(Đà Nẵng). Sáng nay, 17/2/2025, tại Công viên biển Hà Khê – phường Xuân Hà, quận Thanh Khê đã diễn ra các nghi thức lễ của Lễ hội cầu ngư truyền thống quận Thanh Khê, Đà Nẵng. Lễ hội Cầu ngư gắn với tín ngưỡng thờ cá Ông ở làng biển Thanh Khê; ra đời và phát triển dựa trên các điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và lịch sử văn hoá tâm linh của vùng đất, nó phản ánh một cách sinh động đời sống tín ngưỡng, sinh hoạt của ngư dân làng chài Thanh Khê.
“Lễ hội Cầu ngư là một trong những lễ hội truyền thống lâu đời, là sản phẩm văn hóa đặc trưng của cộng đồng cư dân vùng biển miền Trung, cư dân ở các làng chài ven biển Đà Nẵng, trong đó có ngư dân của các phường Thanh Khê Tây, Thanh Khê Đông và Xuân Hà quận Thanh Khê.
 |
 |
Chủ tịch UBND Quận Thanh Khê, ông Hồ Thuyên đánh trống khai mạc lễ hội (bên trái); ông Đỗ Nguyên Ngọc, Phó Chủ tịch UBND Quận Thanh Khê, Trưởng BTC Lễ hội, trình bày diễn văn. Ảnh: T.Ngọc.
Bảo tồn và phát huy lễ hội là một trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần giữ gìn, tôn vinh các giá trị tín ngưỡng, tâm linh, lịch sử truyền thống, văn hóa – nghệ thuật vùng miền đặc sắc. Đồng thời cũng tạo điều kiện, bổ sung thêm một điểm đến mới cho du khách muốn tìm hiểu, trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương trong chương trình phát triển du lịch của thành phố”, ông Đỗ Nguyên Ngọc, Phó Chủ tịch UBND Quận Thanh Khê, Trưởng BTC Lễ hội Cầu ngư năm 2025 khẳng định.
Khoảng từ thế kỷ XVII, các bậc tiền hiền khai khẩn (tổ tiên các chư phái Tộc làng Thanh Khê sau này) đã di dân vào Nam, mở đất, lập làng với hành trình “Tiên nhập Phú Lộc, hậu khai Thanh Khê”
“Thanh Khê là tên của một làng mà đa số người dân chuyên nghề đánh bắt và chế biến hải sản, được hình thành từ giữa thế kỷ XVII” – sách “Địa chí Quảng Nam – Đà Nẵng” ghi.
Do địa hình có nhiều khe nước trong và đoạn sông khá lớn chảy qua địa phận các làng Phú Lộc, Thanh Khê rồi đổ ra biển, nên người dân nơi đây có điều kiện thuận lợi để mưu sinh nghề đánh bắt cá trên sông, trên biển và đánh bắt cá xa bờ. Đến cuối thế kỷ thứ XIX, các hội thuyền, vạn ghe phục vụ nghề cá đã hình thành. Sự tham gia của người dân các làng Thanh Khê, Phú Lộc, Hà Khê vào hoạt động đánh bắt hải sản khá nhiều, phản ánh rõ nghề cá đã tồn tại và phát triển lâu đời.
“Có thể khẳng định đời sống của người dân làng biển Thanh Khê đã hình thành và song hành với thuở khai hoang vùng đất, lập làng của nhiều lớp tiền nhân ở vùng đất này. Ngày nay, nghề đánh khai thác hải sản ở làng biển Thanh Khê vẫn tiếp tục duy trì và phát triển, tuy có gặp những khó khăn nhất định nhưng truyền thống nghề cá của người dân vạn chài, đời sống tâm linh, tín ngưỡng vẫn được người dân lưu giữ và phát triển.
Hơn 3 thế kỷ qua, các thế hệ người dân làng biển Thanh Khê cha truyền con nối đã đúc rút nhiều kinh nghiệm trong ứng xử với sóng gió trong mùa biển động, mùa gió săng và mùa để chọn ngư trường khai thác hiệu quả.
Đây chính là nền tảng chủ yếu cho Lễ hội Cầu ngư của ngư dân làng biển Thanh Khê được duy trì hằng năm trên mảnh đất nơi đầu sóng, ngọn gió này.
Lễ hội cầu ngư truyền thống đã tồn tại lâu đời trong tiềm thức của mỗi người dân vùng biển, được trao truyền qua nhiều thế hệ, đã thấm đẩm, ăn sâu vào đời sống sinh hoạt hằng ngày của người dân”, ông Đỗ Nguyên Ngọc, Phó Chủ tịch UBND Quận Thanh Khê, Trưởng BTC Lễ hội Cầu ngư năm 2025 nhấn mạnh thêm.
Được biết, trong nhiều năm, các nghi thức của phần Lễ được nghiên cứu phục dựng, giữ đúng nếp tín ngưỡng, phong tục của tiền nhân. Đó là nghi thức (cúng tế trên bãi biển) nghinh Thần (Rước Ngài Nam Hải Thượng Đẳng Thần về lễ đài chính) ; lễ tế cáo Trời đất, cầu xin mưa thuận gió hoà cho ngư dân đi biển, tế ngư thần xin được mùa biển bội thu; và cầu mong cuộc sống được no ấm, hạnh phúc, bình an và yên vui. Cao hơn cả là cầu Quốc thái – Dân an. Từ xa xưa, cầu An cầu Ngư luôn đã là nội dung trọng tâm của Lễ Tế chính.
Lễ hội cầu ngư quận Thanh Khê có tính truyền thống, tồn tại lâu dài trong tiềm thức của cư dân vùng biển, được trao truyền qua các thế hệ. Lễ hội đã tiếp nhận tâm lý, đời sống sinh hoạt, tư tưởng văn hoá, nghệ thuật dân gian, tạo thành bản sắc riêng của đời sống tinh thần người dân Thanh Khê. qua các hoạt động tế lễ, văn hóa, văn nghệ thể dục, thể thao trong chương trình của lễ hội cũng tăng cường sự gắn kết của cộng đồng dân cư, hiểu biết sâu hơn, cụ thể hơn về văn hóa tâm linh, làng xã và nhất là giá trị văn hóa riêng có của ngư dân miền biển.
Năm 2016, Bộ Văn hóa – thể thao và Du lịch đã có quyết định (số 829/QĐ-BVHTTDL), công nhận và trao Bằng “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” cho “Lễ hội Cầu ngư tại thành phố Đà Nẵng”.
Diễn ra từ ngày 14/2/2025, Lễ hội Cầu Ngư quận Thanh Khê, bao gồm nhiều hoạt động truyền thống đan xen các môn thể thao hiện đại. Ban tổ chức tiếp tục tổ chức thi các cuộc thi chưng mâm Ngũ quả hương vi biển, thi đan lưới, kéo co, đấu gậy, vật tay, thi gánh cá, ngoáy thúng, …; giải bóng đá bãi biển, Kabaddi. Đây là những cuộc thi thể hiện sức khoẻ cường tráng, dẻo dai và cả sự khéo léo của người dân vùng biển. Đặc biệt không thể thiếu là không gian hát tuồng, hô hội bài chòi…, tái hiện đời sống tinh thần của cộng đồng làng chài.
 |
 |
Tác phẩm tranh của các em học sinh trên địa bàn Quận Thanh Khê về lễ hội về chủ quyền biển, đảo. Ảnh: T.Ngọc.
Lễ hội Cầu ngư truyền thống được tổ chức trong nhiều năm qua đã hiện thực hóa thành công trọng trách bảo tồn và phát huy lễ hội, một trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần bảo tồn các giá trị vốn có như giá trị tâm linh, tín ngưỡng, lịch sử truyền thống, văn hóa – nghệ thuật, xác lập chủ quyền biển đảo…; tạo không khí vui tươi, náo nức trước khi bước vào vụ đánh bắt năm. Lễ hội cũng đã thu hút đông đảo người dân và du khách dự xem, tham quan, tìm hiểu đời sống văn hóa đặc thù của người dân biển.
Lễ hội Cầu ngư trở thành bằng chứng vừa phi vật thể vừa hiện thực, thể hiện đậm nét, cách ứng xử với biển đảo của người dân Thanh Khê, người dân duyên hải của Thành phố biển bao đời nay, qua đó khẳng định chủ quyền quốc gia mình trên biển. Lễ hội cũng mang nhiều màu sắc và gí trị cốt lõi của trách nhiệm thiêng liêng “Bảo tồn và nâng tầm phát triển”, đưa lễ hội truyền thống cấp quận Thanh Khê, thành lễ hội cấp thành phố. Xứng tầm một điểm hẹn văn hóa đặc sắc cho du khách muốn tìm hiểu, trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương.
 |
 |
Phương tiện đánh bắt trên địa bàn Quận Thanh Khê ra quân đánh bắt đầu năm, góp phần khẳng định chủ quyền quốc gia trên biển. Ảnh: T.Ngọc.
Tại không gian lễ hội, Ban tổ chức duy trì không gian gian trưng bày giới thiệu chủ đề “Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam”, các gian trưng bày sản phẩm chế biến từ thủy hải sản, sản phẩm OCOP của các Quận trên địa bàn Đà Nẵng, cùng những món ẩm thực đặc trưng trên địa bàn quận Thanh Khê./.
Trần Ngọc