Ngày 06/7/2025, Đài Truyền hình NTV của Đức đăng tải bài viết với tiêu đề “Chuyên gia luật quốc tế phần lớn thống nhất – ‘Những nghi ngờ đáng kể’ về tính hợp pháp của các cuộc tấn công vào Iran”, phản ánh quan điểm chung của nhiều chuyên gia luật quốc tế về tính pháp lý gây tranh cãi của các hành động quân sự của Mỹ và Israel nhằm vào Iran trong thời gian gần đây.
Các Dịch vụ Nghiên cứu của Quốc hội Đức lên tiếng chỉ trích các cuộc tấn công của Israel và Hoa Kỳ nhằm vào Iran, cho rằng hành động này thiếu cơ sở pháp lý vững chắc. Theo báo cáo dài 54 trang do Nghị sĩ Đảng Cánh tả Ulrich Thoden ủy quyền, phần lớn các chuyên gia luật quốc tế không coi các tiêu chí về “tình trạng tự vệ” theo Điều 51 Hiến chương Liên Hợp Quốc đã được đáp ứng.
Báo cáo nhấn mạnh rằng Israel đáng lẽ phải đưa ra bằng chứng cụ thể cho thấy Iran đang tiến sát tới việc chế tạo vũ khí hạt nhân, cũng như chứng minh được kế hoạch sử dụng vũ khí này chống lại Israel. Việc sở hữu đủ vật liệu phân hạch trong khuôn khổ chương trình hạt nhân của Iran chỉ là một bước trung gian, chưa đủ để biện minh cho hành động quân sự.
Ngoài ra, các nhà khoa học cảnh báo việc tấn công có thể làm suy yếu nguyên tắc cấm sử dụng vũ lực trong luật pháp quốc tế. Chiến dịch quân sự “Rising Lion” do đó khó có thể được coi là biện pháp phòng vệ cuối cùng một cách hợp pháp, theo quan điểm gần như đồng thuận của giới học thuật và pháp lý quốc tế.
“Những nghi ngờ đáng kể” về lời biện minh của Hoa Kỳ trong cuộc chiến chống Iran
Dù không loại trừ khả năng các cơ quan tình báo sở hữu thông tin chưa được công bố, Dịch vụ Nghiên cứu của Quốc hội Đức khẳng định Israel hiện có nghĩa vụ cung cấp cơ sở pháp lý rõ ràng cho hành động quân sự chống lại Iran.
Theo các nhà nghiên cứu, sự can thiệp của Hoa Kỳ vào chiến dịch quân sự chỉ có thể được luật pháp quốc tế công nhận nếu các hành động tấn công của Israel tuân thủ các nguyên tắc pháp lý quốc tế – điều mà báo cáo cho là “rất đáng ngờ”. Do vậy, hoạt động quân sự của Washington khó có thể được biện minh bằng quyền tự vệ tập thể, đi ngược lại với lập luận mà chính phủ Hoa Kỳ đưa ra.
Chiến dịch “Rising Lion” được Israel phát động ngày 13/6, nhắm vào các cơ sở hạt nhân, căn cứ quân sự, cùng một số sĩ quan cấp cao và nhà khoa học hạt nhân của Iran. Đến ngày 22/6, Hoa Kỳ chính thức can thiệp bằng các cuộc không kích vào cơ sở hạt nhân của Iran. Một lệnh ngừng bắn được thiết lập vào ba ngày sau đó.
Cảnh báo không được lạm dụng quyền tự vệ để biện minh cho hành động quân sự
Trong báo cáo đề ngày 3/7, Dịch vụ Nghiên cứu của Quốc hội Đức cảnh báo việc lạm dụng quyền tự vệ để phục vụ các mục tiêu chính sách an ninh có thể dẫn đến sự xói mòn nghiêm trọng các nguyên tắc nền tảng của luật pháp quốc tế. Báo cáo nhấn mạnh: “Có những lý do chính đáng để không căng kéo và mở rộng quá mức các chuẩn mực hiện hành, như quyền tự vệ, nhằm biện minh cho các hành vi vi phạm lệnh cấm sử dụng vũ lực”.
Dù Chính phủ Đức chưa đưa ra lập trường chính thức về tính hợp pháp của các cuộc tấn công do Israel và Hoa Kỳ tiến hành nhằm vào Iran, Thủ tướng Friedrich Merz đã thể hiện sự ủng hộ rõ ràng. Phát biểu sau khi Hoa Kỳ bắt đầu không kích, ông tuyên bố: “Không có lý do gì để chỉ trích Israel hay Hoa Kỳ. Không phải là không có rủi ro. Nhưng giữ nguyên hiện trạng cũng không phải là một lựa chọn”.
Trong khi đó, Nghị sĩ cánh tả Ulrich Thoden cho rằng báo cáo của các chuyên gia Quốc hội đã gián tiếp bác bỏ lập luận chính trị của chính phủ. “Đây là một cái tát vào mặt chính phủ Đức,” ông nói, đồng thời khẳng định sự ủng hộ thụ động của Berlin đối với hành động quân sự đã góp phần làm suy yếu trật tự luật pháp quốc tế.
Báo cáo của Dịch vụ Nghiên cứu Quốc hội Đức không chỉ đặt ra những nghi vấn nghiêm túc về tính pháp lý của các cuộc tấn công do Israel và Hoa Kỳ thực hiện nhằm vào Iran, mà còn cho thấy một mối lo ngại sâu sắc về việc các chuẩn mực quốc tế đang bị bóp méo để phục vụ cho lợi ích an ninh chiến lược. Trong bối cảnh luật pháp quốc tế ngày càng bị thử thách bởi những hành động đơn phương, việc duy trì nguyên tắc cấm sử dụng vũ lực trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Sự im lặng hoặc ủng hộ thiếu thận trọng của các quốc gia, đặc biệt là những nền dân chủ có ảnh hưởng như Đức, không chỉ đặt ra câu hỏi về trách nhiệm đạo lý, mà còn có nguy cơ hợp thức hóa một tiền lệ nguy hiểm trên trường quốc tế.
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.n-tv.de/politik/Erhebliche-Zweifel-an-Rechtmaessigkeit-der-Angriffe-auf-Iran-article25882222.html