Ngày 24/6/2025, Đài truyền hình NTV của Đức đã đăng tải bài báo với tiêu đề “Mối lo ngại về sự thống trị của Trung Quốc – Nhu cầu xe điện chậm chạp khiến thị trường pin sụp đổ”. Bài viết phân tích sâu về thực trạng sụt giảm trong nhu cầu xe điện toàn cầu, đặc biệt tại châu Âu, và hệ quả nghiêm trọng kéo theo là sự lao dốc của ngành công nghiệp pin.
Đồng thời, NTV cũng cảnh báo về sự phụ thuộc ngày càng lớn vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng pin và nguyên liệu thô, từ đó làm dấy lên lo ngại về tính bền vững và an ninh kinh tế trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt.
Nếu không có các khoản trợ cấp cho xe điện, thị trường pin tại Đức đang mất đi một trong những động lực tăng trưởng then chốt. Trong bối cảnh nhu cầu đối với xe điện giảm mạnh, ngành pin, vốn từng là điểm sáng công nghệ đang chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng cả về sản lượng lẫn giá trị thương mại. Theo số liệu từ Hiệp hội Công nghiệp Điện và Kỹ thuật số Đức (ZVEI), sau nhiều năm tăng trưởng nhanh, quy mô thị trường pin tại Đức đã giảm 16% trong năm 2024, chỉ còn 20,5 tỷ euro. Đáng chú ý, sự suy giảm này chủ yếu đến từ dòng sản phẩm pin lithium dùng cho xe điện lĩnh vực từng được kỳ vọng sẽ dẫn dắt chuyển dịch năng lượng.
Nguyên nhân chính được xác định là sự chững lại trong phát triển xe điện tại Đức sau khi các chương trình trợ giá kết thúc vào cuối năm 2023. Trong khi đó, cán cân thương mại pin ngày càng mất cân đối. Xuất khẩu giảm, nhập khẩu tăng và Đức ngày càng phụ thuộc sâu vào nguồn cung từ châu Á. Theo định nghĩa của ZVEI, khối lượng thị trường được tính bằng sản lượng cộng với nhập khẩu, trừ đi xuất khẩu – trong đó châu Á hiện chiếm tới 52% tổng lượng pin nhập khẩu vào Đức. Trung Quốc tiếp tục giữ vị thế thống trị toàn cầu, với riêng lượng pin lithium nhập khẩu vào Đức đạt 8,9 tỷ euro.
Bên cạnh những thách thức về thị trường và thương mại, ngành công nghiệp pin của Đức cũng đang đối mặt với những rủi ro nội tại. Khoảng 20.000 lao động đang làm việc trong ngành, với sự tham gia của các tên tuổi lớn như Varta và Catl. Tuy nhiên, những tín hiệu tiêu cực đã xuất hiện, điển hình là việc Northvolt – nhà sản xuất pin của Thụy Điển – nộp đơn phá sản, khiến kế hoạch xây dựng nhà máy pin quy mô lớn tại Heide (bang Schleswig-Holstein) phải dừng lại.
Giới chuyên gia cảnh báo rằng tác động từ sự suy giảm này không chỉ giới hạn trong lĩnh vực giao thông. “Nếu không có pin, quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch chỉ là ảo tưởng”, Christian Rosenkranz – Chủ tịch Hiệp hội Pin ZVEI và Tổng giám đốc hãng Clarios – nhận định. Ông nhấn mạnh vai trò thiết yếu của pin trong các lĩnh vực chiến lược như cơ sở hạ tầng năng lượng, quốc phòng và công nghệ cao. Ví dụ, quân đội Đức đang gia tăng nhu cầu sử dụng pin như một nguồn năng lượng tự chủ trong các hệ thống hiện đại. “Pin là một phần của cơ sở hạ tầng quan trọng”, Rosenkranz khẳng định.
Hiệp hội hy vọng vào sự bùng nổ của xe điện
Để ngăn chặn sự suy giảm vị thế của Đức như một trung tâm sản xuất pin chiến lược, giới chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng nước này cần khẩn trương cải thiện các điều kiện nền tảng cho đầu tư công nghiệp. Cụ thể, giá năng lượng phải rẻ hơn, các quy trình phê duyệt cần nhanh hơn, thủ tục hành chính cần đơn giản hóa và các nguồn tài trợ, đặc biệt trong lĩnh vực nghiên cứu phát triển pin, phải được đảm bảo ổn định và lâu dài. Các công ty hoạt động trong ngành cũng kêu gọi xây dựng một môi trường cạnh tranh công bằng hơn với các đối thủ đến từ châu Á – vốn đang thống trị thị trường toàn cầu cả về quy mô sản xuất lẫn chuỗi cung ứng.
Sản xuất pin tại Đức hiện được xem là một cấu phần quan trọng trong chiến lược chuyển đổi sang giao thông bền vững và là mục tiêu then chốt trong chính sách công nghiệp quốc gia. Chính phủ liên minh “đèn giao thông” từng nỗ lực thu hút các nhà sản xuất nước ngoài bằng chính sách trợ cấp mạnh tay, trong đó có Northvolt – công ty Thụy Điển từng cam kết xây dựng một nhà máy lớn tại Heide (Schleswig-Holstein). Tuy nhiên, việc Northvolt đệ đơn phá sản tại Thụy Điển đang đặt ra dấu hỏi lớn về tương lai dự án này tại Đức.
Các chỉ số thương mại và sản xuất cũng cho thấy sự sụt giảm đáng lo ngại trong năm 2024. Theo ZVEI, xuất khẩu pin của Đức giảm 3%, chỉ còn chưa đầy 8 tỷ euro, trong khi sản lượng toàn ngành giảm 5%. Riêng phân khúc pin lithium – sử dụng phổ biến trong xe điện, hệ thống lưu trữ năng lượng mặt trời và thiết bị di động – giảm 7%. Trong khi đó, nhập khẩu pin vào Đức tăng mạnh lên mức 18,3 tỷ euro, gần gấp ba lần giá trị xuất khẩu (5,2 tỷ euro), làm trầm trọng thêm tình trạng thâm hụt thương mại và phụ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài.
Dù bức tranh hiện tại còn nhiều thách thức, ZVEI cho biết thị trường lưu trữ năng lượng, bao gồm cả lưu trữ tại hộ gia đình và quy mô công nghiệp, đang có những tín hiệu tích cực. Hiệp hội kỳ vọng thị trường pin sẽ phục hồi và tiếp tục tăng trưởng vào năm 2025, đặc biệt nếu chính phủ liên bang mới sớm triển khai các chính sách ưu đãi mua xe điện để kích cầu thị trường trong nước.
Những biến động hiện tại cho thấy ngành công nghiệp pin của Đức đang đứng trước bước ngoặt quan trọng. Sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn cung từ châu Á, cùng với sức cạnh tranh suy giảm trong nước, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải cải cách sâu rộng về chính sách công nghiệp, hạ tầng và hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Nếu không sớm hành động, Đức có nguy cơ đánh mất vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành pin – lĩnh vực then chốt cho chuyển dịch năng lượng và an ninh công nghệ trong tương lai.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn:https://www.n-tv.de/wirtschaft/Lahmende-E-Auto-Nachfrage-laesst-Batteriemarkt-einbrechen-article25855342.html