Ngày 23/7/2025, hãng tin Reuters đưa tin Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim công bố loạt biện pháp nhằm ứng phó với áp lực chi phí sinh hoạt tăng cao, trong đó có phát tiền mặt cho toàn bộ công dân trưởng thành và cam kết giảm giá nhiên liệu, động thái được kỳ vọng sẽ xoa dịu làn sóng bất mãn trong dư luận.
Tuyên bố của Thủ tướng Anwar Ibrahim được đưa ra trong một chương trình phát sóng truyền hình hôm thứ Tư, chỉ vài ngày trước cuộc biểu tình dự kiến diễn ra tại thủ đô Kuala Lumpur vào thứ Bảy. Cuộc biểu tình, do các đảng đối lập tổ chức, nhằm gây sức ép buộc ông Anwar từ chức vì giá cả leo thang và việc chưa thực hiện các cải cách đã cam kết.
Trong năm nay, chính quyền của ông Anwar đã triển khai một loạt biện pháp nhằm tăng doanh thu và năng suất, bao gồm tăng lương tối thiểu, tăng giá điện đối với nhóm sử dụng nhiều và mở rộng thuế bán hàng và dịch vụ (SST). Theo ông Anwar, những chính sách này chủ yếu nhắm đến các doanh nghiệp lớn và nhóm thu nhập cao. Tuy nhiên, giới chỉ trích lo ngại rằng chi phí tăng thêm có thể sẽ được chuyển sang người tiêu dùng, gây áp lực lên cả nhóm thu nhập thấp và trung bình.
Hôm 23/7, Thủ tướng Anwar thông báo tất cả công dân Malaysia từ 18 tuổi trở lên sẽ nhận khoản hỗ trợ tiền mặt một lần trị giá 100 ringgit (tương đương 23,67 USD), bắt đầu giải ngân từ ngày 31/8. Ông cho biết chính phủ dự kiến chi tổng cộng 15 tỷ ringgit (3,55 tỷ USD) tiền mặt hỗ trợ trong năm 2025, tăng so với mức 13 tỷ ringgit được phân bổ ban đầu cho năm nay.
Trong khi đó, cảnh sát cho biết khoảng 10.000 đến 15.000 người có thể sẽ tham gia cuộc biểu tình hôm thứ Bảy.
“Tôi thừa nhận những lời phàn nàn và đồng ý rằng chi phí sinh hoạt vẫn là một thách thức cần được giải quyết, mặc dù chúng tôi đã công bố nhiều biện pháp khác nhau cho đến nay”, ông Anwar nói, đồng thời cho biết thêm rằng nhiều sáng kiến hỗ trợ người nghèo sẽ được triển khai vào thứ Năm.
Thủ tướng Anwar Ibrahim cho biết, chính phủ sẽ sớm công bố chi tiết kế hoạch điều chỉnh trợ cấp nhiên liệu RON95, loại xăng phổ biến tại Malaysia trước cuối tháng 9, sau thời gian dài được dư luận chờ đợi.
Theo ông Anwar, sau khi chính sách trợ cấp mới có hiệu lực, giá nhiên liệu RON95 tại các trạm xăng sẽ giảm xuống còn 1,99 ringgit/lít, so với mức hiện tại là 2,05 ringgit. Tuy nhiên, công dân nước ngoài sẽ phải mua xăng theo giá thị trường, không được hưởng trợ cấp như người dân Malaysia. Ông Anwar chưa cung cấp thêm thông tin cụ thể về cách thức triển khai biện pháp phân biệt giá này.
Giới phân tích nhận định, kế hoạch điều chỉnh trợ cấp nhiên liệu, vốn được lên lịch triển khai từ giữa năm 2025 nhằm loại bỏ trợ cấp cho nhóm thu nhập cao có thể ảnh hưởng đến các mục tiêu củng cố tài chính của Malaysia.
Nhà kinh tế học Muhammad Saifuddin Sapuan từ Ngân hàng Đầu tư Kenanga cho rằng, các khoản hỗ trợ tiền mặt và chính sách trợ giá hiện nay là cần thiết để thúc đẩy nhu cầu nội địa, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều bất ổn. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo: “Điều này sẽ đi kèm với cái giá phải trả, đặc biệt là về nguồn lực tài chính mà chính phủ cần huy động để duy trì chương trình, từ đó có thể gây áp lực lên các mục tiêu tài khóa.”
Trong khi đó, chuyên gia Kathleen Chen từ nhóm Sovereigns thuộc tổ chức xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings cảnh báo rằng việc tiếp tục trì hoãn hoặc thực hiện không đầy đủ chương trình cải cách trợ cấp có thể cản trở mục tiêu giảm thâm hụt ngân sách xuống 3% GDP vào năm 2028. Bà cho biết thêm, Fitch dự báo nợ công của Malaysia sẽ duy trì ở mức cao khoảng 76,5% GDP trong năm 2025, và chỉ giảm từ từ trong trung hạn.
Theo Tạp chí Đông Nam Á, những biện pháp hỗ trợ mới của Thủ tướng Anwar Ibrahim, từ phát tiền mặt, cam kết giảm giá nhiên liệu đến điều chỉnh trợ cấp cho thấy nỗ lực cân bằng giữa yêu cầu ổn định đời sống người dân và áp lực tài khóa ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, trong bối cảnh bất mãn xã hội dâng cao và các cuộc biểu tình do phe đối lập thúc đẩy, các quyết sách kinh tế của chính phủ đang dần chuyển thành những phép thử chính trị.
Việc trì hoãn các cải cách nhạy cảm như hợp lý hóa trợ cấp có thể giúp chính phủ giành thêm sự ủng hộ ngắn hạn, nhưng đồng thời cũng đặt ra rủi ro dài hạn đối với cam kết cải tổ tài chính công và củng cố niềm tin thị trường. Với tỉ lệ nợ công ở mức cao và kỳ vọng giảm thâm hụt còn xa, Anwar Ibrahim đang bước vào giai đoạn điều hành mang tính quyết định, nơi mỗi chính sách kinh tế đều có thể tạo ra hệ quả chính trị sâu rộng.
Minh Châu