Ngày 10/8/2025, tờ Bangkok Post đăng bài “Liên minh Pheu Thai bên bờ vực tan vỡ”, phản ánh bức tranh đầy biến động của chính trường Thái Lan: trước áp lực gia tăng từ bên ngoài và những xung đột nội bộ gay gắt, chính phủ cùng “hai anh em Shinawatra” đang đứng trước ngã rẽ mang tính quyết định trong vài tháng tới.
Tháng này mở màn với bức tranh chính trị Thái Lan ở thế ngã ba đường, khi loạt vụ án cấp cao chưa được giải quyết đồng loạt bước vào giai đoạn xem xét tư pháp. Tâm điểm chú ý dồn vào Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra, hiện bị đình chỉ chức vụ giữa bão chỉ trích xoay quanh đoạn hội thoại bị rò rỉ với Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen, diễn ra trong bối cảnh căng thẳng biên giới leo thang. Nội dung cuộc trò chuyện khiến bà vấp phải cáo buộc “quá mềm mỏng” trước yêu cầu từ phía lãnh đạo Campuchia, đồng thời chỉ trích gay gắt Tư lệnh Quân khu 2 của Thái Lan.
Ngày 4/8, hạn chót để bà Paetongtarn, đồng thời giữ chức Bộ trưởng Văn hóa nộp bản bào chữa lên Tòa án Hiến pháp về cáo buộc liên quan bản ghi âm chính thức khép lại, đánh dấu lần gia hạn thứ hai đã hết hiệu lực. Theo thủ tục, đơn phản bác sẽ được chuyển cho nhóm 36 thượng nghị sĩ đã khởi kiện bà từ đầu, để họ có 15 ngày trả lời. Sau đó, lập luận của họ sẽ được gửi trở lại cho bà Paetongtarn, cho phép bà nộp thêm phản hồi nếu muốn. Tòa án Hiến pháp sau đó cần thêm 15 ngày trước khi ra phán quyết cuối cùng. Nếu tiến trình không gặp trở ngại, quyết định về số phận chính trị của bà dự kiến được công bố muộn nhất vào tháng 9.
Những khoảnh khắc của sự thật
Trong khi cuộc chiến pháp lý của Thủ tướng Paetongtarn vẫn chưa ngã ngũ, một hồ sơ nhạy cảm khác lại nổi lên: cha bà, cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, bị truy tố theo Điều 112 Bộ luật Hình sự – luật khi quân – với cáo buộc phỉ báng chế độ quân chủ trong một cuộc phỏng vấn năm 2015 với một đài truyền hình Hàn Quốc. Phán quyết dự kiến được tuyên vào ngày 22/8.
Thaksin đồng thời đối diện với vụ án “Tầng 14” gây nhiều tranh cãi, xoay quanh việc ông được điều trị dài hạn tại khoa đặc biệt tầng 14 Bệnh viện Đa khoa Cảnh sát thay vì chấp hành án tù. Cáo buộc cho rằng tình trạng sức khỏe của ông bị phóng đại để hợp thức hóa việc nhập viện. Tòa án Tối cao dự kiến ra phán quyết vào ngày 9/9 và yêu cầu ông phải trực tiếp ra hầu tòa.
Giới quan sát nhận định tháng 8 sẽ là thời điểm bản lề đối với chính trường Thái Lan, khi ba vụ án lớn có thể định hình cục diện quyền lực và mức độ đoàn kết trong nội bộ Đảng Pheu Thai cầm quyền. Cùng lúc, làn sóng trỗi dậy của các đảng bảo thủ mới theo xu hướng dân tộc chủ nghĩa – được tiếp sức từ căng thẳng biên giới Thái Lan – Campuchia – đang đe dọa hút bớt sự ủng hộ của các nghị sĩ Pheu Thai, đặc biệt tại vùng Đông Bắc, vốn là thành trì chính trị truyền thống của đảng.
Những thay đổi về lãnh đạo có thể xảy ra
Trao đổi với Bangkok Post, Stithorn Thananithichot, nhà khoa học chính trị tại Đại học Chulalongkorn nhận định khả năng Thủ tướng Paetongtarn vượt qua vụ kiện hiện tại là rất thấp. Ông dự báo bà sẽ bị cách chức, kéo theo sự thay đổi trong ban lãnh đạo chính phủ. Người kế nhiệm có thể không thuộc danh sách ứng cử viên thủ tướng của Pheu Thai, vốn chỉ còn lại Chaikasem Nitisiri, và hiện chỉ tồn tại hai kịch bản khả thi.
Phương án thứ nhất là Anutin Charnvirakul, lãnh đạo Bhumjaithai – đảng lớn thứ ba – quay trở lại liên minh cầm quyền để tái cấu trúc chính trường, trong bối cảnh số ghế hạn chế của chính phủ hiện tại gây khó khăn cho điều hành. Phương án thứ hai là cựu Thủ tướng Prayut Chan-o-cha, ứng viên thủ tướng của Đảng Dân tộc Thái Thống nhất (UTN). Tuy nhiên, lựa chọn này phức tạp hơn do Tướng Prayut trước tiên phải từ nhiệm vị trí Ủy viên Hội đồng Cơ mật, điều đòi hỏi sự chấp thuận của hoàng gia cùng những tín hiệu rõ ràng về sự cần thiết cho sự trở lại của ông. Nếu đảm nhiệm chức thủ tướng, chính phủ dưới quyền ông sẽ chỉ còn chưa đầy hai năm nhiệm kỳ hoặc phải giải tán Hạ viện để tổ chức bầu cử sớm.
Lựa chọn khác, Pirapan Salirathavibhaga, lãnh đạo UTN và cũng là ứng viên thủ tướng chỉ có thể trở thành hiện thực nếu ông giữ chức vụ trong ba tháng nhằm chuẩn bị cho việc giải tán Hạ viện.
Liên quan tới vụ án “Tầng 14” của Thaksin, ông Stithorn cho rằng quy trình tố tụng khó dẫn đến việc cựu thủ tướng này ngay lập tức quay lại nhà tù. Tuy nhiên, nếu tình thế buộc ông phải thi hành án hoặc tự lưu vong, Pheu Thai sẽ đối diện nguy cơ tan rã vì không ai muốn gánh vác quyền lãnh đạo. Phần lớn nghị sĩ nhiều khả năng sẽ rời sang Klatham – một đồng minh thân cận của Pheu Thai.
Ông Stithorn cũng cảnh báo về một biến số chính trị mới: sự hình thành một đảng bảo thủ trong bối cảnh tâm lý ủng hộ quân đội gia tăng do căng thẳng biên giới Thái Lan – Campuchia. Một lực lượng như vậy có thể thu hút một bộ phận nghị sĩ Pheu Thai, làm suy yếu thêm vị thế của đảng này.
Những diễn biến dồn dập trong tháng 8 và đầu tháng 9 sẽ không chỉ quyết định số phận chính trị của gia tộc Shinawatra mà còn định hình lại bản đồ quyền lực tại Thái Lan. Trong bối cảnh các vụ kiện tụng, toan tính nhân sự và làn sóng bảo thủ đang nổi lên, liên minh Pheu Thai phải đối mặt với sức ép chưa từng có từ cả bên trong lẫn bên ngoài. Kết cục của những phiên tòa sắp tới có thể mở ra một chu kỳ bất ổn mới, nơi mọi thỏa thuận chính trị đều mong manh và mọi liên minh đều có nguy cơ tan vỡ chỉ sau một đêm.
Minh Anh/nguồn: https://www.bangkokpost.com/thailand/special-reports/3084412/pheu-thai-coalition-on-brink