iran đã nhiều lần bày tỏ quan điểm với chính quyền các nước trong khu vực, gồm cả Iraq, tuyên bố sự hiện diện của lực lượng Mỹ dưới bất kỳ hình thức nào đều không giúp ích cho nỗ lực duy trì ổn định và hòa bình.
Ông Kanani bình luận sau khi chính phủ Thủ tướng Iraq Mohammed Shia al-Sudani ngày 5/1 bày tỏ mong muốn chấm dứt vĩnh viễn hiện diện của liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu tại nước này, sau vụ hạ sát thủ lĩnh nhóm dân quân thân Iran Harakat al-Nujaba ở Baghdad hồi tháng 12.
Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ Patrick Ryder ngày 8/1 cho biết Lầu Năm Góc hiện không có kế hoạch rút quân khỏi Iraq.
“Chúng tôi tiếp tục tập trung vào sứ mệnh diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng”, ông Ryder nói, thêm rằng quân đội Mỹ hiện diện tại khu vực theo lời mời từ chính phủ Iraq. Ông không nhận được thông tin nào cho thấy chính phủ Iraq đã gửi yêu cầu rút quân đến Bộ Quốc phòng Mỹ.
Lực lượng Mỹ và đồng minh được triển khai tại Iraq từ năm 2014 để truy quét tàn dư IS. Quân đội Mỹ có khoảng 2.500 binh sĩ tại Iraq và 900 lính tại Syria trong liên minh đa quốc gia. Lực lượng này thường xuyên bị tập kích từ khi xung đột Israel – Hamas bùng phát đầu tháng 10/2023. Tổ chức Kháng chiến Hồi giáo tại Iraq, liên minh giữa một số nhóm dân quân thân Iran, nhận trách nhiệm trong phần lớn các vụ tập kích.
Mỹ không kích vào Iraq, hạ thủ lĩnh dân quân thân Iran
Mỹ tiến hành cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Baghdad, hạ thành viên cấp cao nhóm dân quân Iran Harakat al-Nujaba, động thái bị Iraq chỉ trích.
Ngày 4/1, Phát ngôn viên Lầu Năm Góc, thiếu tướng Pat Ryder cho biết, cuộc tấn công nhắm vào một thủ lĩnh của nhóm dân quân thân Iran Harakat al-Nujaba, người “tích cực tham gia lập kế hoạch và thực hiện các cuộc tấn công nhằm vào quân nhân Mỹ”. Một thành viên khác của nhóm cũng thiệt mạng.
“Điều quan trọng cần lưu ý là cuộc tấn công nhằm tự vệ, không dân thường nào bị tổn hại và cũng không cơ sở vật chất, hạ tầng nào bị đánh trúng”, Ryder nói với phóng viên tại thủ đô Washington.
Chính phủ Iraq gọi vụ tấn công là “sự gây hấn trắng trợn”. Phát ngôn viên của Thủ tướng Iraq Mohammed Shia al-Sudani mô tả đây là “hành động leo thang và tấn công nguy hiểm”.
“Lực lượng vũ trang Iraq xác định lực lượng liên quân quốc tế phải chịu trách nhiệm về cuộc tấn công phi lý nhằm vào một thực thể an ninh Iraq”, phát ngôn viên của Thủ tướng Iraq cho hay.
Lực lượng Tổng động viên (PMU), chủ yếu là các đơn vị bán quân sự thân Iran từng chiến đấu chống các tay súng Hồi giáo dòng Sunni và hiện gia nhập lực lượng vũ trang Iraq, cho biết trụ sở của họ đã bị Mỹ tấn công. Harakat al-Nujaba, nhánh của PMU, xác nhận “phó chỉ huy phụ trách các hoạt động ở Baghdad, Mushtaq Talib al-Saidi”, đã “tử vì đạo”.
Nguồn tin cảnh sát Iraq và các nhân chứng mô tả máy bay không người lái phóng ít nhất hai quả rocket vào trụ sở phía đông Baghdad của Nujaba. Rocket đánh trúng một chiếc xe trong khu nhà, giết 4 người, trong đó có thủ lĩnh dân quân và một cấp dưới.
Các chỉ huy dân quân Iraq tuyên bố sẽ trả thù. “Chúng tôi sẽ đáp trả và khiến Mỹ phải hối hận vì đã thực hiện hành động gây hấn này”, Abu Aqeel al-Moussawi, thủ lĩnh một nhóm địa phương, tuyên bố.
Ông Sudani có ảnh hưởng hạn chế đối với một số nhóm được Iran hậu thuẫn, những lực lượng mà ông cần sự hỗ trợ để lên nắm quyền một năm trước và hiện thành lập khối hùng mạnh trong liên minh cầm quyền của ông.
Vụ tấn công bằng máy bay không người lái diễn ra sau loạt cuộc tấn công vào lực lượng Mỹ ở Iraq và Syria từ khi chiến sự Gaza bùng phát. Mỹ ghi nhận hơn 100 vụ tấn công như vậy kể từ giữa tháng 10, thường bằng rocket và máy bay không người lái.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tháng trước cáo buộc Hezbollah và Harakat al-Nujaba đứng sau phần lớn vụ tập kích. Ông Austin cảnh báo “Mỹ có quyền hành động để tự vệ”.Quân đội Mỹ đáp trả bằng cách tiến hành những cuộc không kích nhắm vào các khu vực được Iran và lực lượng thân Tehran sử dụng ở Iraq và Syria, trong đó có vị trí của PMU.
Chính phủ Iraq lên án một số cuộc tấn công vào các mục tiêu của Mỹ, nhưng cũng chỉ trích Washington vì tự ý ra quyết định đáp trả. Người phát ngôn Lầu Năm Góc khẳng định Iraq vẫn là “đối tác quan trọng” và “lực lượng của chúng tôi có mặt ở đó theo lời mời của chính phủ Iraq để giúp huấn luyện và cố vấn” theo sứ mệnh chống phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục tham vấn chặt chẽ với chính phủ Iraq về sự an toàn và an ninh của lực lượng Mỹ”, Ryder nói.
Mỹ triển khai khoảng 2.500 binh sĩ tại Iraq và 900 lính ở Syria, nằm trong liên minh quốc tế chống IS. Sau khi IS bị tiêu diệt, liên minh này cho biết vai trò của họ tại Iraq là cố vấn và hỗ trợ các đối tác địa phương.
Chy Lê
