Chiều 17/6/2025, trong Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thảo luận về việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, một bước cải cách lớn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước ở địa phương. Trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ, vấn đề cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức được đặt ra một cách cấp bách. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, đội ngũ cán bộ, công chức chính là nhân tố then chốt quyết định thành công của mô hình chính quyền mới.
Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã làm rõ nhiều nội dung liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là cuộc “cách mạng” lớn trong tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, đòi hỏi đổi mới mạnh mẽ cả về tư duy lẫn phương thức vận hành, trong đó yếu tố con người, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức giỏi giữ vai trò then chốt.
Việc cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức không còn là lựa chọn mà là yêu cầu cấp bách, nhằm chuyển từ mô hình quản lý hành chính sang quản trị phục vụ Nhân dân.
Trước khối lượng công việc ngày càng lớn, đội ngũ cán bộ, nhất là cấp xã, cần đáp ứng yêu cầu đa nhiệm, năng lực tổng hợp, tư duy đổi mới, kỹ năng công vụ chuẩn hóa, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm cao, nhằm đáp ứng yêu cầu của người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh mới.
Để triển khai hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ Nội vụ xác định bốn nhóm giải pháp trọng tâm nhằm bảo đảm tính đồng bộ, hiệu quả và thực chất trong tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức.
Thứ nhất, yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm túc các chủ trương của Trung ương, Bộ Chính trị và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ một cách thực chất, tránh hình thức, lợi ích nhóm tiêu cực. Trọng tâm là tinh gọn, hiệu quả, gắn với nâng cao chất lượng thực thi công vụ.
Việc triển khai Luật Tổ chức chính quyền địa phương (vừa được Quốc hội thông qua) và Luật Cán bộ, công chức (sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) được coi là nền tảng pháp lý quan trọng, mở đường cho quá trình cải cách nền hành chính, từng bước hình thành nền công vụ chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả.
Cùng với đó, các địa phương cần tập trung rà soát toàn diện đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cấp tỉnh và cấp xã. Việc đánh giá phải dựa trên năng lực thực thi nhiệm vụ, tinh thần trách nhiệm, phẩm chất chính trị và hiệu quả công tác, nhằm bố trí, sử dụng đúng người, đúng việc.
Thứ hai, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh yêu cầu khẩn trương triển khai đồng bộ và hiệu quả các chính sách hỗ trợ đối với cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng bởi quá trình sắp xếp lại tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính.
Bộ chính sách hiện hành, gồm các Nghị định số 178, 167, 177, 179 và mới nhất là Nghị định 154 của Chính phủ, được đánh giá là một hệ thống chính sách mang tính chủ động, hợp lý và nhân văn, phản ánh rõ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước tới đời sống của cán bộ, công chức.
Không chỉ nhằm giải quyết các trường hợp dôi dư theo hướng thỏa đáng, các chính sách này còn tạo điều kiện để giữ chân những người có năng lực, tâm huyết với khu vực công, đồng thời thu hút nhân tài từ khu vực tư. Bộ Nội vụ sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách theo hướng toàn diện, đồng bộ, vừa đáp ứng yêu cầu cơ cấu lại đội ngũ, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho những người chuyển sang khu vực ngoài nhà nước có cơ hội phát triển.
Thứ ba, công tác tư tưởng được xác định là một trong những nhiệm vụ then chốt trong bối cảnh thực hiện một cuộc cải cách lớn về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước. Bộ trưởng chia sẻ, trong quá trình chuyển đổi mạnh mẽ mô hình tổ chức, không tránh khỏi những tâm tư, lo lắng từ cán bộ, công chức, đặc biệt là ở những địa phương trực tiếp chịu tác động.
Bà kêu gọi toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức phát huy tinh thần trách nhiệm, dấn thân và cống hiến vì lợi ích chung của đất nước. “Đây là lúc đất nước rất cần sự chung sức, đồng lòng của đội ngũ cán bộ, công chức. Chúng ta hãy làm những điều tốt đẹp nhất, sẵn sàng cống hiến, thậm chí hy sinh lợi ích cá nhân vì sự phát triển của đất nước”, Bộ trưởng bày tỏ.
Thứ tư, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là cấp xã được xác định là nhiệm vụ chiến lược và mang tính quyết định đến sự thành công của mô hình mới. Đội ngũ này cần được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và tư duy quản trị hiện đại, đáp ứng yêu cầu đa nhiệm, linh hoạt và hiệu quả trong bối cảnh mới.
Ngay sau khi Luật Cán bộ, công chức được Quốc hội thông qua, Bộ Nội vụ sẽ chủ động tham mưu Chính phủ ban hành các nghị định hướng dẫn liên quan đến công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Mục tiêu là hình thành một lực lượng công chức chuyên nghiệp, có trình độ năng lực thực thi công vụ cao, góp phần nâng cao chất lượng quản trị quốc gia và phục vụ Nhân dân tốt hơn.
Trong nhóm giải pháp về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh việc xây dựng đội ngũ cán bộ công chức không chỉ dừng lại ở chuẩn hóa kiến thức và kỹ năng, mà còn phải hướng đến xây dựng văn hóa công vụ hiện đại, chuyên nghiệp, tận tụy và liêm chính.
Chính sách đào tạo sẽ đặc biệt ưu tiên cán bộ là người dân tộc thiểu số, cán bộ nữ – những đối tượng cần được hỗ trợ để phát huy tốt hơn năng lực trong môi trường công vụ. Đồng thời, việc xây dựng văn hóa công vụ sẽ lấy phục vụ nhân dân làm trung tâm, coi đây là thước đo đánh giá cán bộ. Chuẩn mực hành xử của cán bộ, công chức phải là sự tận tụy, trách nhiệm, liêm chính và công tâm trong thực thi nhiệm vụ.
Bên cạnh nhiệm vụ xây dựng đội ngũ, Bộ trưởng cũng làm rõ các yêu cầu cốt lõi nhằm vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp, mô hình được kỳ vọng sẽ kiến tạo nền hành chính gần dân, sát dân, phục vụ người dân tốt hơn, hướng tới nền quản trị hiện đại, minh bạch và hiệu quả.
Trước hết, nhiệm vụ hoàn thiện thể chế được đặt lên hàng đầu. Theo Bộ trưởng, Quốc hội đã khẩn trương thông qua các luật cơ bản, mang tính nền tảng, trong đó có Luật Tổ chức chính quyền địa phương cùng các luật liên quan nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc đổi mới mô hình tổ chức.
Đồng thời, Chính phủ đã ban hành một “chùm nghị định lớn” nhằm cụ thể hóa các quy định về phân cấp, phân quyền và phân định rõ thẩm quyền giữa các cấp chính quyền – từ trung ương đến địa phương – bảo đảm sự chủ động, linh hoạt nhưng vẫn thống nhất và đồng bộ trong toàn bộ hệ thống.
Đáng chú ý, thời gian qua, Chính phủ đã phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị tập huấn quy mô lớn cho toàn hệ thống chính trị. Đây là bước đi mang tính chiến lược, giúp nâng cao nhận thức, thống nhất tư tưởng và tăng cường năng lực thực thi trong triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Trong thời gian tới, các cấp có thẩm quyền sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung và hoàn thiện đầy đủ hệ thống công cụ pháp lý, xây dựng hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện.
Mục tiêu cuối cùng là hình thành một mô hình chính quyền năng động, hiệu quả, gần dân, vì dân – nơi đội ngũ cán bộ không chỉ vững chuyên môn mà còn thấm nhuần đạo đức công vụ, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đổi mới và phát triển đất nước.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, phân cấp, phân quyền là điều kiện tiên quyết để vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Trong thời gian qua, Chính phủ đã và đang tập trung triển khai quyết liệt tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Đây không chỉ là một định hướng mang tính nguyên tắc, mà còn là động lực thúc đẩy địa phương phát huy tính chủ động, sáng tạo trong quản lý, điều hành, đồng thời giúp giảm tải cho các cơ quan trung ương, tăng cường hiệu quả phân công, phối hợp giữa các cấp chính quyền.
Bên cạnh việc hoàn thiện thể chế và tổ chức bộ máy, Bộ trưởng nhấn mạnh đến giải pháp thúc đẩy quản trị số, hiện đại hóa hoạt động điều hành. Đây được xem là yếu tố cốt lõi nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính quyền trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu. Việc áp dụng công nghệ thông tin, xây dựng nền tảng số hóa trong quản lý nhà nước sẽ góp phần rút ngắn quy trình, tăng tính minh bạch, cải thiện chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Cùng với đó, tăng cường sự tham gia và giám sát của người dân cũng được xác định là một trong những trụ cột quan trọng để xây dựng nền quản trị dân chủ, minh bạch và có trách nhiệm giải trình cao. Theo Bộ trưởng, sự tham gia tích cực của người dân không chỉ là yêu cầu trong quá trình hoạch định chính sách mà còn là yếu tố bảo đảm cho quá trình tổ chức thực hiện đạt hiệu quả thực chất.
Khẳng định tinh thần đồng hành, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Bộ Nội vụ cùng các bộ, ngành, cơ quan trung ương sẽ tiếp tục hỗ trợ các địa phương trong quá trình triển khai mô hình chính quyền hai cấp, nhất là trong việc tháo gỡ các vướng mắc phát sinh từ thực tiễn.
Bộ trưởng nhìn nhận, việc chuyển đổi mô hình quản trị là một quá trình tất yếu nhưng không tránh khỏi những khó khăn, thách thức về thể chế, tổ chức, nguồn lực và tâm lý trong đội ngũ cán bộ. Tuy nhiên, với quyết tâm chính trị cao, hành động đồng bộ, sự chung sức đồng lòng của các cấp, các ngành và đặc biệt là sự vào cuộc đầy trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chắc chắn sẽ từng bước vận hành hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển và kỳ vọng của Nhân dân.
Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là một bước đi quan trọng trong tiến trình cải cách hành chính mà còn thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng một nền quản trị hiện đại, minh bạch, hiệu quả, vì dân, do dân và phục vụ nhân dân. Với hệ thống giải pháp đồng bộ từ thể chế, tổ chức bộ máy, nhân sự đến ứng dụng công nghệ và huy động sự tham gia của người dân, mô hình mới được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến rõ rệt trong chất lượng điều hành, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp.
Trong hành trình chuyển đổi này, đội ngũ cán bộ, công chức tiếp tục giữ vai trò trung tâm, là yếu tố quyết định sự thành công. Sự đồng lòng, quyết tâm và tinh thần đổi mới trong từng khâu triển khai sẽ là nền tảng vững chắc để chính quyền địa phương hai cấp thực sự trở thành bộ máy “gần dân, sát dân, vì dân”, góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ, hướng tới phát triển bền vững đất nước trong giai đoạn mới.
Thế Nguyễn