Irisin, một loại hormone được giải phóng bởi cơ trong quá trình tập thể dục, cũng có mối tương quan tiêu cực với tổng số ô trong thang đánh giá chứng mất trí nhớ lâm sàng (CDR-SOB) ở bệnh nhân nữ, chỉ ra hiện tượng bệnh đặc trưng theo giới tính, được báo cáo bởi các đồng tác giả chính là Manuela Dicarlo, Tiến sĩ, và Patrizia Pignataro, Thạc sĩ, thuộc Đại học Bari “A. Moro,” Bari, Ý, cùng các đồng nghiệp.
Theo các nhà nghiên cứu, nồng độ irisin trong dịch não tủy (CSF) thấp hơn đáng kể ở những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer và có mối tương quan tích cực với beta amyloid 1-42 (Abeta42), làm tăng thêm sự ủng hộ cho dấu ấn sinh học mới nổi lên của bệnh Alzheimer này.
(Biểu hiện BDNF (Hoạt chất dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não -BDNF), Tăng cường trí nhớ và khả năng học tập, Tăng sinh vùng não trước, Tăng tính dẻo của thần kinh, Tăng trưởng tế bào thần kinh, Ổn định khớp thần kinh, Ức chế sự tích tụ Aβ, Bảo vệ vùng não trước, Giảm viêm thần kinh, Giảm căng thẳng oxy hóa, Giảm TNF- và IL-6)
Tập thể dục thường xuyên có thể làm chậm quá trình suy giảm nhận thức ở những người có nguy cơ mắc hoặc mắc bệnh Alzheimer, và irisin dường như đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, các nhà nghiên cứu đã viết trong Annals of Neurology . Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng nồng độ irisin tăng trong não có liên quan đến chức năng nhận thức được cải thiện và nồng độ beta amyloid giảm, cho thấy tiềm năng của hormone này như một dấu ấn sinh học và mục tiêu điều trị cho bệnh Alzheimer.
“Dựa trên tác dụng bảo vệ của irisin trong bệnh Alzheimer được thể hiện ở mô hình động vật và tế bào, mục tiêu của nghiên cứu hiện tại là điều tra nồng độ irisin trong dịch sinh học của một nhóm lớn bệnh nhân được mô tả về mặt sinh học theo sơ đồ amyloid/tau/thoái hóa thần kinh (ATN) của Viện Lão khoa Quốc gia – Hiệp hội Alzheimer (NIA-AA)”, Tiến sĩ Dicarlo và các đồng nghiệp đã viết. “Chúng tôi muốn tìm hiểu xem liệu có thể có sự thay đổi nồng độ irisin trong các giai đoạn bệnh, được xác định thông qua hệ thống ATN hay không”.
Mức độ Irisin thấp hơn được thấy ở những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer
Nghiên cứu bao gồm 82 bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer, 44 cá nhân bị suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) và 20 người suy giảm nhận thức (phàn nàn về trí nhớ chủ quan -SMC). Những người tham gia đã trải qua các đánh giá toàn diện, bao gồm các bài kiểm tra thần kinh và tâm lý thần kinh, đánh giá dinh dưỡng, chụp MRI và các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm thường quy. Mức độ nghiêm trọng của suy giảm nhận thức được đo bằng CDR-SOB và các số liệu khác.
Các mẫu máu và dịch não tủy được thu thập từ tất cả bệnh nhân, thông qua chọc dò thắt lưng. Các mẫu này được phân tích để tìm nồng độ irisin và các dấu ấn sinh học đã biết của bệnh Alzheimer, bao gồm Abeta42, tổng TAU (t-TAU) và TAU phosphoryl hóa (p-TAU).
Nồng độ irisin trung bình trong dịch não tủy thấp hơn đáng kể ở những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer so với những bệnh nhân mắc SMC – suy giảm nhận thức (0,80 so với 1,23 pg/mL; P < .0001) và ở những bệnh nhân mắc MCI – suy giảm nhận thức nhẹ so với SMC – suy giảm nhận thức (0,95 so với 1,23 pg/mL; P = .046). Trong số những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer, nồng độ irisin thấp hơn đáng kể ở phụ nữ so với nam giới (0,70 so với 0,96 pg/mL; P = .031).
Các phân tích sâu hơn cho thấy mối tương quan tích cực giữa mức irisin trong dịch não tủy và Abeta42 ở cả nam giới (r = 0,262; P < .005) và nữ giới (r = 0,379; P < .001). Ngược lại, ở bệnh nhân nữ, mối tương quan tiêu cực đáng kể được tìm thấy giữa mức irisin trong dịch não tủy và điểm CDR-SOB (r = −0,234; P < .05).
Mặc dù xu hướng tiêu cực được quan sát thấy giữa irisin CSF và tổng tau (t-tau) trong toàn bộ quần thể bệnh nhân (r = −0,144; P = .082) và đáng chú ý hơn ở bệnh nhân nữ (r = −0,189; P = .084), nhưng những kết quả này không có ý nghĩa thống kê. Nồng độ irisin trong huyết tương không tương quan đáng kể với bất kỳ dấu ấn sinh học nào khác.
Ý nghĩa lâm sàng
Tiến sĩ Dylan Wint, giám đốc Trung tâm Sức khỏe Não bộ Lou Ruvo thuộc Phòng khám Cleveland, Las Vegas cho biết: “Nghiên cứu này xác minh rằng nồng độ irisin có mối liên hệ với quá trình phát triển bệnh Alzheimer”.
Trong một bình luận bằng văn bản, Tiến sĩ Wint suy đoán rằng về mặt lý thuyết, việc đo nồng độ irisin có thể giúp cá nhân hóa các thói quen tập thể dục được thiết kế để chống lại sự suy giảm nhận thức.
“Ví dụ, có thể một người đang tập thể dục nhưng có mức irisin thấp sẽ cần phải thay đổi loại bài tập mà họ đang thực hiện để bảo vệ sức khỏe não bộ của họ một cách tối ưu”, ông nói. “Hoặc có thể họ sẽ không nhận được những lợi ích tương tự cho sức khỏe não bộ như một người có mức irisin tăng vọt mỗi khi họ đi cầu thang”.
Tuy nhiên, ông nói thêm rằng “gần như không thể biết chắc” liệu irisin có được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng hay trong thực tế hay không.
Tiến sĩ Wint cho biết: “Tôi không thấy đây là một dấu ấn sinh học huyết thanh hữu ích cho bệnh Alzheimer vì các dấu ấn sinh học huyết thanh khác đã tiến bộ hơn nhiều và có giá trị thực tế hơn”.
Lộ trình thu thập cũng có thể gây ra nhiều thách thức.
“Ở Hoa Kỳ, các dấu ấn sinh học dựa trên CSF có thể khó bán, đặc biệt là đối với xét nghiệm hàng loạt”, Tiến sĩ Wint cho biết. “Nhưng chúng tôi có các dấu ấn sinh học huyết thanh có thể sử dụng cho bệnh Alzheimer chỉ vì chúng tôi đã có các dấu ấn sinh học dịch não tủy – CSF để đánh giá chúng. Chúng có thể phát triển theo một cách để đánh giá điều này trong huyết thanh”.
Tiến sĩ Dicarlo và các đồng nghiệp cho rằng cần phải có nhiều công trình hơn nữa để xác định giá trị cuối cùng của phép đo irisin. “Khả năng thực sự của irisin trong việc đại diện cho một dấu ấn sinh học về sự tiến triển và mức độ nghiêm trọng của bệnh vẫn cần được nghiên cứu thêm”, họ kết luận. “Tuy nhiên, những phát hiện của chúng tôi có thể đưa ra những góc nhìn thú vị hướng tới vai trò tiềm năng của irisin trong việc điều chỉnh bệnh lý AD Alzheimer (AD) và có thể hướng dẫn việc khám phá ra loại thuốc nhắm vào hệ thống irisin”.
Nghiên cứu được hỗ trợ bởi Regione Puglia và CNR cho Tecnopolo per la Medicina di Precisione, CIREMIC, Đại học Bari và Next Generation EU. Các nhà điều tra và Tiến sĩ Wint không tiết lộ bất kỳ xung đột lợi ích nào. Bài viết này ban đầu xuất hiện trên MDedge.com , một phần của Mạng lưới chuyên gia Medscape.
Đinh Hoàng Anh
Nguồn:https://www.medscape.com/s/viewarticle/irisin-shows-potential-alzheimers-disease-biomarker-2024a1000azf