Giáo dục, rèn luyện đảng viên là phương thức lãnh đạo quan trọng, biện pháp cơ bản xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Công tác này thường xuyên được thực hiện ở các cấp nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vững vàng, hoàn thành tốt nhiệm vụ, củng cố niềm tin của nhân dân. Trong tình hình hiện nay, nâng cao hiệu quả giáo dục, rèn luyện đảng viên góp phần tăng năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, đáp ứng yêu cầu cách mạng.
Nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên là nhiệm vụ vừa cơ bản, lâu dài vừa cấp bách.
Giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên là tổng thể những cách thức, biện pháp của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cơ quan Đảng và hệ thống chính trị các cấp như tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục, nêu gương và xử lý kỷ luật, nhằm nâng cao ý thức tự giác chấp hành chủ trương, đường lối và quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nội dung giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên là giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; kiên định với mục tiêu, lý tưởng cách mạng; có bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động, không vào hùa với quan điểm, sai trái phản động; những nguyên lý về xây dựng Đảng kiểu mới mang bản chất giai cấp công nhân của chủ nghĩa Mác – Lênin; phẩm chất đạo đức cách mạng cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng Việt Nam, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng của các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước; yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước trong kỷ nguyên mới của dân tôc. Trên cơ sở đó, mỗi đảng viên, nhất là đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý phải nhận thức rõ ý thức, trách nhiệm của mình đối với nơi sinh hoạt Đảng, không ngừng phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện về mọi mặt, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Để lãnh đạo cách mạng Đảng phải mạnh. Đảng mạnh là do chi bộ tốt, chi bộ tốt là do đảng viên đều tốt”1. Đảng ta yêu cầu phải thường xuyên: “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên”2. Công tác giáo dục, rèn luyện đảng viên do đó có vị trí, vai trò rất quan trọng để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ sự nghiệp cách mạng, đặc biệt trong kỷ nguyên số, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Đội ngũ cán bộ, đảng viên là người trực tiếp lĩnh hội chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, là người tuyên truyền, vận động và là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có đi vào thực tiễn cuộc sống hay không phụ thuộc rất lớn vào năng lực tổ chức thực hiện và phẩm chất đạo đức, lối sống và uy tín của mỗi cán bộ, đảng viên.
Trong điều kiện Đảng cầm quyền, cán bộ, đảng viên giữ những vị trí quan trọng trong các cơ quan của Đảng và Nhà nước rất dễ rơi vào chủ nghĩa cá nhân, lợi ích nhóm, cục bộ, địa phương, đặc biệt là quan liêu, xa dân, tham nhũng, tiêu cực, tha hóa về đạo đức, lối sống. Do đó, việc giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên luôn được Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng, xem đây là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách, vừa lâu dài để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, phòng ngừa và đấu tranh với các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Nghị quyết số 21-NQ/TW nêu rõ quan điểm chỉ đạo: “Xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài, liên tục, là trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng”3.
Quán triệt và thực hiện quan điểm của Đảng, trong những năm qua, tổ chức đảng các cấp luôn quan tâm, chú trọng và có nhiều nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên trở thành những người “vừa hồng”, “vừa chuyên” của Đảng. Công tác quán triệt, học tập nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị được tuyên truyền, phổ biến đến tất cả đảng viên; trong sinh hoạt đảng luôn phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể, nêu cao tinh thần đoàn kết, thống nhất về nhận thức, hành động trong toàn đơn vị; công tác kiểm tra, giám sát đảng viên được cấp ủy, tổ chức đảng thực hiện nghiêm theo đúng quy định, hướng dẫn của Đảng, nhất là đối với đảng viên có dấu hiệu vi phạm.
Các cấp ủy, tổ chức đảng đã lồng ghép nội dung đánh giá, nhận xét kết quả thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên với việc kịp thời biểu dương, khích lệ đảng viên thực hiện tốt nhiệm vụ. Phân công, giao nhiệm vụ cho các đồng chí trong cấp ủy theo dõi, giúp đỡ đảng viên thực hiện nhiệm vụ được phát huy; đặc biệt công tác dự báo, nắm tình hình tư tưởng của đảng viên trong công việc, cuộc sống được tiến hành thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm; hàng năm triển khai cho đảng viên viết bản cam kết tu dưỡng học tập, rèn luyện theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh sát với tình hình, chức trách, nhiệm vụ được giao…. Qua đó, giúp cho cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những biểu hiện tiêu cực. Việc quan tâm, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của đội ngũ cán bộ, đảng viên được cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu coi trọng, tạo động lực, ý chí, niềm tin cho đảng viên yên tâm công tác. Nghị quyết số 21-NQ/TW đánh giá: “Phần lớn đội ngũ đảng viên luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, có ý thức rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tự phê bình và phê bình, tiên phong, gương mẫu, xây dựng mối quan hệ mật thiết với nhân dân”4.
Tuy nhiên, công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên của một số cấp ủy, tổ chức đảng các cấp còn có hạn chế, bất cập, đó là chưa coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng; một số nơi buông lỏng công tác giáo dục, rèn luyện, quản lý đội ngũ cán bộ, đảng viên; những giải pháp giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên của một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa toàn diện, thiếu đồng bộ, chưa quản lý được các mối quan hệ của đảng viên ở nơi cư trú… dẫn đến một số cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật. Mặt khác, tính chiến đấu trong tự phê bình và phê bình của một số cấp ủy, tổ chức đảng còn yếu, còn có biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm; công tác kiểm tra, giám sát chưa được tiến hành thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm; một số đảng viên thiếu ý thức, động cơ phấn đấu vươn lên trong công việc, cuộc sống, không “tự soi”, “tự sửa” thái độ, hành vi của mình đúng với chuẩn mực đạo đức truyền thống tốt đẹp dân tộc, quy định nơi làm việc và địa bàn cư trú. Những hạn chế nêu trên, đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ cần tăng cường giáo dục, rèn luyện đảng viên để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Trong thời gian tới, tình hình chính trị, kinh tế thế giới và khu vực diễn biến hết sức phức tạp. Đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới với tính chất lịch sử sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cùng với những thuận lợi to lớn, chúng ta cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do những tác động mặt trái của kinh tế thị trường và quá trình hội nhập quốc tế. Đó là những thách thức an ninh phi truyền thống, như: biến đổi khí hậu, dịch bệnh, động đất, tranh chấp chủ quyền, biên giới, lãnh thổ, chủ nghĩa khủng bố; các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước đẩy mạnh hoạt động “diễn biến hoà bình” nhằm phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng.… Điều đó đặt ra yêu cầu cấp bách phải nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Một số nội dung, biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên hiện nay
Trong thời gian tới, công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên bao gồm những nội dung chủ yếu sau:
Một là, giáo dục, rèn luyện, bồi dường về phẩm chất chính trị, đạo đức, đoàn kết, kỷ luật. Giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị, quan điểm, lập trường, thái độ chính trị, tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng. Nâng cao ý thức chấp hành Cương lĩnh Chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Bồi dưỡng lòng nhiệt tình cách mạng, tính gương mẫu, tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật tự giác, nghiêm minh. Bồi dưỡng lối sống trong sạch, lành mạnh, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Thường xuyên nâng cao tinh thần đoàn kết, thống nhất trên cơ sở lợi ích chung của Đảng, của nhân dân, của Tổ quốc, của dân tộc.
Hai là, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Nâng cao trình độ nắm vững quan điểm cơ bản của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nâng cao trình độ nắm vững những kiến thức về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Nâng cao trình độ, kiến thức lý luận và năng lực tổng kết thực tiễn để tiếp tục vận dụng vào điều kiện mới. Nâng cao khả năng thành thạo nghiệp vụ, nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học và biết vận dụng đúng đắn trong thực tiễn hoạt động trên từng lĩnh vực công tác mà mình đảm nhiệm.
Ba là, xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Nội dung tập trung là phương pháp, tác phong công tác khoa học, khách quan, thận trọng, cụ thể, sâu sát, biết gần gũi, chia sẻ, biết lắng nghe; thái độ tận tụy trong công việc. Giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên, là một quá trình hoạt động của các chủ thể, các tổ chức, các lực lượng, thông qua công tác giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện và tự giáo dục, tự bồi dưỡng, tự rèn luyện của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đồng thời, thông qua thực tiễn hoạt động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc để giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong điều kiện mới.
Để thực hiện có hiệu quả các nội dung của công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:
Thứ nhất, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các cấp ủy đảng, cho lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị và đội ngũ cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của việc giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trên cơ sở đó, cần nhận thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn sự cần thiết, nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Từ đó, đề cao tinh thần trách nhiệm trong hoạt động giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu đề ra. Quan tâm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thông qua nhiều hình thức, phương pháp giáo dục đa dạng, phong phú, linh hoạt phù hợp với đặc điểm, tính chất hoạt động của mỗi đối tượng cụ thể để giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Có thể thông qua giáo dục, bồi dưỡng tại nhà trường, tại cơ quan, đơn vị hoặc thông qua thực tiễn hoạt động giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên để giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm.
Thứ hai, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện của tổ chức, trước hết là của các cấp ủy đảng, của lãnh đạo, chỉ huy các cấp với việc thường xuyên tự giáo dục, tự bồi dưỡng, tự rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của chính đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì. Trên cơ sở những kiến thức được trang bị trong quá trình học tập tại các nhà trường, thông qua thực tiễn hoạt động giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên để tự giáo dục, tự bồi dưỡng, tự rèn luyện, nâng cao phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Thứ ba, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng trong giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên. Mỗi chủ thể tham gia hoạt động giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên cần xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm trong giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trên cơ sở đó, cần nắm vững nội dung và tìm kiếm các hình thức, biện pháp thích hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên là yêu cầu khách quan trong tình hình hiện nay, cần được tiến hành thường xuyên ở mỗi cấp ủy, tổ chức đảng các cấp nhằm xây dựng cán bộ, đội ngũ đảng viên ngày càng vững mạnh về tư tưởng chính trị, đạo đức, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, tăng thêm uy tín, niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Đồng thời, tăng cường đội ngũ cán bộ, đảng viên là nội dung, biện pháp để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và phản bác lại những âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng của các thế lực thù địch, phản động./.
ThS Nguyễn Trường Hải – ThS Nguyễn Gia Khuyến/Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng.
Chú thích
(1). Hồ Chí Minh toàn tập, tập 15, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.113.
(2). Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.187.
(3). Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới, Hà Nội, 2022.