Hãng truyền thông Reuters đưa tin, sáng sớm ngày 13/12/2024, Quốc hội Moldova đã bỏ phiếu tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia trong 60 ngày, bắt đầu từ 16/12, do nguồn cung khí đốt của Nga từ ngày 1/1 sẽ bị cắt hoàn toàn.
Hiện tại, Moldova nhận nguồn cung khí đốt tự nhiên của Nga qua đường ống trung chuyển Ukraine. Trong khi đó, Ukraine tuyên bố sẽ không gia hạn hợp đồng trung chuyển với Gazprom và sẽ hết hạn vào ngày 31/12 tới.
Moldova đã tổ chức một cuộc họp của Ủy ban Tình trạng Khẩn cấp, do lo ngại việc mất nguồn cung khí đốt của Nga có thể gây ra tình trạng thiếu điện vào mùa đông. Nhà máy điện Moldavskaya, nằm ở khu vực ly khai Transnistria, là nơi cung cấp điện cho lưới điện ở cả hai bờ sông Dniester, hoạt động bằng khí đốt của Nga.
Nước này cho biết, trong trường hợp thoả thuận trung chuyển khí đốt Nga qua Ukraine kết thúc, giải pháp thay thế cho Transnistria có thể là cung cấp khí đốt qua đường ống Turkstream – có lộ trình đến Thổ Nhĩ Kỳ và qua Bulgaria, Romania.
Moldova nhận được khoảng 2 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm từ Nga qua Ukraine và kể từ năm 2022. Trong khi đó, Transnistria cho biết khu vực này rất phụ thuộc vào Moscow và đã nhận khoảng 5,7 triệu mét khối khí đốt mỗi ngày từ tập đoàn Gazprom – công ty đã trợ cấp chi phí cho Moldova trong hơn 2 thập kỷ.
Chính phủ nước này cho biết, Transnistria hiện có lượng dự trữ than đủ để cung cấp năng lượng cho người dân ở bờ trái sống Dniester trong khoảng 30 đến 50 ngày. Còn khu vực bờ phải sẽ phải nhập khẩu điện qua mạng lưới của Romania. Song, mạng lưới này chỉ có thể đáp ứng được một nửa nhu cầu của Moldova do có một lượng lớn xuất khẩu sang Ukraine.
Trước đó, ngày 12/12, chính quyền khu ly khai Transnistria đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp về kinh tế, do người tiêu dùng và ngành công nghiệp ở Transnistria hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn cung cấp khí đốt giá rẻ từ Nga.
Vào cuối tháng 11, Bộ trưởng Năng lượng Moldova Viktor Parlikov đã được cử đến St Petersburg để thảo luận vấn đề này với chủ tịch Gazprom Alexei Miller, thuyết phục công ty tiếp tục cung cấp khí đốt miễn phí cho Transnistria qua TurkStream, Bulgaria, Romania và Moldova từ ngày 1/1.
Tuy nhiên, Gazprom vẫn yêu cầu Moldova thanh toán khoản nợ mua khí đốt trước khi vận chuyển qua một tuyến đường khác. Khoản nợ của Moldova lên tới 757 triệu USD. Tuy nhiên, sau 2 đợt kiểm toán với các khiếu nại của Gazprom, quốc gia ứng viên của EU cho biết khoản nợ của họ chỉ là 8,6 triệu USD.
Sau khi về nước và không đạt được thoả thuận về việc cung cấp khí đốt cho Transnistria, ông Parlikov đã bị Thủ tướng Dorin Recean loại khỏi Nội các vào tuần trước.
Khủng hoảng ở Transnistria cũng đã ảnh hưởng đến công ty nhập khẩu khí đốt Energocom của Moldova. Công ty này đã được quốc hữu hóa vào năm ngoái, khi phát triển thành một nhà nhập khẩu khí đốt chủ chốt từ các nguồn khác ngoài Nga. Energocom đóng vai trò thay thế cho Moldovagaz, nơi Gazprom và chính phủ Moldova mỗi bên nắm giữ 50% cổ phần.
Thủ tướng Recean cho biết, Energocom đã “bỏ lỡ cơ hội” vào mùa hè vừa qua trong việc đảm bảo nguồn cung khí đốt thay thế từ châu Âu với giá thấp hơn đến Transnistria.
Hieu Nguyen